Phóng to

TT - Dưới tiêu đề chung: "Con đường tạo nên những ứng cử viên nước Mỹ", nhật báo Boston Globe đã thực hiện chuyên đề về thượng nghị sĩ John Forbes Kerry, trong đó nêu lên những cột mốc khởi đầu các giai đoạn quan trọng trên con đường chính trị của ông Kerry, người mà giờ đây đang được báo chí Mỹ cực kỳ quan tâm do nhiều khả năng sẽ là đối thủ chính của ông George W. Bush trong cuộc tranh cử tổng thống Mỹ sắp tới. Tuổi Trẻ trích đăng chuyên đề này.

Cảm hứng từ J. F. Kennedy

Các nhà sử học thường nói John Kerry là người "không có nguồn gốc địa lý". Thời thơ ấu của cậu bé Kerry trải dài qua hàng chục thành phố trên hai châu lục, vì cha của cậu - viên chức ngoại giao Richard Kerry - được bổ nhiệm đi nhiều nơi tại châu Âu.

Kerry trở thành thượng nghị sĩ thuộc tiểu bang Massachusetts từ năm 1984, sau đó cùng thượng nghị sĩ John McCain trở lại VN nhiều lần trong đoàn tìm kiếm cựu binh Mỹ mất tích trong chiến tranh. Vào năm 1992, khi Bill Clinton đắc cử tổng thống Mỹ, John Kerry trở thành người đi đầu trong nỗ lực bình thường hóa quan hệ với VN. Ngày 11-7-1995, tổng thống Bill Clinton tuyên bố bình thường hóa quan hệ với VN, thượng nghị sĩ John Kerry có mặt bên cạnh ông Clinton trong lúc phát biểu.

Cậu bé Kerry thích thú với thanh thế của gia đình nhưng lại không thật sự gắn bó với các thành viên trong gia đình. Từ năm 10 tuổi cậu đã tách ra, sống riêng trong các trường nội trú tại Thụy Sĩ và tiểu bang Massachusetts trong tám năm liền.

Năm 1962, khi bước chân vào ĐH Yale theo con đường của cha, chàng thanh niên John Kerry nhận ra quan điểm tự do và các tham vọng chính trị của mình được chào đón tại đây. Đồng môn của John F. Kerry tại Trường Yale đều biết chàng sinh viên này mong muốn một ngày kia sẽ trở thành tổng thống nước Mỹ.

Trong năm 1962, sinh viên Kerry được gặp tổng thống Kennedy lần đầu tiên trong một buổi tiệc của bạn gái Janet Auchincloss, em vợ của tổng thống Kennedy. Những điểm tương đồng giữa John Forbes Kerry và John Fitzgerald Kennedy cũng được nhiều người chú ý. Daniel Barbiero, bạn cùng phòng với Kerry tại Yale, nói: “Rõ ràng Kennedy là một hình mẫu cho Kerry”. Cũng trong thời gian này, sau khi đọc cuốn sách kể về kinh nghiệm của tổng thống Kennedy khi ngồi trên tàu tuần tra PT-109 trong Thế chiến thứ hai, John Kerry đã hào hứng đăng ký vào hải quân và sau này nhận vai trò chỉ huy tàu tuần tra tại VN trong năm 1968.

Bạn bè thân thiết hơn ở Yale cho biết Kerry luôn bị thu hút bởi những mối hiểm nguy. Trong khi các sinh viên khác ôm hàng chồng sách học bài, Kerry chỉ mê trò bay lượn trên không trung, mê được bay chui qua gầm chiếc cầu Golden Gate hoặc xoay lộn nhào 360 độ. Trong một lần thực hiện thú vui nguy hiểm này, Kerry suýt chết vì máy bay loại nhỏ của anh va phải đàn chim biển.

Những ý thức chính trị đầu tiên

Thời kỳ nước Mỹ tăng tốc chiến tranh tại VN cũng là thời điểm Kerry "mất hứng thú học hành" mà dành nhiều thời gian để tập lái máy bay. Một yếu tố khác góp phần quyết định tương lai của Kerry: chàng sinh viên này nhận ra kinh nghiệm quân đội góp phần quan trọng trong sự nghiệp của tổng thống Kennedy.

Tuy nhiên, ngay từ năm 1966, tại lễ tốt nghiệp Trường Yale, trước khi bước chân vào quân đội trong vai trò sĩ quan, Kerry đã bắt đầu chỉ trích việc chính phủ nước này tiến hành chiến tranh tại VN: "Đó là bước nối dài của chủ nghĩa cô lập và đã trở thành chủ nghĩa can thiệp... Cuộc chiến VN đã đẩy người dân Mỹ vào chân tường".

