Phóng to

Những tổn thương khác nhau trên bàn tay của bệnh nhân gout

Nếu cách đây 2 thập niên, tình trạng tăng acid uric trong dân VN ước tính chỉ 1%-2%, thì hiện nay tình trạng trên đang gia tăng đáng kể. Một khảo sát của Phòng Tư vấn Sức khỏe Saigon Times trong năm 2004 cho thấy trong số 50 bệnh nhân đến khám bệnh vì những nguyên nhân khác nhau có đến 60% bị tăng acid uric máu.

Tỉ lệ này được ghi nhận trên 280 công nhân hoàn toàn khỏe mạnh của Công ty Cổ phần Dược phẩm OPC cũng khá cao, đến 13%. Ước tính có đến 8 triệu người dân VN bị tăng acid uric máu!

Tại Bệnh viện (BV) Nguyễn Tri Phương, BS Thái Thị Hồng Ánh, Trưởng Khoa Nội cơ - xương - khớp, cũng khẳng định tình trạng tăng acid uric máu trong cộng đồng hiện nay rất nhiều. Bằng chứng là số ca bệnh gout, biểu hiện thường gặp của tăng acid uric, đến BV điều trị rất phổ biến, ngày nào cũng có vài ca, trong khi trước đây 10 năm chỉ vài chục ca/năm.

Hai yếu tố gây tăng acid uric máu

Bác sĩ Lương Lễ Hoàng, phụ trách chuyên mục Sức khỏe của Thời báo Kinh tế Saigon và Phòng Tư vấn Sức khỏe Saigon Times, cho biết acid uric là phế phẩm của quá trình phân hủy chất đạm purin và được tống xuất khỏi cơ thể qua đường tiểu. Vì bất kỳ lý do nào đó, tăng nhập purin hoặc giảm xuất acid uric, đều dẫn đến việc tăng acid uric trong máu.

Có hai yếu tố thuận lợi làm tăng acid uric trong máu. Đầu tiên là yếu tố di truyền, người ta ghi nhận một số đối tượng có cơ tạng dễ bị rối loạn chức năng phóng thích acid uric qua đường tiểu. Thứ nhì là yếu tố môi trường. Phổ biến nhất ở đây là việc ăn uống quá nhiều chất đạm purin, có trong da gà, đồ lòng, giò heo, nạm bò, lươn, cá biển (đặc biệt là cá mòi, cá nục), thịt rừng (đa số), lạp xưởng. Theo nhiều chuyên gia dinh dưỡng, purin trong thực phẩm không trực tiếp gây hại, mà chỉ trở thành độc chất khi ăn kèm với mỡ động vật. Cơ chế gây bệnh ở đây là chất béo ngăn cản quy trình bài tiết acid uric qua đường tiểu.

Khi phân tích thói quen của những người có tăng acid uric máu, bác sĩ Hoàng nhận thấy họ có 2 thói quen tai hại, đó là uống ít nước (không đủ 1,5 lít/ngày) và nhịn tiểu (bận làm việc). Điều này có thể lý giải phần nào là dù không sử dụng nhiều thực phẩm có purin, nhưng những người này vẫn bị tăng acid uric vì khả năng bài tiết thấp.

Nhiều cơ quan bị tổn thương

Theo BS Thái Thị Hồng Ánh, tăng acid uric máu có thể gây tổn thương ở nhiều cơ quan. Nếu acid uric kết tủa và lắng đọng ở tim mạch thì gây ra viêm mạch máu, viêm màng ngoài tim; ở vùng đầu gây ra viêm kết mạc, viêm mống mắt, viêm tuyến mang tai, viêm màng não; ở vùng sinh dục gây viêm tinh hoàn, viêm tuyến tiền liệt; ở thận gây sỏi urat...

Tuy nhiên phổ biến nhất vẫn là bệnh gout, do acid uric kết tủa thành sạn trong khớp, dẫn đến hiện tượng viêm khớp (sưng, nóng, đỏ, đau) tái phát nhiều lần trong suốt đời. Khi mới bị, cơn đau rất thưa, cách 6 tháng, 1-2 năm hay hơn nữa. Nhưng sau vài năm, cơn đau sẽ ngày càng gần lại, dẫn đến biến dạng khớp ở bàn tay, bàn chân... Theo một nghiên cứu tại Hà Lan trong năm qua, người ta ghi nhận những bệnh nhân gout tuổi trung niên thường dễ bị thêm tăng huyết áp (nguy cơ 43%), tăng cholesterol trong máu (5%) và tiểu đường (hơn 50%). Vì thế, các chuyên gia về khớp có một nhìn nhận mới: Gout là dấu hiệu sớm của các bệnh tim mạch!

--------------------------

Người có bệnh gout phải uống thuốc giảm đau suốt đời, nhưng dù thuốc có tốt đến mấy thì cũng gây ra tác dụng phụ. Để ngăn ngừa điều này, người ta có thể dùng đến một số rau trái có tác dụng giảm đau. Hàm lượng chất giảm đau trong rau trái tuy không đủ để gây tác dụng phong bế cảm giác đau một cách tức thời, nhưng nếu biết cách áp dụng cùng lúc với dược phẩm thì sẽ hỗ trợ tác dụng giảm đau bằng cơ chế cộng hưởng.

Đứng đầu là cam, mận Đà Lạt, chanh, đậu Hà Lan, cà chua, sơ-ri, nấm mèo, hoặc nếu có điều kiện hơn thì dùng nho, táo tây, nấm đông cô. Theo các chuyên gia dinh dưỡng Ấn Độ, hai thức ăn rất tốt cho người bị gout là dưa leo và giấm. Món dưa leo xắt lát trộn dầu giấm với chút củ hành và tỏi, nêm bằng muối tiêu có thêm chút mật ong (theo đúng công thức của ngành y học cổ truyền Ấn Độ Ayurveda) nên luôn có trên bàn ăn. Dưa leo và giấm có tác dụng ngăn chặn phản ứng thoái biến chất đạm purin, đồng thời làm tăng bài tiết acid uric.

Nếu chỉ chọn một dạng thực phẩm đóng vai trò chủ chốt trong chế độ dinh dưỡng của người bị gout thì khoai tây là số một! Con người đã có kinh nghiệm dùng khoai tây cho người bị viêm khớp từ thời thượng cổ. Bệnh nhân gout nên tập ăn mỗi ngày vài củ khoai tây luộc vừa chín (tránh luộc quá lâu vì làm thất thoát vitamin C).