Phóng to

Chợ Tân Thanh la liệt các loại hàng, nào hàng gia dụng, quần áo, nào hàng điện tử đủ chủng loại, đủ giá cả. Đầu máy VCD cao nhất cũng chỉ 1 triệu đồng, nhưng cũng có loại giá chỉ 400.000đ... Hầu hết đều bằng 1/2 hoặc 1/3 so với giá bán lẻ ở Hà Nội - Ảnh: H.S.P.

Phóng viên Tuổi Trẻ vừa trở lại những vùng đất “dữ” này trong những ngày miền Bắc nhiệt độ xuống dưới 10⁰C...

Hàng Trung Quốc tràn về

Bốn giờ chiều, từ cánh trái cửa khẩu Tân Thanh, chúng tôi theo chân Quang - một thanh niên sống trong khu vực - băng đường Rọ Bon theo đoàn cửu vạn đi đón hàng bên chợ Pò Chài. Tại đây hàng từ phía Trung Quốc liên tục đổ về điểm tập kết sau chợ hoa quả Pò Chài. Một số khác được để sẵn trong dãy nhà hai tầng sát cửa khẩu chờ đêm xuống ném sang phía VN cho “cửu” cõng về.

Ngoài các mặt hàng thường thấy, dịp này hoa quả, hành khô, bát đĩa được ưu tiên chuyển về phục vụ Tết. Qua khỏi biên giới, hàng được xe ôm đưa về để phân tán trong các dãy nhà kho, nhà ở của cửu vạn dọc theo các con đường quanh khu vực Tân Thanh. Từ đây, hàng theo các xe cóc, xe Minsk chuyển tiếp về Đồng Đăng, TP Lạng Sơn rồi đi sâu vào nội địa.

Thị trấn Đồng Đăng được xem là yết hầu của con đường chuyển hàng lậu từ biên giới về Lạng Sơn và các tỉnh nên suốt đêm ngày không ngớt tiếng xe Minsk gầm rú, lao với tốc độ khủng khiếp chở hàng về nơi tập kết. Ngoài ra, hàng từ Tân Thanh, Hang Dơi, Thác Ném cũng được chuyển về Na Sầm rồi xuôi đường 279 đi Bắc Sơn để chuyển về Thái Nguyên...

Riêng TP Lạng Sơn hàng lậu được chuyển về ba đường chính là: hàng từ Đồng Đăng theo đường bộ về cầu Khánh Khê qua Song Giáp chui vào thành phố; hàng từ bãi Tranh, Đồng Đăng đi thẳng đường 1A đến trạm kiểm soát liên Dốc Quýt thì vòng theo đường khe tránh trạm rồi lại theo đường 1A về quái chiêu hơn, hàng còn được người buôn xé nhỏ và chuyển theo tàu hỏa về các ga Lạng Sơn cho tới Bắc Giang. Hành trình chuyển hàng bằng tàu tuy không mới nhưng các tổ công tác chống buôn lậu trên tàu dường như không ngăn nổi khi dân buôn để hàng rải rác trên tất cả các toa, gửi hàng cho cả hành khách đi tàu. Nếu bị kiểm tra căng quá họ sẵn sàng ném hàng qua cửa sổ để những người đợi sẵn bên đường chuyển hàng đi tiếp.

Mang hàng lậu... hợp pháp!?

Phóng to

Cửu vạn gùi hàng lậu từ Lũng Vài về Lạng Sơn - Ảnh: T.P.

Chuyện đùa ư? Không, theo chính trưởng Phòng chống buôn lậu Cục Hải quan Lạng Sơn, Hứa Công Ảnh xác nhận: theo quyết định 252 của Thủ tướng Chính phủ, từ 1-4-2004, mỗi cư dân biên giới khi qua lại cửa khẩu được phép mang theo hàng hóa do cư dân khu vực sản xuất, phục vụ sinh hoạt hằng ngày với trị giá từ 500.000đ trở xuống (mỗi ngày được qua lại cửa khẩu một lần/người).

Riêng cửa khẩu Tân Thanh có khoảng hơn 2.000 người thuộc diện “cư dân biên giới”, được cấp giấy thông hành qua lại cửa khẩu. Có khoảng 400-500 người trong số này qua lại biên giới hằng ngày và các lực lượng chức năng khó có thể phân định rõ đâu là hàng hóa người dân mua cho nhu cầu thiết yếu, sinh hoạt hằng ngày, đâu là hàng lậu xách thuê.

Không chỉ theo đường “hợp pháp”, ngay trong khu vực Tân Thanh tình trạng mang vác hàng lậu theo các đường “tiểu ngạch” cũng khá dữ dội. Vũ Danh Hải - 33 tuổi đời nhưng đã có 15 năm tuổi nghề, hiện là tổ trưởng tổ kiểm soát của Chi cục Hải quan Tân Thanh - tự tay lái xe dẫn chúng tôi thâm nhập khu nhà tạm hai bên “cánh gà” cửa khẩu. Hải kể mỗi lần chiếc xe Land Cruiser của tổ rời khỏi trạm, lập tức cả khu chợ Tân Thanh nháo nhác.