Năm 1968 Kerry đến VN, chỉ huy hai tàu tuần tra dọc vùng sông ở đồng bằng sông Cửu Long. Cuộc chạm súng đầu tiên của Kerry với nhóm du kích VN đêm Giáng sinh 1968, rồi ba tháng liên tục càn quét trong vùng "tuỳ nghi bắn hạ" đã làm tan vỡ giấc mơ quân ngũ của đại úy hải quân Kerry. Kerry bắt đầu chống lại việc binh lính bắn giết thường dân. Sau này thượng nghị sĩ Kerry thú nhận hình ảnh một bé trai VN 12 tuổi bị lính Mỹ bắn hạ ngay trước mắt ông đã trở thành nỗi ám ảnh: "Đó là một trong những điều tồi tệ. Tôi sẽ không bao giờ, không bao giờ có thể quên được hình ảnh bé trai ấy".

Tháng 3-1969, John Kerry thực hiện hành động mạnh mẽ nhất và cũng khó khăn nhất: xin được thuyên chuyển khỏi VN sáu tháng trước ngày kết thúc nhiệm vụ.

Vai trò phản chiến

Tháng 4-1971, tổng thống thời đó Richard M. Nixon và cố vấn Charles Colson điện đàm về một nhân vật đang được công chúng quan tâm: John Kerry, người phát ngôn của Hội Cựu binh Mỹ tại VN phản chiến (VVAW). Colson lúc đó nhận định: "Tay Kerry này thật có tham vọng chính trị và chỉ đang tìm cớ (để gây chú ý) mà thôi". Tuy nhiên, tài liệu giải mật thời kỳ Nixon cho thấy các cố vấn của tổng thống Nixon ngày càng lo rằng John Kerry với khả năng thu hút người nghe của mình có thể là nguy cơ làm giảm sự ủng hộ của người dân Mỹ đối với cuộc chiến tranh tại VN. Một văn bản của Colson thậm chí còn ghi rõ: "Hãy triệt cái tay mị dân này trước khi hắn trở thành một Ralph Nader khác". (Ralph Nader là một trong những nhà hùng biện và học giả tiếng tăm nhất tại Mỹ).

Hiện ngân sách tranh cử của thượng nghị sĩ John Kerry (cho đến ngày 1-3) là 2,1 triệu USD tiền mặt, 7,2 triệu tín dụng. Trong vòng 24 giờ kể từ "Ngày thứ ba trọng đại" (2-3), ngân sách này đã tăng thêm 1,2 triệu USD từ đóng góp của cử tri qua Internet.

Vào tháng 10-1969, John Kerry nhận lời cùng chính khách Adam Walinsky bay đến New York để tham gia buổi diễn thuyết phản đối chiến tranh của ông này. Sau buổi diễn thuyết đó, Kerry quyết định đóng góp vai trò của mình.

Tháng 1-1970, Kerry yêu cầu được giải ngũ. Cũng trong năm 1970, Kerry kết hôn với Julia Thorne và bắt đầu bước vào các phong trào phản chiến cùng vợ. Ông tham gia cùng VVAW tổ chức tuần hành ngay tại Washington. Sức lay động của tổ chức này khiến vào năm 1971, chính quyền Nixon phải dùng biện pháp tuyên truyền để bôi nhọ VVAW.

Ngày 22-4-1971, John Kerry ra trước Ủy ban đối ngoại Thượng viện Mỹ để điều trần về quan điểm của mình về chiến tranh VN. Các cựu binh Mỹ và giới truyền thông đứng chật gian phòng điều trần. Bài phát biểu của John Kerry tại đây được đánh giá là diễn văn nổi tiếng nhất suốt cuộc đời chính trị của ông cho đến nay.

Câu chất vấn: "Làm sao có thể yêu cầu một con người phải chết cho một sai lầm?" của Kerry trở thành câu nói được trích dẫn nhiều nhất trong các bài viết về chân dung John Kerry. Trong bài diễn thuyết này, Kerry cũng đã tố cáo những hành vi sát nhân và diệt chủng của binh lính Mỹ tại VN. Sau buổi điều trần này, chính tổng thống Nixon đành phải thừa nhận: "Gã này thật sự có hiệu quả" và ra lệnh cho cố vấn Halderman ngăn chặn việc lính Mỹ bắn giết thường dân VN. Cuộc điều trần tại thượng viện đã đưa Kerry vào vị trí một trong những cựu binh được trọng vọng nhất nước Mỹ vào thời điểm đó...

----------------

Kỳ 2: John Kerry trên chính trường nước Mỹ