Phóng to

TTO - Đại lộ Nguyễn Huệ, lối dẫn vào câu chuyện này là con đường đẹp nhất thành phố Hồ Chí Minh. Tới thăm thành phố mà không thả bộ một lần dọc con đường ấy kể như chưa biết nơi mình đến.

Thành phố còn rất trẻ, mới 300 năm tuổi khẩn hoang, cứ nhởn nhơ trên đường ấy cùng một dân Sài Gòn sành điệu, vừa đi vừa hỏi thì chỉ từ bờ sông tới sát nhà Ủy ban nhân dân cũng đã học được bài lịch sử Nam bộ, không thiếu trang nào. Thì đó, đứng ở bến Bạch Đằng, chỗ cột cờ Thủ Ngữ, ngọn cờ dẫn đường cho tàu biển theo sông Bến Nghé vào cảng Nhà Rồng là có thể nhìn thấy cả vùng này thời dân khẩn hoang cắm sào, bắt đầu khẩn đất, để rồi tới đận Bến Nghé của tiền tan bọt nước.

Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây, đất mình khẩn mất vào tay thực dân viễn chinh. Từ bến sông mà đi vào hơn phân nửa đường, tới đài phun nước, nhìn sang trái, cuối đường Lê Lợi là quảng trường Quách Thị Trang có chợ Bến Thành nổi tiếng. Tháp đồng hồ cửa Nam chợ này trông sang nhà chú Hỏa – nay là bảo tàng mỹ thuật. Chú Hỏa người gốc Hoa, sang Việt Nam thu mua ve chai, đồng nát, mủ bể mà thành tỉ phú, xây được Chợ Lớn Bình Tây. Lại từ đài phun nước đường Nguyễn Huệ bước sang phải vài mươi bước là tới quảng trường Nhà hát lớn trên đường Đồng Khởi, nơi nhà văn Anh quốc Graham Greene vào những năm 50 của thế kỷ trước vẫn ngồi uống cà phê ở quán Grival.

Ngồi ghế phô tơi bày trên lề đường, hóng chuyện thời sự đưa ra từ bốt Catinat ngay gần đấy, vừa chuyện gẫu vừa chờ nghe chuông lễ nhà thờ Đức Bà phía rừng cây nhỏ cuối đường ấy ngân nga. Quảng trường này, vào năm 1999 đã thành bối cảnh chính để biến truyện Người Mỹ trầm lặng của ông thành phim, tại đây một trường đoạn quan trọng, trường đoạn khói lửa nhất của chuyện tình tay ba Anh – Việt – Mỹ đã thực hiện, với sự có mặt của tài tử gạo cội, ngài Michael Caine đóng cặp với diễn viên tuổi hai mươi Hải Yến, thiếu nữ Hà Nội, qua mặt cả ngàn ứng viên người đẹp Á Đông để vào vai. Lại trở ra đài phun nước và bước tiếp về cuối phố, qua vườn hoa tượng đài Hồ Chí Minh là có thể ngồi xuống phiến đá bó vỉa hè, đoạn giao lộ Nguyễn Huệ - Lê Thánh Tôn, mà ngắm nhìn tòa kiến trúc đẹp nhất thành phố, sang nhất thành phố, tòa công thự Ủy ban nhân dân mà tổng thống Pháp Mitterand đã từng vào chiêm ngưỡng, một kiến trúc rất cổ điển, rất Pháp, nhưng các phiến đá nền, đá tảng của chính công trình kiến trúc kia lại là đá núi Bửu Long lấy từ Biên Hòa vào năm 1871 khi tòa nhà này khởi công xây dựng và chính là thứ đá bó vỉa hè khiêm nhường mà du khách hôm nay có thể ngồi lên.

Đường Nguyễn Huệ mỗi dịp tết về lại càng đẹp vì con đường hằng ngày dân cán bộ vẫn chạy xe đi làm, dân bán dạo cuốc bộ kiếm sống, dân học trò áo trắng tan trường bát phố… đã biến thành đường hoa ngày lễ. Từ hai năm nay, mỗi khi tết đến chính quyền thành phố chơi đẹp, bỏ không ít tiền để biến đường bêtông nhựa thành đường hoa mềm mại. Trên con đường dẫn thẳng vào cơ quan công quyền thành phố, rất nhiều hoa chờ người du xuân. Hoa ngồi duyên dáng trên xe thổ mộ để thành xe hoa, hoa bước xuống xuồng ba lá trôi vào ngày vui thành thuyền hoa, hoa nằm nhí nhảnh, đung đưa trên võng hoa, hoa thả xuống từ các đu hoa rồi lại theo nhau, hoa trèo lên các tháp hoa…

Trong rừng hoa của một thành phố hiện đại, đến những củ khoai, củ sắn, những bắp ngô… suốt năm phải lo làm no, mấy ngày tết cũng được huy động vào cuộc làm đẹp, được nằm trên mặt đường như một tác phẩm sắp đặt – installation, hướng đến đoạn kết có hậu của một đời hoa đẹp. Trên đường nhựa đen lại có hẳn một mảng xanh màu lá mạ của cây lúa non chưa làm đòng, xanh như tiền vận của những thứ bông đẹp mãn khai đang hiện đầy một đường kia. Lạ nhất là những viên gạch thẻ màu lửa hồng, được đứng xít vào nhau khỏi cần vôi vữa, ken vai giữa hoa, xếp thành những bồn hoa tạm hình sao xòe cánh, hình trăng khuyết, trăng tròn… cứ đứng mộc như thế mà hóa gạch bông, gạch hoa!

