TT - Một chiều tháng 4 tôi đến thăm nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý tại ngôi nhà nhỏ của ông nằm trong hẻm Trần Khắc Chân, Q.1, TP.HCM.

Ông cười hiền hậu: "Lâu lắm mới có một ca sĩ đến thăm chú đấy". Hôm trước tết con có đến mà - tôi định nói vậy nhưng rồi khóe miệng ông rung rung làm tôi tự hỏi đó là niềm vui hay sự xót xa...

Phóng to

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý và ca sĩ Ánh Tuyết - Ảnh: Bạch Mai

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

"Mỗi ngày hết nằm thì lại ngồi, ngồi và lại trông ngóng mong đợi, đợi điều gì ư, đợi có ai đó đến thăm là niềm an ủi, là vui lắm rồi vì như thế là chú được biết rằng thi thoảng vẫn có người còn nhớ đến những Dư âm của chú...". Người nhạc sĩ tài hoa một thuở thong thả nói, nhẹ như một hơi thở.

Lặng buồn với những dư âm

Hơn 90 tuổi đời, lão nhạc sĩ di chuyển một mình thật khó khăn trong căn nhà nhỏ. Ông dành thời gian để ngồi nhiều hơn bên song cửa mà đưa mắt quan sát cuộc sống đang diễn ra. Cái cảm giác như ông nói, "đôi lúc chỉ muốn một ai đó đi qua và cười với mình" cho thấy ông yêu cuộc sống này biết bao nhiêu (cho dù với những gì ông đã đóng góp và cống hiến cho đời sống này thì hiện tại cuộc sống của ông là một điều thật ngậm ngùi).

Tôi cất lời khe khẽ một đoạn Dư âm:"Ðêm qua mơ dáng em đang ôm đàn dìu muôn tiếng tơ..." giữa tiếng xèo xèo cộng hưởng của muôn vàn thanh âm trong con hẻm ồn ã. Nhạc sĩ khép mắt lại trong một thoáng rồi hít nhẹ một hơi như muốn thu lại hết những cảm giác lúc này đang có quanh không gian nơi đây vào tận sâu đáy lòng. Ông cười buồn: "Chú sống được đến bây giờ là nhờ những dư âm đó đấy". Ông vẫn ôm đàn ngồi một mình chẳng diễn tấu và cũng không hát, ông để những thanh âm xưa cũ vọng lại trong tâm trí.

Tôi rất hiểu khi nghe ông kể lại chuyện những bóng hình cũ bằng một cảm giác xúc động khôn nguôi, giờ thì người đã rời xa dương thế, người thì chính bản thân nhạc sĩ cũng không thể biết được họ đang ở phương trời nào. Còn ông giữ lại và ấp ủ cho mình những khoảnh khắc đẹp nhất, để thấy cuộc sống còn muôn vàn ý nghĩa và sự yêu thương. Cho dù khi trở lại với những gì đang hiện hữu xung quanh mình, người nhạc sĩ tài hoa ấy đã nhiều lần phải siết chặt hai bàn tay lại để tự an ủi bản thân khi đối diện với nỗi cô đơn trong thực tại.

Nhưng ông vẫn luôn cảm ơn tình yêu đã cho ông cảm xúc chân thực nhất để dệt nên những giai điệu đẹp dành tặng cuộc sống này. Tự nhận mình là người nhút nhát khi muốn bày tỏ tình cảm với một ai đó, nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý luôn tâm niệm tình yêu khó đến và cũng thật khó nắm bắt, nhưng khi điều đó thật sự tồn tại trong trái tim mỗi người thì nó sẽ ở lại đó mãi mãi. Cho dù tình yêu không thành, không đơm hoa kết trái, không có nhiều thời khắc hạnh phúc nhưng cảm xúc đấy giữ ông ở lại trong thế giới riêng cảm của bản thân. "Chỉ mình biết mình đang hạnh phúc, chỉ mình biết mình đang khổ đau, âu cũng là lẽ thường tình của đời sống" - ông chậm rãi nói từng lời như một sự tự vấn với bản thân mình.

Giá mà sống trọn trăm năm...

