Phóng to

Nhà văn Ngô Tất Tố

Thế nhưng thật bất ngờ khi ông Cao Đắc Điểm (con rể cụ Tố) công bố, rằng ông vẫn tìm thêm được một khối lượng không nhỏ những tác phẩm đăng báo của Ngô Tất Tố chưa từng được in thành sách, còn đương “ẩn khuất” giữa rừng báo chí nước nhà hơn nửa thế kỷ nay.

Ông còn hứa hẹn sẽ xuất bản tiếp 10 tập sách của Ngô Tất Tố và cả bộ Ngô Tất Tố - Toàn tập - Bộ mới gần… 30 tập trong thời gian tới!

Đúng như lời nhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn (phát biểu trong lễ ra mắt 4 tập sách), rằng “lâu nay việc sưu tầm, biên soạn tác phẩm của các tác giả trước Cách mạng, nhất là những tác giả lớn như Xuân Diệu, Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố… chưa được tổ chức một cách có hệ thống. Cái gì thích thì đưa ra, không thích thì gạt đi, hoặc làm cho cấp trên vừa lòng, làm để chiếu lệ, để lấy danh”.

Trong khi trên thế giới, khi một nhà văn lớn qua đời thì có hẳn một ủy ban di sản và một đội ngũ chuyên gia chuyên làm nhiệm vụ chỉnh lý, sưu tầm trước tác của người quá cố. Còn ở VN, ngay nghiên cứu về bút danh của nhà văn Ngô Tất Tố thì cũng chưa ai… thống kê được!

Hơn nữa, lâu nay dường như các “nhà” làm sách chỉ “nhà” này chép lại của “nhà” kia, người sau “học mót” của người trước (mà không biết rằng sách của các nhà xuất bản trước năm 1945 cũng đầy rẫy lỗi morat) chứ không dựa vào tư liệu gốc.

Tư liệu ở các thư viện thì cũng được chăng hay chớ. Còn nhớ, nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân, khi sưu tầm các trước tác của cụ Phan Khôi để làm sách, đã phải qua tận Mỹ và Pháp xin tài liệu rồi photocopy mấy cân đem về nước (không dám mang đĩa về vì sợ bị hỏng dọc đường!).

Và thế là, trên thực tế, việc làm tuyển tập, toàn tập của nhiều nhà văn do con cháu của người quá cố lo liệu. Nhưng không phải lúc nào họ cũng sở hữu được hết những “đứa con” lưu lạc của ông cha họ và thấu hiểu sự nghiệp sáng tác - dưới góc độ một chuyên gia.

Còn các chuyên gia, thì gần như chỉ làm một việc khá đơn giản là “chép” lại những gì tìm thấy chứ không chú giải, bình giảng, nhất là với những từ cổ, từ Hán Việt vì nhiều khi chuyện này cũng vượt quá khả năng.

Việc ra mắt 4 tập sách được tìm thấy của Ngô Tất Tố là một lời nhắc nhở, rằng việc sưu tầm, nghiên cứu lâu nay vẫn còn là một mảnh đất hoang vắng, một trận địa bị bỏ quên. Và, không chỉ riêng cụ Tố, có lẽ, nhiều tác giả trước Cách mạng khác cũng phải biên soạn lại từ đầu bằng việc tiếp xúc với văn bản gốc!

Tất nhiên, không phải không có những băn khoăn, liệu những tác phẩm của cụ Tố được in sắp tới đây có đúng với tư liệu gốc không và có đúng là không bị “nhận nhầm” hay không, dẫu cho ông Cao Đắc Điểm, người biên soạn, đã “thề sống thề chết” là đảm bảo độ tin cậy tuyệt đối.