Phóng to

Với người dân, tiết kiệm là chuyện phải làm ngay. Trong ảnh: người dân đổ xô mua xe đạp, xe đạp điện để thay thế xe máy nhằm tiết kiệm chi phí xăng dầu (ảnh chụp sáng 27-7) - Ảnh: N.C.T

Nghe đọc nội dung toàn bài:

Mở đầu cuộc trò chuyện, ông Kiên nói: "Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí có hiệu lực từ ngày 1-6-2006, đây là cơ sở pháp lý cao nhất cho việc tiết kiệm, phòng chống lãng phí trong chi tiêu công. Luật này quy định rất cụ thể, chi tiết.

Tôi được biết khác với nhiều luật, đạo luật này đã được Chính phủ, các bộ, ngành, các địa phương triển khai xây dựng và hoàn thành chương trình hành động ngay trong năm 2006 để thực hiện. Các bộ ngành đều có tổ chức học tập, triển khai luật. Tuy nhiên, việc tiết kiệm hay lãng phí liên quan đến công việc thường ngày, đôi khi không phải cố tình nhưng cũng có thể gây lãng phí nên có thể nói: thói quen tiết kiệm chưa thật sự phổ biến trong tất cả công sở, các công chức, đặc biệt là công chức trong các cơ quan quan trọng, được bố trí nhiều ngân sách.

Có luật nhưng nhiều nơi không thực hiện nghiêm túc

Phóng to "Ở đây đòi hỏi lương tâm của người cán bộ, anh phải biết day dứt khi ngồi trên xe công không đúng tiêu chuẩn hoặc theo tôi, cả không phù hợp với bối cảnh chung nữa" Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Kiên

* Thưa ông, từ khi có luật này, việc giám sát của Quốc hội được tiến hành như thế nào?

- Theo quy định, định kỳ hằng năm Chính phủ phải báo cáo việc thực hiện Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí cho Quốc hội. Hằng năm, Quốc hội qua cơ quan chuyên môn đều có chương trình giám sát chi tiêu của các cơ quan bộ, ngành để trình đại biểu vào các kỳ họp. Sau khi luật có hiệu lực, theo thẩm tra của cơ quan Quốc hội thì chương trình hành động của một số bộ, ngành, địa phương còn chưa sát với thực tế.

Thậm chí, một số bộ, địa phương thực hiện không nghiêm túc chế độ báo cáo kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí theo quy định hằng năm. Hiện nay, Ủy ban Tài chính và ngân sách của Quốc hội được giao nhiệm vụ thẩm tra báo cáo của Chính phủ về công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Trên cơ sở báo cáo và thẩm tra thực tế, Ủy ban Tài chính và ngân sách sẽ có văn bản về công tác này trình Quốc hội vào kỳ họp Quốc hội cuối năm nay.

* Thưa ông, có vẻ việc chống lãng phí của ta vẫn thiên về kêu gọi tự giác là chính. Nhưng việc kêu gọi không phải lúc nào cũng đem đến hiệu quả. Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh từng nói nếu việc khoán xe công được thực hiện thì mỗi năm sẽ tiết kiệm ngân sách nhiều tỉ đồng. Song đến nay chủ trương này vẫn chưa được hưởng ứng?

- Trong trường hợp anh không được phép sử dụng xe công mà vẫn dùng thì anh vi phạm, còn chủ trương khoán xe công hiện nay chỉ mang tính khuyến khích. Ở đây đòi hỏi lương tâm của người cán bộ, anh phải biết day dứt khi ngồi trên xe công không đúng tiêu chuẩn hoặc theo tôi, cả không phù hợp với bối cảnh chung nữa. Đối với các trường hợp vi phạm trong dùng xe công, tôi cho rằng phải có biện pháp ngay, mạnh, kiên quyết.

Cụ thể, ai vi phạm lần thứ nhất thì phê bình, lần thứ hai buộc bỏ tiền túi để trả chi phí xăng xe, lần thứ ba phải cảnh cáo và nếu tiếp tục vi phạm thì có biện pháp nặng hơn. Để thực hành tiết kiệm thì cả hệ thống phải có thái độ dứt khoát, mặc dù nói là "phòng" rồi mới "chống", nhưng anh không được để cái "phòng" đó kéo dài mãi mà không thấy "chống" được gì cả.

* Nhiều ý kiến cho rằng lãng phí lớn nhất hiện nay là ở khâu lập kế hoạch, quy hoạch. Ông nghĩ sao?

- Ở đây cũng có nhiều trường hợp do hạn chế năng lực, trình độ anh chỉ đến thế thôi mà tham gia làm quy hoạch thì tất yếu dẫn đến lãng phí. Chúng ta cần lượng hóa được thiệt hại qua những quy hoạch không chuẩn đó để tùy bản chất sự việc mà xử lý. Đánh giá sự lãng phí trong khâu lập kế hoạch, quy hoạch, theo tôi, không chỉ dừng lại ở hiện trạng, ở cái đã xảy ra rồi mà phải với một tầm nhìn xa để dự đoán.

Tiết kiệm - cần tạo thành thói quen

* Rất ít nước có Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. VN có riêng một luật nhưng vẫn xảy ra lãng phí. Điều này chứng tỏ chế tài chưa nghiêm?

