Phóng to

Sửa chữa tàu biển tại Nhà máy tàu biển Hyundai Vinashin ở vịnh Vân Phong, tỉnh Khánh Hòa - Ảnh: N.C.T.

TT - Sau loạt bài phản ánh Hyundai Vinashin (HVS) gây ô nhiễm môi trường, ông Vũ Minh Phú - phó tổng giám đốc thứ nhất của HVS - đã có cuộc trao đổi với phóng viên Tuổi Trẻ những vấn đề liên quan đến việc xử lý bụi xỉ đồng (còn gọi là hạt nix thải).

Nghe đọc nội dung toàn bài:

Bài 1: "Kẻ giết người thầm lặng" Bài 2: HVS được "bật đèn xanh"? Bài 3: HVS "ngó lơ” những cảnh báo

Theo ông Vũ Minh Phú, HVS đã có ba hướng giải quyết tình trạng gây ô nhiễm bởi hạt nix thải. Đó là phải thay đổi công nghệ, giảm thiểu việc sử dụng hạt nix (tức xỉ đồng). Thứ hai, công ty sẽ phải chuyển đổi kết cấu ngành hàng, tức là không phải chỉ có sửa chữa thuần túy, phải từng bước chuyển sang hoán cải và đóng mới tàu biển. Ngoài ra, cùng với việc vẫn sử dụng một tỉ lệ hạt nix rất ít, công ty phải chuyển đổi công nghệ, áp dụng các phương pháp ít gây ô nhiễm hơn.

* HVS đã triển khai những gì để giảm thiểu ô nhiễm bởi hạt nix thải, thưa ông?

- Chúng tôi triển khai thực hiện các giải pháp từ đầu tháng 8-2007. Ngoài việc từ chối những đơn hàng phải sử dụng nhiều nix, HVS đã đưa nhà vận hành phun nguyên liệu bằng bi thép vào hoạt động. Chúng tôi cũng sử dụng bốn máy phun nước với áp lực cao để làm sạch phần sơn, phần gỉ sét của vỏ tàu thay cho việc phun bằng hạt nix. Trong vòng 2-3 tháng nữa sẽ nhập thêm khoảng sáu cụm máy phun áp lực nước. Toàn bộ phần đầu tư để chuyển đổi công nghệ, đào tạo công nhân, thay đổi kết cấu ngành hàng của HVS là khoảng 40 triệu USD. Chúng tôi cố gắng đến hết tháng 9-2008 kết thúc kế hoạch đầu tư này.

Cần nghiên cứu nghiêm túc tác hại của nix thải

Xỉ đồng (còn được gọi là hạt nix) vốn là chất thải của ngành luyện kim. Xỉ đồng được nghiền thành hạt nhỏ như cát dùng làm vật liệu làm sạch bề mặt kim loại trước khi sơn. Xỉ đồng có màu đen nhánh. Sau khi sử dụng để làm sạch bề mặt kim loại trong sửa chữa tàu biển, xỉ đồng bị vỡ vụn và hòa trộn với sơn, một số kim loại nặng và dầu nhờn. Trong hỗn hợp chất thải này có chứa kim loại nặng, trong đó nhiều kim loại nặng có tính độc hại rất cao như chì, asen, cadimi, crôm…

Ý kiến một số nhà khoa học cho rằng các nghiên cứu về ảnh hưởng của xỉ đồng đến sức khỏe cộng đồng, kể cả công nhân Nhà máy HVS và người dân sinh sống xung quanh nhà máy này, chưa được thực hiện nghiêm túc và có chiều sâu. Trong khi đó, môi trường ở đây đã bị ảnh hưởng của bụi xỉ đồng từ nhiều năm nay và bụi này có nhiều thành phần kim loại nặng. Đây là vấn đề cần được đánh giá nghiêm túc.

* Việc sử dụng hạt bi thép có tạo ra nhiều chất thải độc hại không?

- Dùng bi thép để phun thì tỉ lệ chất thải rất nhỏ. Mỗi lần phun khối lượng nguyên liệu bi thép bị hao hụt chưa tới 3%. Tức nếu dùng 100kg bi thép để phun qua một lần sẽ thu gom lại được 97kg dùng cho lần tiếp theo. Nguyên liệu bi thép được sử dụng đi sử dụng lại nhiều lần mới hết.

* Ông có thể nói rõ hơn về mức độ giảm sử dụng hạt nix…

- Sẽ còn sử dụng khoảng 1/3 khối lượng so với trước đây.

* Trường hợp nào thì gọi là cần thiết để sử dụng hạt nix?

