10 năm, Cà Mau mất 8.870ha rừng phòng hộ

Thực trạng sạt lở tỉnh Cà Mau - Đồ họa: T.ĐẠT

Một báo cáo của UBND tỉnh Cà Mau cho thấy chỉ trong 10 năm trở lại đây, tỉnh này đã mất đến 8.870ha rừng phòng hộ ven biển. Đê Biển Tây bị xói lở đến 57km, Biển Đông bị xói lở đến 48km… Theo đó là cuộc sống của hàng ngàn hộ dân ven biển đang bị đe dọa.

Nhiều nơi, địa phương phải tính đến chuyện sơ tán dân để tránh những thiệt hại lớn hơn.

Ông Tô Quốc Nam, phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Cà Mau, nói hầu như năm nào cũng vậy, cứ vào mùa mưa là tình trạng sạt lở diễn ra khắp nơi trong tỉnh Cà Mau. Tỉnh có ba mặt giáp biển thì cả ba mặt đều có nơi bị sạt lở nghiêm trọng.

"Chúng tôi đã tính nát nước để tìm cách ứng phó sạt lở. Từ các giải pháp phi công trình ở những nơi thích hợp, đến giải pháp công trình xây dựng kè, trồng rừng, tạo bãi… Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất vẫn là vốn" - ông Nam nói.

Tại huyện An Minh (Kiên Giang), ông Lê Ngọc Tùng - phó chủ tịch UBND huyện - cũng đứng ngồi không yên: Từ giữa cuối tháng 6, mức độ cảnh báo thiên tai luôn ở mức đặc biệt nguy hiểm và khẩn cấp.

Sóng biển đang tàn phá dữ dội đất đai ven biển từ rạch Tiểu Dừa (xã Vân Khánh Tây) đến vàm Kim Quy (xã Vân Khánh) và cũng đã đánh sập 7 căn nhà, đe dọa đến 42 hộ dân khác.

TS LÊ ANH TUẤN (Viện Nghiên cứu biến đổi khí hậu, Đại học Cần Thơ):

Chấp nhận mất chỗ này nhưng được chỗ khác

Từ việc công bố bản đồ sạt lở vừa qua cho thấy cả vùng ĐBSCL đang sạt lở và sạt lở rồi thì khó trở lại như cũ. Trong vấn đề cân bằng năng lượng, dòng chảy và phù sa đã thay đổi, những chỗ đã sạt lở thì phải chịu và chúng ta cần biết như vậy để tránh.

Nói vậy để thấy rằng chúng ta cần có một nghiên cứu tổng thể, chấp nhận mất đất chỗ này để lấy đất chỗ khác, tức chỗ nào thấy có khả năng bồi lắng được thì tiếp tục trồng cây, giữ phù sa, không cố gắng bằng mọi giá đổ tiền vào chỗ lở rồi, mà nên dành cho những chỗ đang bồi ra.

Phải xem lại vấn đề phù sa trên sông. Phải nhìn nhận phù sa đã giảm dần nên cần tiến tới giảm khai thác, sử dụng cát vì nếu móc lên nhiều cát chừng nào thì sạt lở gia tăng chừng ấy.

Để giảm khai thác cát thì có nhiều giải pháp như nhập khẩu cát, công trình trọng điểm giảm sử dụng cát san lấp, thay vào sử dụng khung thép, lắp kính hoặc làm đường giao thông trên cao, thay vì đổ cát làm nền đường rồi vài ba năm lại đổ cát tiếp do đường lún...

Riêng trong việc làm kè chống sạt lở nên nghiên cứu sử dụng kè rẻ tiền, mà tôi thấy các nước trên thế giới họ tận dụng vỏ bánh xe ôtô bỏ đi rồi cắm cọc kết lại với nhau phát huy hiệu quả rất tốt.

Mục đích chỉ là giảm sức mạnh của sóng biển, giữ được phù sa, thay vì làm bêtông thì hoàn toàn có thể làm bằng giải pháp này bởi nó đã được nhiều nước làm.

Ngoài ra, đối với những bãi biển sạt lở như ở Bạc Liêu đang phát triển mạnh điện gió, điện mặt trời, cần nghĩ ra giải pháp lấy năng lượng từ sóng biển bằng việc lắp thiết bị dưới nước để làm quay tuôcbin, vừa góp phần giảm sóng, hạn chế sạt lở vừa tạo ra năng lượng.

Muốn làm được việc này, chính quyền các địa phương cần đưa thành một chiến lược thì mới làm được, bởi chỉ có như thế mới có các chính sách như miễn thuế, mua điện giá cao... để khuyến khích nhà đầu tư. (CHÍ QUỐC ghi)

Đại diện Bộ NN&PTNT:

Phải xử lý được phía thượng nguồn và vùng ĐBSCL

Vụ trưởng Vụ Kiểm soát an toàn thiên tai (Bộ NN&PTNT) Tăng Quốc Chính cho biết việc xử lý bằng biện pháp công trình ở Cần Thơ và Kiên Giang nói riêng và vùng ĐBSCL nói chung chỉ giải quyết được phần ngọn, còn để căn cơ thì phải xử lý được ở phía thượng nguồn và vùng ĐBSCL.

Đối với vùng thượng nguồn, phải quản lý vấn đề khai thác cát. Hiện Bộ NN&PTNT đang kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài nguyên - môi trường và các bộ ngành liên quan xác định lượng bùn cát là bao nhiêu để quản lý và cấp phép khai thác ở mức hợp lý.

Thứ hai, phối hợp với các quốc gia Trung Quốc, Lào, Thái Lan, Campuchia có biện pháp hạn chế khai thác cát để giảm lượng bùn cát về ĐBSCL, cùng với đó là giảm thiểu việc trữ cát ở thượng lưu các hồ chứa và tránh thực hiện cùng lúc nhiều dự án hồ chứa gây ra đột biến cao.

Bộ NN&PTNT sẽ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Xây dựng nghiên cứu vật liệu thay thế cát xây dựng để hạn chế khai thác cát trên lòng sông.

Xây dựng quy hoạch chỉnh trị bờ sông, lòng dẫn và bờ biển để làm cơ sở cho việc quản lý khai thác lòng sông, bố trí sắp xếp lại dân cư vùng ven sông, ven biển và xây dựng kế hoạch quản lý dân để chống lấn chiếm ra lòng dẫn của sông.

Tiếp tục rà soát các khu vực sạt lở trọng điểm, xung yếu, ảnh hưởng đến khu dân cư, quốc lộ, tỉnh lộ, công trình đê điều… thì ta phải xây dựng công trình để bảo vệ.

Về giải pháp phòng chống xói lở bờ biển, hiện Viện Khoa học thủy lợi miền Nam đang đẩy nhanh tiến độ hoàn thành 6 đề tài do Bộ Khoa học - công nghệ giao để đề xuất các giải pháp công trình và phi công trình trên từng khu vực bờ biển, qua đó hướng dẫn các tỉnh triển khai các biện pháp về kỹ thuật.

Về lâu dài, Bộ NN&PTNT đang chỉ đạo các cơ quan chức năng và địa phương thực hiện xây dựng quy hoạch chỉnh trị để có cơ sở thực hiện kế hoạch dài hạn. (CHÍ TUỆ ghi)