Phóng to

Em Thuận (cụt cả hai tay) cho biết thường đi xe buýt về thăm nhà vào mỗi dịp cuối tuần - Ảnh: P.T.

TT - Sau khi nhận tiền từ một người khuyết tật (NKT), cô tiếp viên không quên “ném” lại một câu: “Xe đổ xăng chạy chứ có phải đổ nước lã đâu”. Trong khi theo chủ trương, từ 30-4-2006, miễn phí cho tất cả NKT đi xe buýt trên địa bàn TP.HCM.

“Chuyện hoang đường”

10g25 ngày 15-7, chúng tôi cùng các em Ngọt, Thuận, Kiều, Dung - học viên Trung tâm Bảo trợ, dạy nghề và tạo việc làm cho người khuyết tật TP.HCM - đứng tại trạm dừng số 213 Đinh Tiên Hoàng, Q.1, để đón xe buýt tuyến bến xe miền Đông - bến xe Chợ Lớn.

Khoảng năm phút sau, chiếc xe mang biển số 53N-3639 trờ tới. Cửa xe vừa mở, cô tiếp viên giục giã: “Nhanh lên, lên xe lẹ giùm đi”. Ngọt, Kiều và Dung đều có tật ở chân, đi lại rất khó khăn, riêng em Thuận cụt cả hai cánh tay. Vất vả lắm các em mới lên được chiếc xe buýt đang trong tư thế sẵn sàng “vọt” đi.

Bước lên xe, chúng tôi len người qua những giỏ hàng xếp đầy lối đi về phía dãy ghế cuối trống người. Mấy lần các em suýt ngã vì phải đi trong khi xe đang chạy. Vừa ngồi xuống ghế, cô tiếp viên (không đeo bảng tên) liền bước lại bán vé. Em Ngọt ngập ngừng: “Chị ơi, tụi em là NKT, có được miễn phí không?”. Cô tiếp viên “quét” mắt “rà” khắp lượt rồi hất hàm: “Có thẻ miễn phí không?”. Ngọt lúng túng: “Dạ, tụi em đăng ký làm rồi nhưng chưa có”. “Chưa có thì mua vé” - cô tiếp viên “hạ lệnh”. “Nhưng TP qui định trong khi chờ được cấp thẻ NKT vẫn được đi xe buýt miễn phí...” - Ngọt cố gắng thuyết phục. “Làm gì có chuyện hoang đường đó” - tiếp viên bắt đầu bực mình - “Lên xe thì phải biết đường mà mua vé chớ”.

Ngọt đành rút tiền ra trả, 8.000 đồng/bốn vé. Cô tiếp viên sau khi tiền đã cầm tay, bèn quay lên và không quên “ném” lại một câu: “Xe đổ xăng chạy chứ có phải đổ nước lã đâu”.

Ngày 21-7, Trung tâm Quản lý và điều hành vận tải hành khách công cộng TP.HCM cho biết từ đầu năm đến nay đã lập 672 biên bản về các vi phạm như: phân biệt đối xử với hành khách sử dụng vé trả trước, NKT, học sinh - sinh viên; bỏ khách, đón trả khách không đúng trạm dừng, phóng nhanh vượt ẩu... của các đơn vị vận tải.

Đau nhói lòng

Dù chủ trương của TP đã rõ ràng, nhưng nhiều NKT cũng như thương binh cho biết họ vẫn bị tiếp viên đối xử thiếu thiện cảm và làm khó dễ để thu tiền.

Nghẹn ngào, em N.Kiều - học viên Trung tâm Bảo trợ, dạy nghề và tạo việc làm cho người khuyết tật TP.HCM - kể: "8g sáng 25-6, nhóm chúng em gồm chín người đón tuyến xe buýt Chợ Lớn - Tân Vạn, biển số 53N-5689, để đi dã ngoại ở Thủ Đức. Thấy chúng em lên xe, anh tiếp viên tên Nam tỏ vẻ rất khó chịu và buông một câu: “Hôm nay là ngày gì mà NKT đi đông dữ!”. Chúng em nghe mà lặng cả người. Buổi đi chơi hôm đó trở nên thật nặng nề. Nỗi đau, nỗi mặc cảm cứ quấn riết lấy tâm trí mỗi đứa".

Em Ngọt rụt rè thú nhận: “Thật lòng em ngại đi xe buýt lắm. Bước lên xe, nếu im lặng mà mua vé thì không sao, chứ bảo mình là NKT thì lập tức được biết cảm giác của người bị hỏi cung với những câu hỏi thẳng thừng như: khuyết tật thật không, khuyết tật gì, khuyết tật chỗ nào... Chưa kể có tiếp viên còn nhận xét: “Có thấy khuyết tật gì nặng lắm đâu”. Chẳng lẽ lại đi phân trần rằng em bị khuyết tật 73% lận”.

“Chủ trương miễn phí cho NKT không chỉ có ý nghĩa vật chất mà còn là sự động viên tinh thần rất lớn cho chúng em. Thế nhưng, có khi tiết kiệm được 2.000 đồng để rồi phải nhận lấy thái độ soi mói, khó chịu, ban phát. Thật buồn!” - Ngọt cười buồn.

Cần có tấm lòng

Với tư cách người trong cuộc, anh Vương Lai Thuận - hội viên Hội bảo trợ NKT và trẻ mồ côi TP.HCM - khẳng định có tình trạng nhân viên xe buýt đối xử thiếu thiện cảm và không tế nhị với NKT. “Dĩ nhiên, chỉ là một bộ phận nào đó thôi. Cần chấn chỉnh sớm tình trạng này để nhanh chóng hoàn thiện một chủ trương đầy tính cộng đồng và nhân văn” - anh Thuận nói.

Theo ông Lê Hải Phong - phó giám đốc Trung tâm Quản lý và điều hành vận tải hành khách công cộng TP.HCM- không chỉ trung tâm mà các doanh nghiệp cũng rất tích cực tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao nhận thức cho tài xế, tiếp viên xe buýt. Tuy nhiên, thái độ phục vụ của nhân viên còn phụ thuộc nhiều vào ý thức và tấm lòng của họ.

Mặt khác, hiện nay một số nhân viên xe buýt vẫn “vin” vào cái cớ phải có thẻ mới được miễn phí để gây khó dễ cho NKT. Trong khi đó, số thẻ phát ra đến thời điểm này chỉ khoảng 3.000 trong tổng số hơn 40.000 NKT của TP. Rất nhiều NKT phản ảnh họ đã đăng ký khá lâu mà vẫn chưa nhận được thẻ. Số khác cho rằng việc làm thẻ rắc rối và nhiêu khê đối với NKT - vốn đi lại khó khăn.