Phóng to

Minh họa về phát hiện "sự thóai hóa protein" đọat giải Nobel hóa học năm nay.

TTO - Hai nhà khoa học người Israel và một khoa học gia Mỹ đã nhận giải Nobel Hóa học năm 2004 cho công trình của họ liên quan tới cách thức cơ thể tìm ra những protein không thích hợp để tiêu diệt và tự bảo vệ mình khỏi bệnh tật.

Aaron Ciechanover và Avram Hershko (người Isarel) và Irwin Rose (người Mỹ) đã chia nhau 1,36 triệu USD cho phát hiện được Viện hàn lâm khoa học Thụy Điển gọi là kẻ tạo ra "nụ hôn thần chết" cho các proteins, giúp giải thích hệ thống miễn dịch của con người.

Như đã biết, proteins tạo ra mọi vật thể sống: cây cối, thú vật và con người. Trong những năm gần đây, khoa hóa sinh đã đi một chặng đường dài để giải thích tế bào sản sinh ra các proteins như thế nào, nhưng cách để "phá tan" các proteins thì hầu như rất ít nguời nghiên cứu. Ba khoa học gia nêu trên được cho là đã "lội ngược dòng" từ đầu thập niên 1980 và phát hiện ra một trong những quá trình có tính chu kỳ quan trọng nhất của tế bào: sự thóai hóa protein được điều tiết.

Tiến trình này diễn ra không phải bừa bãi mà được kiểm tra tới từng chi tiết: mỗi protein nào không thích hợp sẽ được "đóng dấu" bằng một phân tử đặc biệt mà các nhà khoa học gọi là "nụ hôn thần chết". Những protein được "dán nhãn chết" này sẽ được đưa vào "giỏ rác" của tế bào gọi là proteasomes, nơi chúng bị phân ra từng mảnh nhỏ và bị hủy diệt. Phân tử làm "nhãn" này được gọi là ubiquitin.

Khi việc thóai hóa protein này diễn ra không đúng , con người sẽ lâm bệnh mà ung thư cổ và xơ nang là hai thí dụ. Kiến thức về protein điều tiết ubiquitin sẽ giúp người ta bào chế thuốc chống một số lọai bệnh.