Từ sông Sài Gòn đổ lên, mỗi khi tới giao lộ, đường hoa lại được gạch nhịp bằng một cột biển tên đường ghi chữ Nguyễn Huệ. Tên người anh hùng là tên loài huệ trắng đài các vẫn đứng đấy bao năm nay, nhưng vào ngày giáp tết này, khi đường nhựa thành đường hoa thì mới ăn nhịp đến thế với khung cảnh chung! Dưới cột tên đường chỗ ngã ba Mạc Thị Bưởi một cụ đồ tân thời, còn trẻ măng, nhưng khăn đóng áo dài đàng hoàng. Trên ngực đeo biển ban tổ chức hội hoa xuân hệt như các quan văn ngày xưa đeo bài ngà. Trên thẻ ấy ghi rõ tên Toàn Tâm. Thầy đồ Tâm bày mực Tầu, lụa điều, giấy đỏ, chơi trò thư pháp, góp vào hội xuân những bông hoa chữ.

Một người đàn ông ăn bận sang trọng, đang bước rất gấp thì dừng lại nhìn các bức chữ chào hàng. Bức Thôi Hộ, Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông. Bức Nguyễn Công Trứ, Gió trăng chở một thuyền đầy. Bức Tản Đà, Ngày xuân như ngựa đầu xanh bạc. Bức Xuân Diệu, Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi. Bức Nguyễn Bính, Uống say cưỡi vỡ ba gian gác. Bức Hoàng Cầm, Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp. Bức Trịnh Công Sơn Ngày sau sỏi đá cũng cần có nhau… Ông khách đặt tay vào vai đồ Tâm:

- Này cháu! Cháu có nhìn thấy chậu đào Nhật Tân để trên cái xe tải nhỏ đậu trong bãi xe kia không?

Theo cánh tay chỉ, đồ Tâm thấy một gốc đào thế thật lớn, đã có thể gọi là cổ thụ, được chằng buộc cẩn thận. Ông khách nói tiếp:

- Chú muốn có một câu đề tặng treo trên cành đào gửi về dưới quê. Câu này được không?

Ông khách chỉ tay vào câu thơ của Thôi Hộ, hoa đào năm ngoái…

- Đó là đào Trung Quốc, thưa chú. Đào Nhật Tân Việt Nam chạy đường xuân thì phải câu này mới hợp!

Đồ Tâm cầm lên quyển sổ dày cộm, đã cũ mèm, đã lật một lần là tới được trang cần mở, đưa cho khách. Ông khách đọc lướt rồi nói:

- Cháu lựa giỏi! Đúng thứ đào ấy. Nó mới bay theo chú từ Hà Nội vào. Lại sắp tốc hành ba trăm cây số nữa đó. Cháu viết lên đi!

Đầy hứng khởi, đồ Tâm viết trên lụa điều bài thơ hoa tứ tuyệt. Chế Lan Viên kể tình sử Nguyễn Huệ - Ngọc Hân. Bài thơ có bày bán ở nhà sách lớn nhất thành phố, số 40 đường Nguyễn Huệ này. Bức thư pháp quốc ngữ của đồ Tâm có bốn hàng chữ dọc, tạo dáng vẻ chữ Nôm rất thịnh hành ở cái thời mà câu chuyện tình này bắt đầu. Lối viết bay bướm nhưng sắc sảo, nét chữ lẫn vào hơi thơ, nhất khí. Nhìn toàn cục, thế bút như một đường gươm:

Hẳn nhớ Thăng Long, hẳn nhớ đào?

Mai vàng xứ Huế dễ khuây đâu!

Đào phi theo ngựa về cung nhé!

Nở cạnh đài gương sắc chiến hào…

Ông khách trả tiền, cầm cái ống nhựa làm giả đoạn trúc dài hơn gang tay đựng vuông lụa thơ, đưa cho một thanh niên đứng sau lưng ông:

- Con chạy ngay cho kịp giao thừa! Nói với thím Hai, mùng năm chú mới về ăn tết được.

Rồi mỗi người mỗi ngả. Anh thanh niên bước như chạy tới bãi xe. Ông khách trở lại đường Mạc Thị Bưởi, bước vội lên cái tắc xi vừa xuống khách.

Đồ Tâm chợt nhớ mình chưa đưa sợi dây chuyền mạ bạc dùng để treo bài tứ tuyệt kia. Anh cũng bỏ mực tàu giấy dó mà chạy nhanh ra bãi xe, kịp chặn chuyến xe hoa mang biển số của tỉnh Cà Mau và hàng chữ Công ty xuất nhập khẩu thủy hải sản…

Gấp gáp thế này thì đúng thương trường là chiến trường rồi. Chiến trường xưa nối chiến hào, mở đường hoa cho thương trường nay. Ứng xử tứ tuyệt của bậc anh hùng đa tình kia lại vừa theo ngựa trạm mà tái xuất giang hồ, ngược thời gian về làm đẹp cho đường hoa Tết kỷ niệm 30 năm ngày thống nhất đất nước! Về làm mẫu cho một thương gia tình si, cách chơi đẹp, thay ngựa trạm bằng xe Ford Escape chạy tiếp đoạn đường xuân, kịp mang đào Nhật Tân Hà Nội về đất mũi đón năm mới! Ông đồ trẻ nghĩ thế khi rút ra ngắm nghía tờ 100.000 đồng tiền công vừa nhận. Đồ Tâm mừng vì đã lo đủ tiền đóng hụi nghĩa kỳ này. Anh muốn khoe với cô bạn gái của mình về khoản thu hậu hĩnh, liền thu dọn đồ nghề, cho tất cả giấy mực vào balô, nhập vào dòng người du xuân.