- Có nhiều nguyên nhân, trước hết là ở ý thức chấp hành luật của những người có liên quan, bao gồm cả người có thẩm quyền và người thực thi sau đó mới đến vấn đề chế tài. Tôi nói ví dụ như hằng năm hệ thống kho bạc nhà nước thường từ chối thanh toán nhiều trăm tỉ đồng kinh phí chi thường xuyên, chủ yếu là do chưa thực hiện đúng thủ tục và một phần do chi sai chế độ quy định. Điều này cho thấy việc chấp hành Luật ngân sách nhà nước và chính sách của Nhà nước vẫn còn những biểu hiện tùy tiện, chưa nghiêm. Dĩ nhiên quan điểm làm luật của chúng ta là ngăn chặn, phòng chống, nghĩa là phòng rồi mới chống. Song chúng ta cần xử lý nghiêm những vi phạm về lãng phí, đồng thời cũng phải biểu dương kịp thời những tấm gương tốt trong việc thực hành tiết kiệm để tạo thói quen.

* Theo ông, Chính phủ cần mạnh tay hơn và phải có biện pháp để thực hiện nghiêm luật đã được Quốc hội ban hành?

Phóng to

Những bài viết tham gia diễn đàn "Tiết kiệm, đừng nói suông!" trên báo Tuổi Trẻ

- Vấn đề của cơ quan lập pháp là xem xét, thẩm tra để coi luật quy định như vậy đã đủ chưa, đã sát thực tế chưa? Theo tôi, luật đã quy định như vậy là khá chi tiết. Luật trên cũng được chuẩn bị và xây dựng rất công phu. Vì vậy, nếu có lãng phí trong các lĩnh vực đã được luật quy định thì vấn đề nằm ở góc độ tổ chức thực hiện của cơ quan hành pháp. Cần đánh giá xem việc thực hiện đã nghiêm chưa, đã thực chất chưa.

* Bên cạnh việc đánh giá lại, theo ông, cần tập trung làm gì trong thời điểm lạm phát hiện nay? Việc có thể tiết kiệm ngay là chi phí cho hội họp?

- Việc tổ chức hội họp như thế nào cho tiết kiệm đã được nói đến rất nhiều. Việc này đã có quy định đầy đủ, ví dụ với hội nghị quy mô bao nhiêu thì định mức kinh phí bấy nhiêu. Chính phủ, chính quyền nhiều nơi cũng đã có chỉ đạo hạn chế hội họp, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu. Dĩ nhiên cũng có những trường hợp gian dối, anh tổ chức hội nghị có 15 người mà hạch toán lên đến 30 người. Ở đây đòi hỏi trách nhiệm của các cơ quan kiểm tra, kiểm toán, phải làm rõ và kiến nghị xử lý những trường hợp như vậy.

Chính phủ đã yêu cầu cắt giảm 10% chi thường xuyên. Điều này sẽ tác động đến chi tiêu từng đơn vị, cũng chứng tỏ Chính phủ đã quyết tâm đẩy mạnh tiết kiệm trong tình hình khó khăn. Các đơn vị do bị cắt giảm sẽ phải tự cân đối chi. Thay vì đi công tác mỗi người một xe thì gộp lại.

Nói chung, trong việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí ngoài luật cần những biện pháp thực hiện rất cụ thể, chi tiết. Quốc hội đã có luật, Chính phủ cũng đã yêu cầu cắt giảm chi tiêu công thì vấn đề là biện pháp kiểm tra, giám sát cần được đẩy mạnh. Không nên phòng mãi mà không chống. Nếu không chống thì phòng sẽ không có hiệu quả cao được. Khi chúng ta xử nghiêm những vụ việc lãng phí, đồng thời có cơ chế cho tiết kiệm thì xã hội, người dân sẽ bớt được nhiều chi phí.

Nhà nước sẽ có thêm nguồn lực lo an sinh xã hội. Thực hành tiết kiệm chống lãng phí không chỉ cần một chiến dịch mà cần một khuôn khổ, tổ chức hoạt động thường xuyên để có tầm ảnh hưởng và được thực hiện một cách lâu dài nhằm tạo một thói quen tốt, đặc biệt là thói quen tiết kiệm tiền ngân sách.

* Thưa ông, có ý kiến cho rằng việc thực hiện Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí thời gian qua chưa thực chất, chưa đem lại hiệu quả như mong muốn? - Nếu nói việc ban hành văn bản pháp luật chưa đem lại hiệu quả như mong muốn thì chắc không riêng gì Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Tuy nhiên, cần lưu ý là những biểu hiện lãng phí của công cũng như của tư mà chúng ta chứng kiến trực tiếp hoặc qua báo chí là do quá trình thực hiện chứ không phải do thiếu quy định của luật pháp. Đơn cử, luật đã quy định rất rõ các biện pháp thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong bảy lĩnh vực quan trọng như: quản lý và sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước và tài sản công, đất đai, trụ sở làm việc, nhà công vụ, đầu tư xây dựng, lao động và thời gian lao động, tài nguyên thiên nhiên...