TTO - Những năm 2003-2004 là thời điểm Internet bắt đầu bùng nổ ở Việt Nam, nhiều website nghe nhạc trực tuyến nối đuôi nhau ra đời, thu hút lượt truy cập cao nhưng lại có tuổi thọ khá ngắn.

Một số trang lặng lẽ biến mất vì các lý do như vi phạm bản quyền, nhạc lậu, quản trị kém hay doanh thu thấp. Năm 2005, nhacso.net là nền tảng có bản quyền đầu tiên ra đời, đánh dấu mốc quan trọng trên thị trường nhạc trực tuyến trong nước.

Điều này có nghĩa là mỗi lượt nghe, tải nhạc đều được quy ra thành tiền để trả cho người sở hữu tác phẩm.

Tuy nhiên đó là trên lý thuyết, còn thực tế thì không nhiều người dùng quan tâm đến điều này bởi họ mặc định rằng nghe nhạc trực tuyến nghĩa là miễn phí. Một nhạc sĩ cũng từng nói rằng làm nhạc ở Việt Nam như "làm từ thiện".

Nói vậy để thấy được việc thay đổi thói quen và thuyết phục người dùng trả tiền nghe, tải nhạc trực tuyến là điều không dễ dàng thực hiện. Không ít nền tảng nhạc số có chung một số phận là kinh doanh thua lỗ trong nhiều năm liền.

Tháng 10-2016, nhacso.net đóng cửa sau 11 năm thành lập. Sự ra đi của đơn vị từng dẫn đầu thị trường cho thấy kinh doanh nhạc số ở Việt Nam không hề dễ dàng.

Thời điểm Spotify của Thụy Điển bắt đầu xâm nhập thị trường Việt Nam giữa năm 2017, không ít người nghi ngờ nó sẽ bổ sung thêm một cái tên vào danh sách các doanh nghiệp thất bại. Trước đó, dịch vụ Apple Music đã triển khai từ năm 2015 nhưng tới nay vẫn chưa thấy sự phủ sóng rộng rãi.

Dù có lợi thế về quy mô, tính toàn cầu và công nghệ nhưng sự khác biệt giữa cung và cầu đã thành trở ngại không nhỏ trên con đường các ông lớn trong làng nhạc số thế giới chinh phục thị trường Việt Nam.

Kho bản quyền đồ sộ với hàng chục triệu bài hát nhưng hầu hết là nhạc nước ngoài, ít nhạc Việt. Trong khi số đông người dùng trong nước vẫn thích nghe nhạc Việt hơn.

Người Việt đã có thói quen trả tiền cho các dịch vụ như Internet, truyền hình thì không có lý do gì lại từ chối trả tiền cho dịch vụ nghe nhạc. Chi phí cho khoản này mỗi tháng bằng với một ly cà phê.

Việc các ca sĩ sở hữu sản phẩm kết hợp với phía nền tảng phát hành đều nghiêm túc với vấn đề bản quyền có tác động không nhỏ tới thái độ và nhận thức của người dùng.

Điều này góp phần vào việc đầu tư tài chính cho hoạt động nghệ thuật của chính nghệ sĩ, đó cũng là cách ứng xử của những người thưởng thức nghệ thuật văn minh.

Nhạc sĩ Hứa Kim Tuyền khẳng định rằng nếu thói quen nghe nhạc có trả phí phổ biến, sẽ có nhiều sân chơi thú vị cho nghệ sĩ, tạo nên thước đo chung cho các sản phẩm âm nhạc.

Do đó ngoài sự xuất hiện của các đối thủ từ nước ngoài, thách thức lớn của các nền tảng nghe nhạc trực tuyến trong nước còn là vấn đề đẩy mạnh sự chuyển đổi thói quen người dùng từ nghe nhạc miễn phí sang nghe nhạc có phí.

Thế giới phẳng và các nền văn hóa giao thoa giúp âm nhạc Việt Nam đón nhận nhiều xu hướng, trào lưu mới.

Tuy nhiên, nhiều ca sĩ trẻ vẫn chọn đưa yếu tố văn hóa dân tộc vào sản phẩm của mình và nhận được sự ủng hộ của đông đảo khán giả. Một số ví dụ như album Hoàng (Hoàng Thùy Linh), Việt Nam Việt Nam (Bích Phương) hay MV Cung đàn vỡ đôi (Chi Pu).