Hỏi vì sao, hóa ra các “chim lợn” đã theo dõi “nhất cử nhất động” của tổ kiểm soát và báo cho những chủ hàng lậu kịp “sơ tán”. Lần này cũng vậy, không có hàng lậu nhưng các căn nhà tạm bằng phên, liếp cứ cửa đóng im ỉm, một đám đông kéo đến nhìn chúng tôi bằng những cặp mắt rất... cảnh giác! Hải cho biết trước thời điểm 1-4-2004, hải quan kiểm soát ở cổng 2 (cổng nằm hẳn trong nội địa) nên hàng qua cổng 1 (cổng ngay tại biên giới) chưa bị kiểm soát gắt gao. Nay hải quan thực hiện kiểm soát tại cổng 1, vì vậy dân buôn lậu đã vận chuyển hàng theo ba tuyến đường mòn là tuyến Nọ Bon, tuyến kè đá và tuyến đường giáp bãi kiểm hàng.

Thời gian dân buôn lậu hoạt động “rôm rả” nhất là buổi trưa và tối đêm, khi lực lượng kiểm soát nghỉ ngơi. Mỗi vác hàng (từ 20-40kg) một cửu vạn được trả khoảng 40.000 - 50.000đ. Có điều để được làm cửu vạn, ngoài chuyện có sức khỏe còn phải có... uy tín với các chủ hàng. Một cửu vạn nếu không có người quen giới thiệu thì phải đặt cọc, trong trường hợp để mất hàng sẽ bị mất tiền công và mất luôn khoản đặt cọc này. Bởi vậy, cửu vạn bây giờ chống trả rất quyết liệt mỗi khi bị lực lượng chức năng phát hiện, thu giữ.

Lính biên phòng chống... hàng lậu

Trong cái rét và mưa phùn buốt giá của miền Đông Bắc, chúng tôi gặp Đấu - chiến sĩ thuộc trạm mốc 16 Cốc Nam (Đồn biên phòng cửa khẩu Tân Thanh). Đấu và một chiến sĩ nữa cùng đơn vị được phân công trực ngay lối mòn từ đường cái dẫn vào khe núi thuộc khu vực Hang Dơi, nơi từng là điểm tập kết hàng chính của dân buôn lậu suốt một thời gian dài. Từ khe núi ấy chỉ cần đi ngược lên một đoạn, vượt qua một triền núi là tới đất Trung Quốc. Chẳng cần đi đâu xa, chỉ từ chỗ triền cao ấy nhìn xuống phía nước bạn cũng đủ thấy những kho hàng, nhà tạm san sát, lúc nào cũng trong tư thế sẵn sàng để cửu vạn VN qua “ăn” hàng.

Một ca trực của Đấu từ sáng sớm đến quãng hơn 12g, sau đó sẽ có hai chiến sĩ khác đến trực tiếp tới chiều tối. Một chiếc xe quân đội loại nhỏ đậu ngang lối mòn, bên kia đường từng tốp cửu vạn bên những chiếc xe máy Minsk cũng kiên gan nhìn sang các chiến sĩ biên phòng và lặng lẽ... chờ đợi. “Chặn như vậy nhưng cũng không xuể anh ạ”, Đấu kể và chỉ cho chúng tôi một lối mòn khác vắt trên triền núi.

Đó là một lối đi dốc, lầy bùn đất khuất sau những lùm cây thấp, thoắt ẩn thoắt hiện những bóng người đang nối đuôi nhau mang vác hàng. “Cả trạm mốc 16 có hơn 20 cán bộ, chiến sĩ, được giao phụ trách 4 km đường biên, vì vậy anh em phải chia nhau trực tại nhiều điểm - Đấu kể tiếp - Dân cửu vạn nắm rõ điều đó, vậy nên cứ đuổi chỗ này họ lại chạy qua chỗ kia...”.

Theo ông Hứa Công Ảnh - so với mọi năm tình hình buôn lậu có vẻ như lắng xuống. Nhưng ông lo đó là cái “lắng” giả tạo, đằng sau đó có thể sẽ có những bất ngờ, đặc biệt là từ nay tới Tết Nguyên đán. Sau những Hang Dơi, Tân Thanh, ở Lạng Sơn không còn xuất hiện những đường dây buôn lậu lớn, những “ông chủ” to; chủ yếu còn lại những chủ hàng nhỏ, đi lẻ. Cục Hải quan Lạng Sơn đã có kế hoạch đấu tranh, tập trung vào một số địa bàn trọng điểm như Tân Thanh, Chi Ma, Thác Ném, Hang Dơi, đường mòn 05-06…

Bên cạnh những mặt hàng quốc cấm cần tập trung đấu tranh như thuốc nổ, vũ khí, ma túy, tiền giả, các lực lượng chống buôn lậu cũng không nương tay đối với các mặt hàng nhập lậu như hàng gia dụng, điện tử, lương thực thực phẩm, thực phẩm tươi sống…, đặc biệt là mặt hàng gà, vịt nhập lậu dịp cận Tết.