Nước ngầm nhiễm thạch tín: Dân vẫn phải sử dụng

THÁI LŨY - THANH KIỀU

TT - Từ khi nguồn nước sông rạch bị ô nhiễm, rất nhiều người dân nông thôn ở ĐBSCL đã chuyển sang sử dụng nước giếng khoan phục vụ ăn uống, sinh hoạt.

Phóng to

Người dân sử dụng nước giếng khoan trong sinh hoạt ở xã Vĩnh Lộc, huyện An Phú, An Giang Ảnh: V.Hà

Tuy nhiên,qua khảo sát của cơ quan chức năng tại bốn tỉnh Long An, Đồng Tháp, An Giang và Kiên Giang cho thấy mức độ nhiễm thạch tín (asen) trong nước ngầm cao đến mức báo động.

Gây hại cho sức khỏe

Theo kết quả khảo sát của Viện vệ sinh - y tế công cộng thuộc Bộ Y tế, tại An Giang có tới 40% trong tổng số 2.966 mẫu được kiểm tra bị nhiễm thạch tín, trong đó có những mẫu bị nhiễm thạch tín toàn phần. Đa số tập trung ở huyện An Phú, Phú Tân, Tân Châu và Chợ Mới. Nguy hiểm nhất là 253/260 mẫu nước giếng khoan tại xã Khánh An, Vĩnh Lộc, Phước Hưng, Quốc Thái và Khánh Bình (huyện An Phú) bị nhiễm thạch tín vượt chỉ tiêu nước sạch từ 12-83 lần.

Còn tại Đồng Tháp, trong số 2.960 mẫu nước được kiểm tra thì 67% nhiễm thạch tín. Huyện Thanh Bình có tỉ lệ cao nhất với 85% số mẫu nhiễm. Trong khi đó, ở Long An lấy 4.876 mẫu nước giếng khoan, phát hiện 56% nhiễm, tập trung tại các huyện Tân Trụ, Thủ Thừa, Đức Hòa, Tân Hưng, Vĩnh Hưng... Tương tự, ở Kiên Giang, 51% trong số 3.031 mẫu nước được kiểm tra bị nhiễm chất độc này.

Đáng quan ngại hơn là thạch tín có mặt ở tất cả các tầng giếng khoan được khảo sát, từ tầng nông

65-130m đến tầng trung bình và tầng sâu.

Các nhà khoa học thuộc Viện Khoa học công nghệ và môi trường (Thụy Sĩ), Trường ĐH Khoa học tự nhiên Hà Nội và Trung tâm Công nghệ môi trường và phát triển bền vững cảnh báo: nếu người dân ở những khu vực này tiếp tục sử dụng nguồn nước này để ăn uống thì chắc chắn phải chịu những tác hại lâu dài cho sức khỏe do thạch tín gây ra như ở một số nước.

Giải pháp: mới chỉ là khuyến cáo!

Theo Viện Y học lao động - vệ sinh môi trường và Phòng nước và vệ sinh môi trường - UNICEF, biểu hiện bệnh liên quan tới tiếp xúc với thạch tín có trong nguồn nước hay gặp nhất là các tổn thương về da (dày sừng, biến đổi sắc tố, ung thư da), ung thư phổi, bàng quang và thận...

Viện Vệ sinh - y tế công cộng, UNICEF khuyến cáo các cấp chính quyền và ban ngành đoàn thể các địa phương cần có những chính sách, biện pháp cụ thể để giải quyết tình trạng này, bảo vệ sức khỏe và tính mạng của nhân dân. Người dân phải được giáo dục nâng cao ý thức về vấn đề sử dụng và bảo quản tài nguyên nước cũng như ý thức về sự có mặt của thạch tín trong nguồn nước đang sử dụng.

Ngăn chặn tình trạng khai thác bừa bãi, không kiểm tra chất lượng nước ngầm, phổ biến nhất ở vùng nông thôn. Hướng dẫn người dân một số biện pháp sử dụng nước an toàn, sử dụng các nguồn thay thế (nước mưa, nước bề mặt). Nhanh chóng tiến hành thêm các điều tra về bệnh học tại các vùng nhiễm thạch tín nặng như Đồng Tháp, An Giang để đánh giá cụ thể tác hại của thạch tín lên sức khỏe cộng đồng. Đồng thời mở rộng điều tra, khảo sát sự ô nhiễm thạch tín tại các tỉnh còn lại ở ĐBSCL để có báo cáo toàn diện về vấn đề này.

Ông Huỳnh Văn Thả, phó chủ tịch UBND huyện An Phú (địa phương có tỉ lệ nhiễm cao nhất tỉnh An Giang), cho biết huyện đã tuyên truyền rộng rãi trong dân tuyệt đối không dùng nước giếng khoan trong sinh hoạt, ăn uống hằng ngày. Trước mắt, khuyên người dân nên sử dụng nguồn nước thay thế từ sông rạch (qua xử lý tiệt trùng) hoặc nước mưa... Còn việc lắp đặt hệ thống cung cấp nước sạch cho dân hiện giờ có lẽ “ngoài khả năng của địa phương”.

Trong khi đó, bà Lê Thị Huệ ở huyện An Phú nói: “Nhà tôi từ trước tới giờ vẫn sử dụng nước giếng này tắm giặt, ăn uống. Giờ mới nghe chính quyền nói nước nhiễm độc phải sử dụng nước khác. Nhưng biết lấy nước ở đâu để thay thế bây giờ. Nước dưới kênh đục ngầu và dơ lắm nên không dám xài nữa, nước mưa thì đâu có chỗ mà chứa!”.

Giám đốc Sở Khoa học - công nghệ An Giang Cao Văn Be khẳng định: “Tình hình đang rất bức xúc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của nhân dân đang sử dụng nước giếng khoan. Chúng tôi đã gởi văn bản kiến nghị lên Bộ Tài nguyên và môi trường xem xét mở rộng điều tra, khảo sát tình hình ô nhiễm, đầu tư các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm thạch tín trên địa bàn. Đồng thời tạo nguồn cung cấp nước sạch khác thông qua nguồn vốn của trung ương hoặc nguồn vốn của nước ngoài”.

Tuy nhiên, hiện nay việc khai thác giếng khoan diễn ra bừa bãi. Rất nhiều đơn vị, cá nhân đứng ra tổ chức khoan giếng mà không được cấp phép, nên hầu hết các tiêu chuẩn kỹ thuật giếng khoan của người dân đang sử dụng là không đạt và các tỉnh không quản lý được chất lượng nguồn nước ngầm này.