Phóng to

Hai vợ chồng tác giả - đạo diễn Ngô Y Linh và con trai tại chiến khu B - Ảnh: Thanh Hiệp (tư liệu)

Đây có thể nói là chương trình đặc biệt và cảm động nhất từ trước tới nay và kịp thời để kỷ niệm sinh nhật ông vào tháng bảy.

Lần đầu tiên phía biên tập phá vỡ kết cấu, chấp nhận kéo dài chương trình để lấy thêm nhiều tư liệu hơn qua những phát biểu về Ngô Y Linh từ những tên tuổi uy tín.

NSND Đình Quang kể về những ngày đầu gặp gỡ Ngô Y Linh tại khoa đạo diễn Đại học Sân khấu Bắc Kinh.

Về công lao của Ngô Y Linh, bởi đa tài “gì cũng làm được” đã cùng Đình Quang và một số nòng cốt xây nên Trường trung cấp Sân khấu, sau trở thành Đại học Sân khấu quốc gia đầu tiên, cung cấp cho nền điện ảnh - sân khấu nước nhà những tên tuổi đáng nhớ: Thế Anh, Đoàn Dũng, Doãn Châu, Trần Minh Ngọc, Lê Văn Tĩnh...

Vở diễn Nila - cô gái đánh trống trận một thời làm mưa làm gió với gần 2.000 suất diễn khắp mọi miền đất nước do Ngô Y Linh dàn dựng.

Kháng chiến chống Mỹ, người nghệ sĩ - chiến sĩ lại tình nguyện đi B nhưng vẫn nhớ về miền Bắc và lại có loạt kịch bản ngắn ông gửi từ chiến trường miền Nam ra...

Giáo sư Hoàng Như Mai nhận định Ngô Y Linh có kịch “từ trong máu”. Tuy chỉ là những vở ngắn, đề tài lấy từ kháng chiến, tình huống gần như “không có gì” với ngôn ngữ rất bình thường, nhưng sáng tác của ông đã “trở nên rực rỡ hơn, sâu thăm thẳm như giếng làng ta, càng sâu nước càng trong” và đầy ắp tinh thần lạc quan.

NSƯT Trần Minh Ngọc khâm phục người thầy đã cho ông “không chỉ những bài học chuyên môn mà còn là nhân cách và cách ứng xử”.

NSƯT Ca Lê Hồng bổ sung vào những vở kịch nổi tiếng mà Ngô Y Linh đã viết, đã dựng, như Đường phố dậy lửa, Ngọn lửa, Đất nước mùa xuân, Đâu có giặc là ta cứ đi... và vở cải lương Võ Thị Sáu mà theo bà, đó là mẫu mực đầu tiên của việc làm cải lương kết hợp truyền thống và hiện đại trong âm nhạc, vũ đạo.

Câu chuyện mà nhà văn Vũ Hạnh kể có thể khiến người làm sân khấu hiện đại giật mình: ngay sau giải phóng, Ngô Y Linh đã rủ ông lập một nhóm kịch “thời sự” chừng 6 - 7 anh em đi lưu diễn khắp nơi, đề tài lấy từ thời sự, báo chí và cả những câu chuyện đời thường.

Tiếc thay tài năng sớm tắt, ông đã ra đi ở tuổi 49 vì bệnh ung thư, trước khi mất một ngày còn vỗ bụng đùa với nhóm học trò miền Bắc vào viện thăm mình: “Ngày xưa là Nila, còn bây giờ là ông lão đánh trống trận”.

Có thể không biết gì về Ngô Y Linh, nhưng những giọt nước mắt, sự kính trọng tràn đầy của lớp nghệ sĩ lão làng nhất hiện nay dành cho ông đủ để hình dung về một tài năng và một nhân cách.

Và như NSND Đình Quang nói: "Cái chết thật sự chỉ diễn ra trong sự quên lãng. Ngô Y Linh vĩnh viễn sống trong cõi nhớ".