Nhạc sĩ Nguyễn Minh Châu cho biết đây là một sự thay đổi rất đáng khích lệ để có thể giữ gìn văn hóa dân tộc, nhất là đối với thế hệ trẻ. Việc dùng tư duy, phong cách âm nhạc mới mẻ kết hợp với chất liệu văn hóa ông cha để lại có ý nghĩa không chỉ tạo hit, đó còn là cách bảo vệ những giá trị truyền thống của giống nòi.

Tuy nhiên, nhạc sĩ cũng đưa ra lời khuyên là các ca sĩ cần nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi thực hiện. Thực tế cho thấy một số sản phẩm do chưa có sự tìm hiểu, chuẩn bị kỹ càng về mặt kiến thức nên nhận phải phản ứng trái chiều.

"Khi đã có nền tảng vững chắc, người nghệ sĩ có thể phát triển, bay bổng mọi sáng tạo mà không sợ làm biến dạng hoặc làm mất đi bản sắc, hồn cốt của văn hóa dân tộc. Việc phát triển dựa trên những nền tảng đã được bảo tồn đòi hỏi nhiều am hiểu, từ các yếu tố như thang âm, điệu thức... cho đến phần hình ảnh và phục trang cũng thế", nhạc sĩ nói.

Streaming là hình thức phổ biến ở những nền công nghiệp âm nhạc phát triển. Năm 2018, streaming đóng góp tới 46,9% tổng doanh thu trong tổng giá trị ngành công nghiệp âm nhạc toàn cầu, theo báo cáo do Liên đoàn Ghi âm quốc tế (IFPI) công bố.

Sự phát triển của streaming góp phần xây dựng một môi trường âm nhạc văn minh bởi nó gắn chặt với quyền lợi của nghệ sĩ, người nghe nhạc và bản quyền sản phẩm.

Tại Việt Nam, streaming đang ở giai đoạn đầu với tiềm năng to lớn: 72% dân số sử dụng điện thoại thông minh, thời lượng stream nhạc trung bình mỗi ngày vào khoảng 1 tiếng 11 phút (cập nhật tháng 1-2019 của We Are Social).

Cuộc đua chiếm cảm tình người nghe không chỉ nằm ở tiêu chí kinh doanh tác quyền hay độc quyền mà còn gồm các yếu tố về kỹ thuật, công nghệ để tối ưu hóa trải nghiệm nghe nhạc của người dùng.

Sự xuất hiện của playlist cũng không nằm ngoài mục đích này. Đó là lý do vì sao những nền tảng trong nước như NhacCuaTui luôn tìm tòi, thử nghiệm và mang đến những tính năng mới để mang lại những phút giây nghe nhạc giá trị cho người dùng.

Hơn 10 năm theo đuổi ca hát, Bích Phương đã khẳng định được vị trí trong lòng công chúng với hàng loạt sản phẩm gây sốt thời gian gần đây và liên tục lọt Top nghệ sĩ trending trong tuần trên NhacCuaTui. Những sản phẩm âm nhạc của Bích Phương luôn được đông đảo khán giả chờ đợi.

Bích Phương không còn là "nữ hoàng nhạc thảm" nữa mà cô đã dám bước ra khỏi vùng an toàn của bản thân, mạnh dạn làm mới âm nhạc với nhiều thể loại nhạc khác nhau, chú trọng trong việc xây dựng concept, hình ảnh từng dự án.

Bao giờ lấy chồng, Bùa yêu, Đi đu đưa đi là 3 trong số những sản phẩm mang dấu ấn lột xác của Bích Phương với mong muốn mang đến món ăn tinh thần mới lạ cho khán giả. Gần đây có thêm Một cú lừa, Em bỏ hút thuốc chưa?. Nhiều ý kiến cho rằng các ca khúc của Bích Phương thành công nhờ giai điệu bắt tai, lôi cuốn cùng những ý tưởng thú vị, độc đáo.

Sự thành công của Bích Phương có đóng góp không nhỏ của êkip bộ ba Tiên Cookie - Phạm Thanh Hà - Dương K. Việc hợp tác sản xuất nhạc theo nhóm giúp sản phẩm được đầu tư kỹ lưỡng, mang đến những thành tích ngoài mong đợi cho Bích Phương trong suốt thời gian qua với nhiều giải thưởng âm nhạc lớn.

Mới đây, Nguyễn Minh Cường đã lập kỷ lục trên NhacCuaTui khi 3 sản phẩm nằm trong dự án cá nhân của anh chiếm trọn 3 vị trí cao nhất trong BXH tuần và BXH top 100. Phía NhacCuaTui xác nhận đây là một thành tích hiếm có.

