Tôi lập gia đình và sinh con đầu lòng tại Châu Đốc. Khi đi làm khai sinh thì trong giấy khai sinh con tôi "bị buộc " phải ghi nguyên quán là Campuchia. Tôi đã thắc mắc thì được cơ quan phường trả lời là bắt buộc phải ghi theo nguyên quán của cha. Tôi thiết nghĩ nếu theo cách ghi này thì 1000 đời sau con cháu tôi vẫn là nguyên quán Campuchia. Như thế không biết chúng ta sẽ quản lý con người như thế nào và nguyên quán này có còn ý nghĩa gì đâu. Đành chịu.

Khi tôi sinh đứa con thứ 2 tại TP.HCM. Tôi đi làm khai sinh cho con tại TP.HCM thì vẫn " bị " ghi nguyên quán là Campuchia. Tôi có thắc mắc thì vẫn câu trả lời như cũ. Tôi không thể hiểu nổi tại sao người ta lại hiểu sai có hệ thống như thế? Trong lý lịch xin vào Đảng tôi nhớ có định nghĩa rất rõ ràng rằng nguyên quán là nơi sinh ra và lớn lên của người cha. Giấy khai sinh tôi ghi rõ ràng là tôi sinh tại Châu Đốc. Thế mà các con tôi đều có nguyên quán Campuchia. Bó tay!

Tôi hoàn toàn nhất trí quê quán hay nguyên quán chỉ có ý nghĩa tình cảm đối với từng ngườI. Ý nghĩa đó nhiều khi vô cùng sâu sắc, song ở đây đang bàn là các thủ tục hành chính, dù cho các văn bản pháp luật hay trong các từ điển có giải thích rõ ràng nhưng các khái niệm quê quán hay nguyên quán cũng không nên ghi trong các giấy tờ chính thức của Nhà nước. Theo tôi trong các giấy tờ của mỗi con người, về yếu tố cư trú chỉ cần khai: nơi đăng ký hộ khẩu thường trú, thế là chuẩn, không thể có sai sót hoặc tranh cãi.

Gia đình tôi có 5 anh em. Ba tôi sinh ở Camphuchia, mẹ tôi sinh ở Long An, nhưng trong hộ khẩu anh em tôi thì mỗi người một nguyên quán. Hai anh tôi và tôi đều sinh ở Vũng Tàu nhưng nguyên quán 2 anh tôi một người thì ở Khánh Hoà, một người thì ở Đồng Nai, còn tôi thì ở Long An, hai đứa em tôi sinh ở Sài Gòn thì một đứa nguyên quán ở Sài Gòn, một đứa thì ở Camphuchia.

Trong phòng tôi làm việc gồm 14 người toàn trình độ đại học nhưng mỗi người có một cách hiểu khác về hai khái niệm này. Tôi thiết nghĩ, nên chăng nếu không bỏ được các chữ nguyên quán hay quê quán trong quá trình kê khai các loại giấy tờ thì có thể thay vào đó bằng những chữ thuần Việt như quê quán thì ghi bằng quê cha hoặc quê ông nội... hoặc đóng mở ngoặc ghi chú cho người dân dễ hiểu và kê khai được chính xác hơn.

Quả thật rất khó khăn và bất tiện cho người dân trong việc kê khai quê quán. Bản thân tôi là một ví dụ. Cha tôi sinh ra và lớn lên ở Thái Bình. Khi trưởng thành ông đi làm kinh tế mới ở Thái Nguyên. Tôi được sinh ra ở Thái Nguyên và lớn lên ở đó. Đến năm tôi 10 tuổi, gia đình tôi tiếp tục chuyển vào Đăk Lăk. Bây giờ tôi trưởng thành, sống và công tác ở TP HCM. Như vậy, tôi nên khai hồ sơ của mình ra sao?

Khi tôi làm giấy CMND, cán bộ hộ tịch đã ghi nguyên quán của tôi theo quê cha trong sổ hộ khẩu, là Thái Bình. Và tôi hiểu nguyên quán là nơi cha tôi sinh ra, còn quê quán là nơi tôi sinh ra và lớn lên, nghĩa là ở Thái Nguyên. Nhưng có giấy tờ ngoài quê quán còn đòi thêm nơi sinh.

Khi tôi làm hồ sơ kết nạp Đảng, trong đó yêu cầu kê khai nguyên quán, quê quán và nơi sinh ở các trang khác nhau, theo cách hiểu của tôi ở trên tôi cứ kê khai theo trình tự. Nhưng khi đọc lại hướng dẫn ghi trong hồ sơ thì chúng lạc nhịp với nhau. Tôi phải đi gặp Bí thư Đảng ủy để được tư vấn, và chúng tôi lại có một cuộc tranh luận sôi nổi về chuyện kê khai nguyên quán, quê quán và nơi sinh.

Trường hợp sau này các con tôi được sinh ra (ví dụ ở TP. HCM) thì chúng sẽ có nguyên quán là Thái Nguyên (theo quê cha). Nhưng thực tế nơi ấy gia đình tôi không còn ai thân thiết cả bởi ông bà nội, cha mẹ và gia đình tôi hiện đang sống ở Buôn Ma Thuột, Đăk Lăk. Vậy khái niệm nguyên quán, quê quán sẽ trở nên vô nghĩa với các con tôi. Thiết nghĩ, ngày nay, đất nước thống nhất, phương tiện đi lại thuận lợi, điều kiện sinh sống và làm việc không còn bị bó buộc về khoảng cách địa lý nữa, khái niệm quê quán chỉ mang tính chất tinh thần. Chúng ta nên xem xét việc bỏ bớt những yêu cầu kê khai hành chính cho đơn giản theo tinh thần của chủ trương cải cách hành chính. Tôi kính đề nghị quý cơ quan có thẩm quyền xem xét vấn đề này.