Phóng to

Nguyễn Trung Hiếu (California): “Tôi ở đây 20 năm rồi mà không có bạn bè. Có cô như một người bạn ở VN gọi tới, tôi rất cảm kích. Dần dần tôi sẽ kể cho cô nghe những câu chuyện buồn”.

TT - Nguyễn Trung Hiếu, Nguyễn Trung Hiếu, cái tên ấy lặp đi lặp lại trong tâm trí tôi cả ngày lẫn đêm kể từ khi Fred phác họa chân dung của ông cho tôi nghe. Một tình cảm kỳ lạ luôn thôi thúc chúng tôi tìm gặp được ông để nói về việc ông đã làm cách đây 35 năm, và điều đó không bị quên lãng.

“Tôi là Hiếu đây!”

Đêm 4-9, cầm số điện thoại của Mỹ, mã vùng California trong tay, tim đập mạnh. Tôi nhấn cẩn thận từng con số mà mình đã thuộc lòng. Không liên lạc được vì số không đúng, lo quá. Nhìn kỹ bàn phím, nhấn lại lần hai. Tiếng chuông reo phía đầu dây bên kia. Thêm một hồi chuông reo nữa. “Alô?” - giọng một người đàn ông miền Nam. Linh cảm mách bảo đó đúng là người cần tìm. Tôi dùng cách xưng hô thân mật nhất có thể:

- Xin lỗi, có phải chú Hiếu không ạ?- Phải, tôi là Hiếu đây...

Ôi trời, hình như tôi đang ngồi trên máy bay và bị đột ngột rớt độ cao.

- Có phải chú Nguyễn Trung Hiếu không ạ?- Vâng, tôi đây!

Tôi không thở nổi, tai lùng bùng.

Giọng nói của ông trầm và ấm, chậm rãi nhưng đầy cảnh giác. Nhớ lại lời mô tả của Fred về thân phận của những người phiên dịch trong chiến tranh, tôi hình dung ra một người đàn ông thấp, đậm, khuôn mặt hằn những nếp suy tư che giấu ký ức.

Trong cuộc điện thoại đầu tiên ấy, tôi tự giới thiệu mình là phóng viên trẻ của báo Tuổi Trẻ và với tất cả tình cảm của mình, tôi kể về hành trình của cuốn nhật ký của một người nữ bác sĩ mà có lẽ ông còn nhớ.

Ông Hiếu xưng hô rất lịch sự, nhưng đáp lại với vẻ đề phòng, rằng ông có đọc cuốn nhật ký rất hay từ cách đây mấy chục năm. “35 năm rồi phải không?” - ông Hiếu nói một cách chính xác, rồi như sực nhớ điều gì, ông lại bảo: “Tôi không nhớ rõ vì đã lâu quá rồi”.

Tôi bộc lộ rằng gia đình người viết cuốn nhật ký rất biết ơn ông, người sĩ quan Mỹ từng làm việc bên ông cũng đã khóc khi kể về ông và những kỷ niệm chiến tranh. Tôi nhắc đến tên Frederic.

Ông Hiếu nghĩ một thoáng rồi nói: “Tôi không nhớ tên anh ta”. Tôi nhắc lại: “Ông ta tên là Frederic Whitehurst”. Ông Hiếu nói: “À, tôi nhớ đó là tay Whitehurst”.

Tôi bảo: “Chú đã bảo ông ấy giữ lại cuốn nhật ký, đó là một hành động dũng cảm và có thể chú sẽ gặp nguy hiểm phải không?”

Ông Hiếu lạnh lùng: “Chuyện chiến tranh súng đạn, tôi không muốn nhắc tới”.

Tôi thay đổi cách tiếp cận, bày tỏ tình cảm và niềm vui của mình khi tìm được ông và ngỏ ý muốn gửi cho ông những thư từ, tài liệu ở VN như cuốn nhật ký, những bài báo viết về ông. Nguyễn Trung Hiếu rất quan tâm và đồng ý cho địa chỉ khu nhà (nhưng không cho số nhà).

Tôi đột ngột hỏi: “Chú có nhớ nhà không?”. Ông Hiếu im lặng một lát, rồi nói: “Gia đình tôi không còn ai ở VN. Những chuyện quá khứ tạm thời tôi không muốn nghĩ tới nữa. Tôi đang bận!”. Cúp máy.

Phóng to

Phóng viên Uyên Ly (báo Tuổi Trẻ): “Nguyễn Trung Hiếu cần được chia sẻ. Tình cảm của ông về quê hương và gia đình vẫn luôn tràn đầy. Niềm tin đó dẫn đường cho tôi trong những cuộc điện thoại lần sau cho dù có lúc ông tỏ ra xa lạ và bất cần”.

Vừng ơi, mở ra

Cảm giác cô đơn của ông Hiếu lên đến cùng cực vào đêm 7-9. Qua điện thoại, ông Hiếu nói: “Với tôi bây giờ, cuộc đời không có gì là đáng tin nữa. Mấy chuyện chính trị tôi không quan tâm. Đến cả tình người, không có gì là đáng tin hết. Tôi nói chuyện đó với cô, xin lỗi, như một con người trần truồng ra mà nói với nhau đây. Tôi đọc cho cô nghe hai câu thơ này: Hôm qua tôi chết một lần. Hôm nay tôi chết thêm lần nữa”.

Những lời ấy làm nhói tim tôi. Đêm đó về nhà, tôi không ngủ được, nỗi buồn và những câu hỏi về thân phận chiến tranh cứ day dứt trong tôi. Không thể như vậy được.

Nguyễn Trung Hiếu cần được chia sẻ. Tình cảm của ông về quê hương và gia đình vẫn luôn tràn đầy. Niềm tin đó dẫn đường cho tôi trong những cuộc điện thoại lần sau cho dù có lúc ông tỏ ra xa lạ và bất cần.