Nguyễn Minh Cường là nhạc sĩ tên tuổi, uy tín và là một trong những hit maker quen thuộc của Vpop. Anh sáng tác thành công nhiều thể loại, từ nhạc dance, pop ballad cho đến bolero. 

Ở thể loại nào anh cũng để lại dấu ấn riêng với nhiều sáng tác được công chúng yêu thích như Có điều gì sao không nói cùng anh (Trung Quân), Cảm ơn vì đã nói câu từ chối (Ái Phương, Dũng Hà Hakoota), Theo anh (Ali Hoàng Dương) hay Cả một trời thương nhớ (Hồ Ngọc Hà). 

Tuy nhiên, thành công nhất của Nguyễn Minh Cường chắc chắn vẫn là những sáng tác ballad của anh. Việc các ca sĩ ngày nay chuộng hát thể loại nhạc này cũng gây ra không ít ý kiến trái chiều.

"Ở Việt Nam từ trước đến nay, gu nghe nhạc của khán giả vẫn luôn thiên về ballad và điều đó trở thành thói quen nghe nhạc hằng ngày của mọi người. Việc khán giả chuộng nhạc ballad cũng không phải là điều gì tiêu cực. 

Âm nhạc là cảm xúc, mà khán giả Việt chúng ta là những người giàu cảm xúc. Tôi vẫn sẽ tiếp tục miệt mài viết nhạc, cho ra đời thật nhiều ca khúc để khán giả thưởng thức. Và dĩ nhiên sẽ giữ định hướng của mình là mang âm nhạc về đúng với giá trị cảm xúc.

Ca từ tiếng Việt rất phong phú, tôi luôn muốn sử dụng những mỹ từ đó vào tác phẩm của mình. Đây cũng là cách mà các nhạc sĩ tiền bối luôn sử dụng và tôi không muốn điều này mất đi. 

Có thể mỗi người nhạc sĩ sẽ có mỗi lối viết, câu chuyện và cách sử dụng từ ngữ khác nhau. Tôi thì luôn chú trọng vào phần lời của bài hát, sao cho vừa gần gũi vừa dễ hiểu nhưng lại không quá đời" - nhạc sĩ chia sẻ.

Được đào tạo bài bản trong môi trường nghệ thuật chính quy của Học viện Âm nhạc quốc gia, Nguyễn Trần Trung Quân có lợi thế về một nền tảng chuyên môn vững chắc. Anh cho biết sẽ biến hóa, thử nghiệm nhiều phong cách khác nhau để mang tới cho khán giả sự bất ngờ.

Trong những năm gần đây, cái tên Nguyễn Trần Trung Quân được đông đảo khán giả nhắc đến bởi những sản phẩm chất lượng và đạt lượt streaming cao như Canh ba, Tự tâm, Trong trí nhớ của anh hay Màu nước mắt. 

Với bản tính cầu toàn, anh luôn dồn hết tâm sức để có sản phẩm chỉn chu nhất gửi đến khán giả: "Quân vẫn trung thành với dòng nhạc sở trường làm nên tên tuổi là các bản pop ballad, power ballad. Dù là ballad nhưng Quân vẫn biến tấu cách hát, cách xử lý với mỗi ca khúc khác nhau để không một màu. 

Canh ba là một thể nghiệm mang hơi hướng future bass một chút, để tạo thêm sự mới mẻ dành cho khán giả. Tuy nhiên dù thế nào đi nữa Quân vẫn muốn giữ được cái gốc và chất riêng của mình. Nghệ sĩ tính mà, phải "phiêu" và "điên" một chút".

Thế nhưng trong sự nghiệp ca hát của mình, giọng ca Màu nước mắt cũng gặp phải không ít phản ứng trái chiều: "Nếu có cơ hội đối thoại với các ý kiến trái chiều, Quân luôn sẵn sàng. Nhiều thứ từ trên trời rơi xuống, phải cắn răng chịu đựng để không thể vấp ngã, vì vấp ngã là khiến bao nhiêu người yêu thương mình thất vọng.

Có những lúc áp lực khủng khiếp, muốn buông bỏ tất cả nhưng Quân vẫn đứng đây và sẽ không đi đâu cả. Quân tin với tấm lòng chân thành và hành động, mình sẽ dần chinh phục được mọi người".

(Thống kê trong 8 tháng đầu năm 2020)