Phóng to

Sản phẩm sữa Bobolac bày bán trên thị trường (ảnh chụp trên đường Phan Văn Trị, TP.HCM tối 5-2) - Ảnh: H.T.Vân

TT - Vừa qua, cơ quan chức năng kiểm tra, phát hiện một số sản phẩm sữa hàm lượng đạm thấp không như công bố trên bao bì. Phần lớn trong số này là những sản phẩm có giá rẻ, bán phổ biến ở những vùng ngoại thành, vùng ven ở TP.HCM và các tỉnh. Đặc biệt có loại từng bị phạt vì vi phạm nhãn mác, ghi sai thông tin trên bao bì.

Một chủ cửa hàng sữa trên đường Nguyễn Thông (Q.3) cho hay hầu hết mười sản phẩm sữa không đạt tỉ lệ đạm như Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng VN công bố trên nhãn mác trước đây đã từng được bán phổ biến, giá bình dân từ 52.000-67.000 đồng/hộp nên thu hút khá đông những người có thu nhập thấp tiêu thụ.

Từng bị phạt về nhãn mác, bao bì

Từ sau sự cố melamine, khách hàng chỉ mua sữa của những hãng có tên tuổi nên những sản phẩm này cũng bị ảnh hưởng chung và dần rút về thị trường vùng ven. Anh Vũ, chủ tiệm tạp hóa trên đường Cây Trâm (Q.Gò Vấp), cho biết từng bán những loại sữa này nhưng bây giờ không còn hàng, chỉ khi nào đặt hàng mới có. Đặc biệt, loại sữa Mimimum, Bobolac còn được quảng cáo: “Công thức sữa bột dinh dưỡng đầy đủ và cân đối cho trẻ, giúp trẻ tăng trưởng nhanh, ngừa các chứng bệnh biếng ăn, chậm lớn, tăng khả năng đề kháng…” nên đẩy giá bán lên 155.000-165.000 đồng/hộp thiếc.

Các sản phẩm sữa nằm trong danh sách hàm lượng đạm thấp này đều được sản xuất từ TP.HCM. Một số loại như Mikamax, Sepalac, Calyx còn được một công ty đảm nhận phân phối trên thị trường phía Bắc.

Giải thích về sự chênh lệch trên, bà Mai - đại diện Công ty TNHH chế biến thực phẩm thương mại Hoàng Khang (đơn vị có hai sản phẩm sữa Bobolac và Mimimum) - cho rằng: kết quả hàm lượng đạm ghi trên bao bì được “một cục đo lường ngoài Hà Nội” kiểm nghiệm nhưng do người em gái đem đi phân tích nên không nhớ rõ tên đơn vị. Bobolac, Mimimum chỉ là hai trong hơn mười mặt hàng về sữa do công ty này sản xuất để tiêu thụ trên thị trường. Trước đó, hai sản phẩm này bị phạt 3 triệu đồng vì lỗi ghi sai nhãn mác. Theo bà Mai, sữa của công ty đều được nhập từ New Zealand, Úc và được trộn các chất vitamin, khoáng chất… đóng lon, không thể giống với các loại sữa gói bày bán ở chợ Bình Tây. Bà Mai cho biết sẽ đem đi kiểm nghiệm tiếp để xác minh lần nữa.

Bà Đặng Thị Hồng Kim - tổng giám đốc Công ty cổ phần thực phẩm dinh dưỡng Đài Hoa (Sepal), nhà sản xuất của ba sản phẩm Mikamax, Sepalac, Calyx có hàm lượng thấp hơn nhiều lần so với công bố - cho biết từ giữa tháng 11-2008, công ty đã cho đem mẫu có nguyên dấu niêm phong của Sở Y tế tới Công ty dịch vụ công nghệ sắc ký Hải Đăng để phân tích hàm lượng protein.

Kết quả ngày 27-11-2008 cho thấy hàm lượng đạm trong sữa Mikamax là 10,8%, Sepalac 17,63%, Calyx 28,95%. Tuy nhiên hàm lượng đạm này có mức chênh lệch khá cao so với kết quả công bố của Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng VN, lần lượt là 7,3%, 13,3%, 18,4%. Theo bà Kim, toàn bộ kết quả này đã được gửi đến Sở Y tế nhằm báo cáo khắc phục vi phạm về nhãn mác của công ty trước đó nên có thể xảy ra sự chênh lệch này.

Bộ Y tế: chúng tôi đã giải quyết

Phóng to

Theo công bố trên bao bì, sản phẩm sữa Sepalac có hàm lượng đạm 18% nhưng theo kết quả kiểm nghiệm chỉ 13,3% - Ảnh: H.T.V.

