Ở đây, có tất cả gần 100 lâu đài lớn nhỏ mà chủ nhân là các vua chúa, các nhà quý tộc trải qua nhiều thế hệ. Đặc biệt, một trong những lâu đài đó mang tên Clos - Lucé đã từng là nơi sinh sống và làm việc của Léonard de Vinci, tác giả lừng danh của bức tranh nàng Monna Lisa, còn có tên là La Joconde.

Phóng to

Lâu đài Clos - Lucé

Vườn hoa của nước Pháp

Nhờ nhiệt tình của một người bạn Việt kiều là anh Trần Tứ Nghĩa, tôi đã có may mắn được đi thăm những lâu đài nổi tiếng này. Anh đã dành trọn một ngày và đích thân lái xe đưa tôi đi thăm vùng quê ở phía tây nam của Paris và thung lũng của sông Loire.

Chúng tôi băng qua vùng đầm lầy Sologne nổi tiếng với các khu rừng dành cho săn bắn, rồi đến vùng Touraine (thủ phủ là thành phố Tours, nơi diễn ra Đại hội thành lập Đảng Cộng sản Pháp năm 1920, có Nguyễn Ái Quốc tham dự). Nông thôn nước Pháp (cũng như hầu hết các nước châu Âu) rất sạch và đẹp. Hai bên đường là các cánh đồng thẳng cánh cò bay, với những vườn nho, vườn cây ăn quả, những thửa đất trồng hướng dương, bắp, các loại ngũ cốc... hình thành các tấm thảm đủ màu sắc, ngay hàng thẳng lối và tuyệt nhiên không có một bóng người.

Đất đai màu mỡ cộng với phong cảnh hữu tình khiến cho vùng này được mệnh danh là “Khu vườn của nước Pháp” (Le jardin de la France), từ nhiều đời nay chuyên cung cấp hoa và các loại rau trái cho thủ đô Paris và các vùng lân cận.

Anh Nghĩa có nhã ý lái xe vào các đường làng để chúng tôi thấy được quang cảnh làng quê ở Pháp. Nói là đường làng nhưng ôtô chạy bon bon, nhà cửa đều khang trang sạch sẽ, mỗi làng thật sự là một thị trấn và không thấy bóng dáng ai ở ngoài đường. Thỉnh thoảng có một vài ôtô lướt qua.

Chúng tôi nói đùa với nhau rằng đường làng ở nông thôn nước Pháp sạch hơn các đại lộ ở trung tâm Paris, vốn có nhiều phân chó và tàn thuốc lá.

Nơi cư ngụ lúc cuối đời của Léonard de Vinci

Thung lũng sông Loire là nơi tập trung một quần thể lâu đài nhiều nhất ở nước Pháp. Có lẽ trên thế giới cũng không nơi nào tập trung nhiều công trình kiến trúc đồ sộ và có giá trị lịch sử và văn hóa như thế. Hầu hết những lâu đài ở đây đều được xây cất trong thời kỳ Phục hưng (thế kỷ XV và XVI), nổi tiếng nhất là các lâu đài Chambord, Chenonceau, Amboise, Bloise…

Đối với tôi, khám phá thú vị nhất trong chuyến đi thăm các lâu đài ở thung lũng sông Loire là đến Clos - Lucé, nơi Léonard de Vinci sống ba năm cuối đời (từ 1516 đến 1519). Clos - Lucé không lớn như các lâu đài Chambord và Chenonceau, nhưng cũng đủ cấu trúc và phòng ốc của một lâu đài bậc trung, với đầy đủ tiện nghi dành cho một vị vương hầu.

Mến mộ tài năng của Léonard de Vinci (1452-1519) vua François đệ nhất (1449- 1519) vốn nổi tiếng là một Mạnh Thường Quân, đã mời nghệ sĩ thiên tài này sang Pháp và tặng ông lâu đài này để ông cư ngụ và sáng tác. Lúc bấy giờ, De Vinci đã 64 tuổi, tiếng tăm lừng lẫy khắp châu Âu.

Theo sử sách ghi lại, ông rời thủ đô Rome của Ý với một người học trò và một gia nhân, ngồi trên những con la mang theo ba bức tranh quý đựng trong những túi da, trong đó có bức La Joconde, đặc điểm của bức tranh này là được vẽ trên gỗ (Bức tranh vẽ chân dung một thiếu phụ ở thành phố Florence tên là Monna Lisa, vợ của ông Francisco del Giocondo, vì thế mới có tên là La Joconde). Vua François đệ nhất đã mua bức tranh này, do đó mà nó trở thành tài sản của nước Pháp và hiện được trưng bày trong Viện bảo tàng Louvre ở Paris.

