Kịch bản Lá sầu riêng được kỳ nữ Kim Cương sáng tác năm 1963 với bút danh Hoàng Dũng cho Kịch đoàn Kim Cương. Vở đã có hàng ngàn suất diễn trong suốt gần 50 năm qua, được chuyển thể cải lương để phát hành đĩa. Nói tới Lá sầu riêng là nói tới... nước mắt bởi bao nhiêu thế hệ khán giả đã khóc trước câu chuyện hi sinh thầm lặng của những người phụ nữ đầy cam chịu. Vở cũng ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả với vai diễn bà già Nam bộ chân quê của NSND Bảy Nam và vai cô Diệu của NSƯT Kim Cương.

Ba tiêu chí căn cứ vi phạm bản quyền

Phóng to

Nghệ sĩ ưu tú Kim Cương (giữa) trong vở Lá sầu riêng - Ảnh: T.T.D.

Theo luật VN, tác phẩm sân khấu được bảo hộ trong thời hạn 50 năm kể từ khi tác phẩm sân khấu được công bố (theo khoản 2, điều 27 Luật sở hữu trí tuệ). Tuy nhiên, với quyền nhân thân không gắn với tài sản (ví dụ quyền đặt tên, đứng tên tác phẩm và bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm) thì được bảo hộ vô thời hạn.

Tôi được biết luật pháp Mỹ quy định: quyền tác giả được bảo hộ trong suốt cuộc đời cộng với 70 năm sau khi tác giả qua đời. Trong trường hợp này ít nhất nghệ sĩ Kim Cương có thể yêu cầu cơ quan có thẩm quyền tại VN thu hồi tác phẩm vi phạm bản quyền lưu hành tại VN do vi phạm về quyền nhân thân. Còn tại Mỹ, nghệ sĩ Kim Cương có thể kiện tại tòa án để bảo vệ quyền lợi của mình để bảo hộ quyền tác giả bởi vì quyền bảo hộ tác giả vẫn còn.

Có ba tiêu chí để đánh giá Trung tâm Thúy Nga có vi phạm bản quyền vở Lá sầu riêng hay không: Thứ nhất là nghệ sĩ Kim Cương phải chứng minh vở cải lương Lá sầu riêng của Trung tâm Thúy Nga và vở cải lương của mình có kịch bản thể hiện giống nhau. Thứ hai là tác phẩm của Trung tâm Thúy Nga ra đời sau tác phẩm của nghệ sĩ Kim Cương. Thứ ba là chứng minh được chuyện Trung tâm Thúy Nga không thể không biết kịch bản của nghệ sĩ Kim Cương ra đời trước đó. Đồng thời nghệ sĩ Kim Cương cũng phải chứng minh được tác phẩm của mình đã được bảo hộ tại VN thông qua các băng đĩa, kịch bản đã được phát hành tại VN.

Tác phẩm đã biểu diễn chưa phải là công bố

Tác phẩm được xem là công bố nếu nó được phát hành với số lượng bản sao đủ để đáp ứng nhu cầu hợp lý của công chúng, còn việc trình diễn một tác phẩm sân khấu không phải là hình thức công bố tác phẩm. Thời hạn bảo hộ đối với tác phẩm chưa được công bố là 50 năm tính từ khi tác phẩm được định hình.

Tuy nhiên, do chủ thể có hành vi vi phạm quyền tác giả của nghệ sĩ Kim Cương đang ở Mỹ nên theo Công ước Berne, việc quy định thời hạn bảo hộ sẽ do pháp luật quốc gia đó quy định. Như vậy, nếu Trung tâm Thúy Nga vi phạm quyền tác giả thì phải căn cứ vào pháp luật Mỹ để xem xét. Trong trường hợp pháp luật của Mỹ không quy định về chuyện này thì áp dụng theo pháp luật của VN.