Giờ sống một mình khi đã qua phần lớn con dốc cuộc đời, ông nhất định không chịu đến những trung tâm tình thương để sống và nhận sự bảo trợ cộng đồng từ xã hội. Ông bảo, vậy sẽ càng đau khổ hơn khi chứng kiến những nỗi cô đơn giống như mình. "Người với người sống để yêu nhau" thế nhưng khi cảm nhận được nỗi đau của nhau mà bất lực thì đó là một điều mà trái tim đa cảm của người nhạc sĩ sẽ không thể chịu đựng nổi. Tôi gặng hỏi tế nhị khá nhiều lần, mãi rồi ông mới cho biết mình đang sống bằng lương hưu, phụ cấp hoạt động trước cách mạng, rồi tiền tác quyền chừng hơn 1 triệu/tháng, tất cả là hơn 4 triệu đồng mỗi tháng không đủ để ông sinh hoạt tằn tiện thuốc men, chưa kể trả lương đỡ đần việc nhà cho cô cháu gái của người vợ đã khuất cũng mất gần hết số tiền ấy rồi. Hai cô con gái thì một người sinh sống ở Hà Nội, cô út ở Sài Gòn thì cũng gần đây nhưng chính nhạc sĩ không muốn về sống cùng vì biết hoàn cảnh của các con cũng khó khăn. Nhạc sĩ cho biết thêm thỉnh thoảng có những thính giả yêu mến tác phẩm của ông tìm đến và giúp đỡ ít nhiều, điều này khiến ông có thêm niềm vui và sự tự tin rằng con người và tác phẩm của mình vẫn chưa hoàn toàn bị thế gian này quên lãng.

"Ðôi khi chợt nhận ra mình nợ cuộc sống quá nhiều mà chẳng biết trang trải từ đâu" - nhạc sĩ cười buồn và thoáng trầm mặc trong dòng suy tưởng. Thật lòng tôi không thể cảm nhận được hết điều ông vừa nói và cũng không sao cất lời để có thể tiếp tục gợi chuyện. Khoảng lặng ấy kéo dài khá lâu trong ánh nắng buổi xế chiều. Không gian căn nhà nhỏ dường như thu mình lại trong sự ồn ã của những tiếng động xung quanh, xe cộ, hàng quán, trẻ nhỏ... Có lẽ những âm vang đó đang chất đầy trong tâm trí người nhạc sĩ hoặc ngược lại ông đang tạm lánh xa thực tại. Rồi ông lấy tập nhạc Những dư âm còn lại... đề tặng tôi vài dòng lưu bút, nét chữ khỏe khoắn bay bổng được thể hiện từ một bàn tay nay đã run run...

Nắm chặt tay ông để nói lời từ biệt, lại như lúc đón tôi, ông mỉm cười, khóe miệng rung rung: "Giá mà chú có một gia đình trọn vẹn thì thể nào chú cũng sống mười năm nữa cho tròn 100 tuổi...". Tôi lặng đi, rồi vội vã tìm lời an ủi, cũng chẳng ngoài những lời sáo rỗng quen thuộc...

Tôi với tư cách là một ca sĩ đã từng hát nhạc của ông, một thính giả đã từng yêu mến những tác phẩm của ông cảm thấy xấu hổ và biết ông rất cần một tấm lòng lúc này, một tấm lòng tri ân người nhạc sĩ tài hoa đã trọn đời cống hiến cho âm nhạc và cuộc sống này.

Phóng to

Ghét ai thì nói thẳng mà thương ai thì chẳng dám nói

Ngẫm lại những gì xảy đến với mình trong suốt chặng đường đời, ông mới nhận ra rằng có lẽ cá tính ấy của mình đã ảnh hưởng rất nhiều tới đời sống, như người ta vẫn hay nói “tính cách quyết định số phận”. Điều này dẫn đến hệ lụy rằng có nhiều người không thích ông và có những người ông đã đánh mất cơ hội được gần gũi họ.

Sự cô đơn hôm nay của người nhạc sĩ lão thành có lẽ một phần cũng bởi do tính cách ấy đem lại. Thế nhưng nếu để nói về một chữ “tiếc” nào đó trong cuộc đời thì ông sẽ mỉm cười và lắc đầu. Sinh ra và lớn lên trong những thời điểm lịch sử đầy biến động của dân tộc, ông luôn tự hào là người con của Tổ quốc Việt Nam yêu thương được đóng góp tâm sức và song hành cùng với những biến chuyển vĩ đại của dân tộc.

Đó là lý do tại sao đời sống âm nhạc của chúng ta có những Vượt trùng dương, Mẹ yêu con, Tấm áo chiến sĩ mẹ vá năm xưa, Một khúc tâm tình người Hà Tĩnh, Dáng đứng Bến Tre, Chim hót trên đồng đay, Bài ca năm tấn, Cô đi nuôi dạy trẻ... Những giai điệu đó một thời đã tạo dựng niềm tin và cảm hứng cho biết bao thế hệ vượt qua khó khăn hoàn thành những sứ mệnh lịch sử.