Phóng to
Léonard de Vinci và bức tranh La Joconde

Để đánh đổi việc tặng lâu đài Clos - Lucé (thời đó có tên là lâu đài Cloux), François đệ nhất đề nghị hằng ngày được đàm đạo với bậc thiên tài này. Đối với nhà vua Pháp, được nghe Léonard de Vinci nói chuyện là niềm hạnh phúc và nguồn vui lớn. Theo François đệ nhất, trên đời này không có một người nào có thể có kiến thức rộng lớn đến như thế về tất cả các lĩnh vực hội họa, điêu khắc, kiến trúc (Thật ra, kiến thức của Léonard de Vinci còn bao quát nhiều lĩnh vực khoa học khác nữa).

Mỗi năm, nhà vua trợ cấp cho Léonard de Vinci 700 đồng écu vàng và tất cả các tác phẩm của ông đều được vua Pháp mua lại với giá rất cao. De Vinci được vua François đệ nhất và người em gái là công chúa Marguerite de Navarre, hết sức ái mộ. Họ tạo cho ông mọi điều kiện thuận tiện để suy nghĩ, sáng tác, tiếp khách, giải trí. Đồng thời, ông cũng sử dụng trí sáng tạo của mình để làm đạo diễn, tổ chức những buổi lễ hội thật tưng bừng, lộng lẫy cho hoàng gia.

Léonard de Vinci qua đời tại Clos - Lucé ngày 2-5-1519, thọ 67 tuổi. Trước đó 10 ngày, ông viết di chúc, trong đó tự trách mình là cống hiến chưa xứng đáng cho nghệ thuật. Trong di chúc có một câu nổi tiếng: “Không một con người nào đi vào cõi hư vô một cách hoàn hảo”. Thi hài ông được chôn trong lâu đài, nhưng về sau do tình hình chiến tranh, được chuyển về một nhà thờ khác.

Nhà khoa học sáng tạo cho năm 2000

Lâu đài Clos - Lucé ngày nay được trùng tu và bảo quản trân trọng như một viện bảo tàng tổng hợp về Léonard de Vinci. Hàng ngày, du khách từ các nước đến đây rất đông. Chúng tôi lần lượt đi thăm phòng làm việc, phòng ngủ, nhà bếp, phòng ăn với lò sưởi thật lớn, phòng tiếp khách rộng lớn, tại tất cả các phòng đều còn những bức tranh, bức thảm, các bàn ghế cổ xưa.

Ngoài vườn là nơi Léonard de Vinci tổ chức những buổi lễ hội cho triều đình. Tương truyền vua François đệ nhất rất thích con sư tử máy đặt trong vườn, khi người ta gõ tay vào ngực nó, nó nhả ra những đóa hoa huệ.

Nhưng hấp dẫn nhất ở Clos - Lucé là một gian phòng dành riêng để trưng bày những sáng chế phát minh của Léonard de Vinci trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật. Dựa vào những phác thảo của ông, Công ty máy tính IBM của Mỹ đã tạo ra 40 mô hình được mệnh danh là “Những chiếc máy ra đời sớm hơn 4 thế kỷ”. Nhìn mô hình những loại máy này, tôi thật vô cùng kinh ngạc vì đầu óc sáng tạo vĩ đại và kiến thức vô cùng phong phú của Léonard de Vinci trên tất cả mọi lĩnh vực. Té ra bấy lâu nay chúng ta hiểu biết về Léonard de Vinci còn quá phiến diện và quá ít. Có vào đây, mới nhận thức được tầm vóc của con “Người khổng lồ” này của thời kỳ Phục hưng.

Nhà văn Pháp Jules Verne (1828-1905) với những tiểu thuyết khoa học viễn tưởng, đã dự đoán chính xác các phát minh về khoa học trong tương lai. Trước Jules Verne ba thế kỷ, Léonard de Vinci chẳng những dự đoán mà còn vẽ ra những sơ đồ cụ thể về nhiều loại máy móc mà mãi đến thế kỷ XX, con người mới sáng chế và sử dụng.

Phóng to

Phòng trưng bày các phát minh, sáng chế của Léonard de Vinci

Có thể nói rằng, qua các Viện bảo tàng mỹ thuật và các nhà thờ, người ta chỉ mới chiêm ngưỡng thiên tài của Léonard de Vinci trong lĩnh vực nghệ thuật (hội họa, điêu khắc, kiến trúc). Còn đến lâu đài Clos - Lucé, người ta mới có nhận thức đầy đủ về thiên tài của ông trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật.

Tạp chí nổi tiếng Historia (Lịch sử) nhận xét: “Tại Clos - Lucé, Léonard de Vinci (sống vào thế kỷ XVI) đã sáng tạo cho năm 2000”.

Phóng to
Các máy và dụng cụ do Léonard de Vinci chế tạo