Theo tiến sĩ Nguyễn Văn Canh, trưởng phòng hành chính tổng hợp Trường ĐH Khoa học Huế, nguyên trưởng khoa địa lý - địa chất, vào năm 1993 trường hợp sụt lún tương tự đã diễn ra tại Bệnh viện huyện Cam Lộ cũ (sau đó đã phải di dời bệnh viện này); năm 1994 một sụt lún khác diễn ra tại thôn Hậu Viên, cũng của huyện Cam Lộ; năm 2003 sụt lún tại xã Trường Sơn, thuộc huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình; nay thì tại thôn Tân Hiệp. Trong một số công trình nghiên cứu trước đây chúng tôi đã đưa ra khuyến cáo đối với những khu vực dễ bị sụt lún gây nguy hiểm cho dân chúng sống ở đó.

- Bên dưới khu vực sạt lở là tầng đá vôi, đã bị karst hóa (xói lở ngầm) tạo thành các hang động và hình thành nên những sông suối ngầm. Trải qua thời gian dài, một lớp phù sa trẻ hơn phủ lên trên. Lớp đất này được nhận định bao gồm tầng trên là cát, phía dưới là lớp hạt lớn hơn và kế đến là cuội sỏi.

Khảo sát, khoan thăm dò để tìm nguyên nhân các điểm sụt lở tương tự tại bờ sông Hiếu, thuộc huyện Cam Lộ trước đây cũng cho thấy dưới lớp phù sa, cát bề mặt là lớp bùn, thậm chí có thân cây, cuội sỏi áp sát bề mặt đá vôi. Điều đó dẫn đến nhận định khu vực này trước đây tồn tại vùng thực vật bị phù sa phủ chồng lên trên và lớp phù sa cứ dày dần dần.

Trải qua thời gian cây cối thối rữa thành mùn, xẹp xuống tạo nên những lỗ hổng. Vào mùa mưa lũ, nước từ khe Mài chảy theo suối ngầm cuốn trôi đi lớp mùn và những hạt nhỏ ấy, dần dần tạo nên những lỗ hổng đá vôi bị karst hóa. Hiện tượng xói lở ngầm ấy tiếp diễn tạo khoang rỗng lớn dần đến mức tầng phù sa yếu bên trên (do toàn cát) đổ sụp xuống theo dạng hình phễu, lan rộng dần...

* Ông có dự báo gì cho hiện tượng nói trên, nhất là đối với những khu vực lân cận bị sụt lở?

- Sẽ không ai đảm bảo rằng chỗ chưa sụt lở có thể không tiếp tục sụt lở, vì nó có thể nằm trên vùng karst.

Tôi đã khảo sát dọc bờ sông lên phía thượng nguồn, cách khu vực sụt lở 300-400m, khu vực này được cấu tạo bởi đá cát bột kết (thành phần cát và bột kết hợp lại thành đá). Tôi cũng đã đề xuất với chính quyền huyện Hải Lăng di chuyển dân đến khu vực này, vừa an toàn lại gần nơi sinh sống và sản xuất cũ.

Tất nhiên, những điều trên cũng chỉ dựa trên quan sát bằng mắt thường và bằng kinh nghiệm trong khoa học nên độ chính xác chưa hẳn đã tuyệt đối.

Nhìn chung, tại huyện Cam Lộ rất nhiều khu vực có khả năng bị sụt lún do karst xói ngầm nên cần thiết phải nghiên cứu kỹ cả vùng đồng bằng huyện. Tôi đã đề xuất cho phép lập đề tài nghiên cứu khu vực phân bố đá vôi có khả năng bị rỗng ở dưới bằng các phương pháp hiện đại để xác định những khu vực trầm tích trên đá vôi có khả năng karst xói ngầm, lấy cơ sở khuyến cáo không sinh sống và phân bố các công trình xây dựng ở đó.

Sẽ xây dựng làng mới cho dân Tân Hiệp Hôm qua 21-2, ông Nguyễn Công Phán, chủ tịch UBND huyện Cam Lộ, cùng các cán bộ UBND xã Cam Tuyền đã quyết định chọn khu vực Động Mối - cách làng cũ 2km - để lập làng mới cho 166 hộ dân bị ảnh hưởng bởi đợt lún sụt đất vừa qua. Trước mắt, chính quyền địa phương đã phân đất cho 57 hộ dân bị thiệt hại nặng, mỗi lô đất 750-1.000m2. Ông Phán cho biết trung ương cũng đã quyết định hỗ trợ việc di dời dân đến làng mới; hỗ trợ xây dựng nước, điện, đường cấp phối...; tiến hành rà phá bom mìn trên những vùng đất mà bà con sẽ khai hoang canh tác làm ăn.