Mở đầu câu chuyện lúc 0g, ông thường hỏi: “Thật ra ở VN muốn gì?”. Tôi trấn an ông bằng những giọt nước mắt và nụ cười trong chuyến trở về VN của Fred, bằng sự quan tâm của người VN đối với ông, bằng lòng mong muốn được nói lời cảm ơn của người mẹ vừa tìm lại được con gái đã mất.

Những cuộc điện thoại lúc nửa đêm đã trở thành thói quen. Chúng tôi chia sẻ những gì về cuộc sống hiện tại ở Mỹ, ở VN, chuyện công việc, gia đình. Tôi thu thập từng bài thơ, bài báo mà tôi cho rằng ông quan tâm và đọc cho ông nghe qua điện thoại, gợi lại dần dần những câu chuyện quá khứ để tránh tổn thương cho ông.

Cho đến một ngày, ông bảo: “Tôi ở đây 20 năm rồi mà không có bạn bè. Có cô như một người bạn ở VN gọi tới, tôi rất cảm kích. Dần dần tôi sẽ kể cho cô nghe những câu chuyện buồn”.

Tôi lái xe về nhà với một niềm lạc quan mới được nhen nhóm, bắt tay vào viết cho ông lá thư đầu tiên bày tỏ niềm tin trước sức sống mãnh liệt của tình người và kết thúc có hậu sẽ đến với những tấm lòng thiện. Sau đó tôi gửi lá thư ấy tới địa chỉ đầy đủ mà ông vừa cho tôi.

Tôi biết mình sắp bắt đầu cuộc hành trình mới...

Ban biên tập Tuổi Trẻ quyết định cử nữ phóng viên Uyên Ly sang Mỹ. Nhưng một ngày trước khi Uyên Ly lên máy bay, Nguyễn Trung Hiếu từ chối: “Tôi không muốn gặp cô. Tôi mến cô, nhưng tôi sợ người ta sẽ “bụp” cô...”.

Nữ phóng viên Uyên Ly vẫn lên máy bay và bắt đầu bước đi trên “cây cầu bắc qua dòng sông cay đắng” (lời Fred).

Người tình nguyện đi tìm tung tích Nguyễn Trung Hiếu Gần cuối tháng tám, thầy dạy thời phổ thông của tôi từ Đức Phổ (Quảng Ngãi) vào TP.HCM. Nhóm bạn chúng tôi gặp thầy, uống vài ly bia. Giữa chừng có anh bạn nhắc đến nhật ký Đặng Thùy Trâm. Nhân đó thầy nói anh Cao Viết Hạnh, phó Ban tuyên giáo Huyện ủy Đức Phổ, là người biết ít nhiều về ông Nguyễn Trung Hiếu. Điện thoại. Anh Hạnh xác nhận nhưng hãy còn mù mờ. Vợ ông Hiếu là bạn học cùng lớp anh Hạnh, thuộc dạng xinh gái, nhà ở xã Phổ Ninh, cách huyện lỵ chừng 1km. Sau năm 1975, toàn bộ gia đình bên vợ ông Hiếu chuyển đi Pleiku. Nghe nói vợ ông Hiếu bị tai nạn đã mất. Anh Hạnh nói: “Nhưng mình chỉ biết đến đây”. Những ngày sau đó, anh Hạnh tiếp tục quần đảo ở thôn Vĩnh Bình, xã Phổ Ninh. Anh đi tìm những người bà con với ông Lê Thành (cha vợ ông Hiếu) để dò manh mối. Có đêm anh phải ra Mộ Đức (cách Đức Phổ hơn 10km) nhưng điều cần tìm là ông Hiếu ở đâu vẫn chưa biết. Qua điện thoại, anh bảo tôi: “Mình phải quyết tâm tìm ra!”. Tôi nói hay là anh lên Pleiku. Anh đáp: “Mình đã tính đến chuyện này nhưng khổ nỗi chẳng ai rõ địa chỉ gia đình ông Lê Thành ở Pleiku”. Những ngày sau đó, thỉnh thoảng anh phải bứt ra khỏi cơ quan, phải về nhà hơi khuya. Thông tin đã rõ hơn. Ông Hiếu đã sang California. Vài năm trước, ông Hiếu cho con về Phổ Ninh xây mồ mả dòng họ. Anh than: “Vậy mà chẳng ai chịu hỏi và ghi lại địa chỉ ông Hiếu”. Anh đã gặp những người bạn cùng làm thông dịch viên với ông Hiếu. Bây giờ họ làm ăn cũng khá và nhờ anh nói với Tuổi Trẻ làm sao mời ông Hiếu về VN. Điều quan trọng nhất: số nhà, điện thoại, email của ông Hiếu vẫn chưa ai rõ. Nghĩ rằng đã hết hi vọng tìm kiếm, ngày 3-9 tôi ra Đà Nẵng thăm bạn bè. Khoảng 21g, đang ngồi uống bia với bạn gần bờ biển, tôi nhận được cú điện thoại từ anh Hạnh. Anh nhấn giọng: “Nghe đây, mình vừa tìm được số điện thoại của ông Hiếu”. Tôi tỉnh bia, vội chạy ra ngoài quán, lấy thẻ lên máy bay ra ghi tạm số điện thoại ông Hiếu. Hôm sau, tôi hỏi anh Hạnh nhờ đâu tìm ra số điện thoại ông Hiếu. Anh chỉ nói: “Chuyện dài, miễn là số đó chính xác và mình muốn chuyển ngay nó đến Tuổi Trẻ!”.

Kỳ sau: Lời mời không được đáp lại