Phóng to

Một mẫu trầm hương

Trong khi dư luận xôn xao về vụ 4 người dân làng Mỹ Hào (Quảng Nam) tìm thấy 100kg kỳ nam (trị giá 40 tỷ đồng) thì tại một huyện vùng cao Tây Nguyên, các nhà khoa học đã tìm thấy một loài cây dó mới.

Triển vọng mới cho công nghệ “tạo” trầm hương!

Loài dó này được đặt tên là Aquilaria rugosa, là loại dó thứ 25 được biết trên TG, và là loại thứ 4 ở VN. Phát hiện này đã mở ra một triển vọng mới trong công nghệ “tạo” trầm hương ở VN. GSTS Lê Công Kiệt (nhà thực vật học, thành viên dự án) cho biết:

- Trong lần các cán bộ của Dự án “Tạo nguồn cung cấp trầm ở VN” (do Tổ chức dự án rừng mưa nhiệt đới (TRP) và UB châu Âu tài trợ) đến khảo sát vùng cao của Tây Nguyên, chúng tôi được người dân địa phương cho biết về loại cây dó mọc rải rác trong rừng.

Chúng tôi đã lấy mẫu đem về trồng, chờ ra hoa kết trái. Nếu nhìn qua, loài dó mới này cũng giống loài dó đang trồng hiện nay.

Với sự hỗ trợ của TS Paul Kessler và kỹ sư Marcel Eurlings, loài cây dó này được mang đến Viện Lưu trữ thực vật quốc gia Leiden (Hà Lan) phân tích chuỗi ADN và xác định chính xác đây là một loài dó mới và là 1 trong 2 loài ở VN có khả năng tạo trầm.

Cũng xin nói thêm là các loài cây dó có hoa, quả, hạt... trồng phổ biến ở nhiều nơi để làm giấy chỉ cùng họ với các loài dó Aquilaria kể trên nhưng không tạo trầm.

* Giữa 2 loài dó có tạo trầm kể trên với các loại dó thường khác có gì khác nhau?

- Phần lớn các loại dó tạo trầm Aquilaria là những cây gỗ to, có khi cao đến 20m, đường kính 50-60cm, gỗ có chứa nhựa trầm và có mùi thơm, khi đốt toả mùi hương. Riêng loài dó Aquilaria rugosa có mùi thơm đặc biệt bởi tinh dầu.

Những người có kinh nghiệm đi tìm trầm trong thiên nhiên có thể dễ dàng nhận biết cây nào có khả năng chứa trầm (nhưng không phải lúc nào cũng đúng), hơn nữa loài dó mới này hiện nay rất hiếm.

* Triển vọng phát triển loài dó mới này sẽ như thế nào?

- Trước mắt chúng tôi đã xây dựng một nhà máy nhỏ để chưng cất, cô đặc nhựa dầu và tiếp tục triển khai nhiều thí nghiệm mới trên loài dó này.

Chúng tôi sẽ thực hiện trao đổi thông tin về kỹ thuật trồng, chăm sóc giống dó mới, đồng thời 15.000 cây giống “chất lượng cao” của loài dó này sẽ được chuyển giao cho nông dân các dân tộc thiểu số ở miền cao nguyên Trung Bộ trồng trong năm nay.

* Nghe nói dự án “Tạo nguồn cung cấp trầm ở VN” có những biện pháp can thiệp đặc biệt kích thích cây dó tạo trầm hương?

- Từ bao đời nay, trầm hương đã đi vào huyền thoại và được nhiều người coi là một báu vật của thiên nhiên. Trầm được tạo ra do mô gỗ tươi của cây dó bị thương tổn (do nhiều tác nhân như thân bị sâu đục, bị chặt) lâu ngày một loại nhựa tinh tuý đặc biệt tiết ra để tạo thành trầm.

Do đó cây càng nhiều sâu đục thân càng tốt. Những vùng rừng bị nhiều bom đạn cũng thường có trầm nhiều hơn. Giá 1kg tinh dầu loại tốt hiện nay là 50.000 USD.

Chính vì vậy mà những năm 1980, ma lực trầm kỳ thôi thúc nhiều người tiến sâu vào đại ngàn, dùng búa, đục tạo vết thương cho cây, một năm sau leo lên cưa đem về xẻ lấy trầm đặc hoặc nhựa (còn gọi là trầm non). Nhưng làm kiểu đó, mỗi lần khai thác là chết mất 1 cây, nếu như không tiếp tục trồng cây mới, nguồn trầm sẽ cạn kiệt!

Trong quá trình triển khai dự án, các chuyên gia sẽ dùng các biện pháp kỹ thuật nhằm tác động lên cây dó để tạo trầm nhanh, nhiều và chất lượng tốt. Kỹ thuật này có thể tác động lên cây dó non chỉ vài năm tuổi để tạo ra một lượng trầm lớn!

Tuy nhiên kỹ thuật tạo trầm đang là vấn đề mang tính “thời sự” vì nó không còn là bí quyết của riêng một số người. Mỗi người trồng dó đều có những kinh nghiệm khác nhau để tạo trầm hương.

* Thế còn mô hình khai thác trầm nhân tạo? Liệu đã tìm được giải pháp thành công?

- Nếu trong tự nhiên, phải chờ mấy chục năm mới có khả năng khai thác trầm, thì khoa học sẽ chế ra thứ trầm hương hoá học, vừa rẻ tiền, vừa khỏi sợ cạn kiệt nguồn. Vấn đề còn lại bây giờ là tìm giải pháp “cấy” thành công hoá chất tạo trầm hương nhân tạo vào thân cây dó

* Xin cám ơn giáo sư

Vắng lặng làng trầmDo tin đồn, hàng trăm người lên rừng săn tìm trầm