- Phải nói rằng việc sử dụng hạt nix để phun làm sạch vỏ tàu có chất lượng rất cao. Còn điều kiện cần thiết là khi khách hàng đòi hỏi bắt buộc phải dùng hạt nix. Hoặc chỉ sử dụng trong hầm kín hay khi thời tiết ít gió, khó phát tán.

* Đến bao giờ HVS mới chấm dứt được việc sử dụng hạt nix?

- Trong công nghệ ngành sửa chữa tàu biển bao giờ cũng phải sử dụng hạt nix để làm sạch phần kim loại của các vỏ tàu cũ. Ở các nước như Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc hay một số nước châu Âu họ vẫn sử dụng loại nguyên liệu này. Theo kết luận của Bộ Tài nguyên và môi trường, mặc dù nix thải ra có chứa các thành phần độc hại nhưng tới nay chưa đạt tới ngưỡng để trở thành chất thải độc hại. Nhưng HVS là đơn vị sử dụng đầu tiên nên việc dư luận lo ngại là đương nhiên. Tất nhiên nó vẫn tiềm ẩn những khả năng ô nhiễm nếu để phát tán, còn bình thường thì nó không phải là chất thải độc hại.

* Chúng tôi được biết các ông đang có dự án nhà máy xử lý nix thải?

- Cái này đã có chủ trương đầu tư của Vinashin (đối tác phía VN trong liên doanh HVS). Vinashin sẽ bỏ tiền ra đầu tư công nghệ sử dụng một tỉ lệ nhỏ hạt nix thải, để thay cho cát, phối trộn làm bêtông. Các kết quả nghiên cứu về công nghệ này được thực hiện trong một đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước. Chúng tôi cố gắng đến cuối năm nay phải đưa nhà máy sử dụng hạt nix thải phối trộn trong bêtông vào hoạt động.

* Đến bao giờ mới giải quyết hết lượng hạt nix đã thải ra?

- Theo kế hoạch, việc xây dựng nhà máy xử lý nix thải sẽ có hai giai đoạn. Dự kiến cuối năm nay hoàn thành dây chuyền thứ nhất, tiêu thụ được khoảng 40.000 tấn nix thải/năm. Còn khi hoàn thành cả dây chuyền thứ hai, khoảng cuối quí 1-2008, công suất tiêu thụ nix thải sẽ được nâng lên khoảng 100.000 tấn/năm.

* Đối với kế hoạch phải di dời dân khỏi các vùng đã bị ô nhiễm thì sắp tới HVS thực hiện như thế nào, thưa ông?

- Có 700 hộ dân phải di dời khỏi các vùng đã bị ảnh hưởng bởi bụi nix. Trong tháng 3-2007, tỉnh Khánh Hòa và Tập đoàn kinh tế Vinashin đã thống nhất với nhau di dời số hộ dân này đi nơi khác, chúng tôi sẽ đầu tư một khu công nghiệp tại khu vực đã di dời dân.Tỉnh Khánh Hòa chịu trách nhiệm xây dựng khu tái định cư cho dân. Còn chi phí đền bù giải tỏa, hỗ trợ di dời Vinashin sẽ chịu. Những điều này đều đã có văn bản, khi nào tỉnh thực hiện xong khu tái định cư chúng tôi sẽ tiến hành theo cam kết. Tuy nhiên, phần kinh phí chi cho việc đền bù, hỗ trợ chưa thể tính trước được, còn phải chờ có thỏa thuận với người dân địa phương theo qui định của Nhà nước.

Phóng to Ông Vũ Minh Phú (ảnh): Quá trình gây ô nhiễm do nix thải đến nay đã xảy ra tới tám năm. Nhưng việc xử lý hậu quả đó thật sự mới được tập trung từ đầu năm 2007. Bước đầu chỉ quyết được “vấn đề nhận thức” về việc chuyển đổi của nhà đầu tư kinh doanh. Việc giải quyết hậu quả do nix thải cần phải có lộ trình… và lộ trình ấy ít nhất là năm năm. HVS phải đào tạo lại khoảng 1.500 công nhân để chuyển đổi ngành hàng kinh doanh. * Theo dự án trước đây HVS đã trình, để được cấp phép xây dựng nhà máy tàu biển tại xã Ninh Phước (huyện Ninh Hòa), HVS cam kết từ năm thứ ba và thứ năm trở đi bắt đầu thực hiện hoán cải và đóng mới tàu biển, đâu phải chờ đến bây giờ mới có kế hoạch chuyển đổi ngành hàng kinh doanh như ông đã nói? - Việc ấy thuộc về quá trình trước đây, còn tôi chỉ mới được chuyển về HVS nên không thể có ý kiến hay bình luận gì...