Thực tế trong 10/20 mẫu sữa được Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng VN mua ngẫu nhiên tại các chợ nơi người tiêu dùng bình thường hay mua tại TP.HCM vào thời điểm tháng 9-2008, khi kiểm nghiệm tại Trung tâm Kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 (Quatest 3) có 6/20 mẫu có hàm lượng đạm rất thấp, ở mức dưới 10%; 4/20 mẫu có hàm lượng đạm cực thấp, dưới 2%.

Về lý do chậm trễ công bố kết quả, TS Hồ Tất Thắng - phó chủ tịch Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng - cho biết: “Chúng tôi có rất ít kinh phí nên chỉ mua được 20 mẫu sữa nhờ Quatest 3 kiểm nghiệm, chưa công bố kết quả vì số mẫu chưa nhiều, chỉ thu thập ở thị trường TP.HCM nên chưa đủ tính đại diện”.

Ngay sau khi có kết quả, ngày 5-10-2008, hội đã gửi kết quả kèm văn bản cho bộ trưởng ba bộ Y tế, Công thương, Khoa học - công nghệ, đề nghị mở rộng kiểm tra các chỉ tiêu quan trọng khác của sữa và sản phẩm sữa, kiểm tra chặt chẽ chỉ tiêu thực của hàng hóa so với chỉ tỉêu ghi trên nhãn, công bố công khai kết quả trên các phương tiện thông tin đại chúng. “Từ đó đến nay mới có Bộ Công thương có văn bản trả lời, Bộ Khoa học - công nghệ, Bộ Y tế thì chưa!” - ông Thắng nói.

Trong khi đó, lãnh đạo Cục An toàn vệ sinh thực phẩm lại cho rằng họ đã giải quyết tình trạng kể trên nhưng theo hướng khác! Theo Cục An toàn vệ sinh thực phẩm, cơ quan này đã có văn bản gửi Sở Y tế TP.HCM yêu cầu kiểm tra vụ việc. Sở Y tế TP.HCM cũng đã lấy mẫu, đã xử lý nhưng số mẫu bao nhiêu, xử lý cơ sở vi phạm nào thì Cục An toàn vệ sinh thực phẩm đang chờ báo cáo. “Sữa hàm lượng đạm thấp đến mức như vậy có thể coi là hàng giả, cơ quan chịu trách nhiệm chính là Cục Quản lý thị trường và Cục Quản lý cạnh tranh bên Bộ Công thương” - vị đại diện này nói.

Trẻ chậm phát triển thể chất, nếu uống…

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm - phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng - cho rằng hàm lượng đạm có thể chấp nhận được ở sản phẩm sữa phải ở mức 11-14% tổng năng lượng/100g sản phẩm. Sử dụng loại sữa không đảm bảo chất lượng, trẻ có thể bị suy dinh dưỡng do thiếu đạm, chậm phát triển cân nặng, chiều cao, khả năng miễn dịch giảm. Trường hợp dùng loại sữa có hàm lượng đạm thấp, trẻ có thể bị phù, trong khi cha mẹ trẻ thường hi vọng sữa là nguồn cung cấp chất đạm, béo, canxi quan trọng cho trẻ vì sữa là một trong số ít thức ăn chính của trẻ.

Bà Lâm hết sức ngạc nhiên về mức độ chênh lệch giữa hàm lượng đạm thực tế và nhãn hàng hóa trong nhiều loại sữa được kiểm tra lần này. Theo bà Lâm, thông thường chỉ cho phép sai số (giữa hàm lượng dinh dưỡng công bố và thực tế) mức cộng trừ 10%. Nếu hàm lượng dinh dưỡng không đảm bảo, chất lượng sản phẩm chắc chắn bị đe dọa.

Theo ông Hồ Tất Thắng, thị trường VN hiện có khoảng 120 nhãn hiệu sữa các loại. Do đó, nếu không tăng cường hậu kiểm, người tiêu dùng sẽ phải gánh chịu thua thiệt.

10 mẫu sữa có hàm lượng đạm thấp

Nhãn hiệu<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />	Hàm lượng ghi trên nhãn	Hàm lượng thật
Sữa bột béo Hòa Lan	Không ghi	1,6%
Sữa bột béo Hà Lan	24%	0,5%
<?xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />Holland (Gold)	20%	1,2%
Mimimum	20%	15%
Maylac	34%	15,7%
Gold	21-26%	1,8%
Bobolac	34%	5,9%
Sepalac	18%	13,3%
Calyx	28%	18,4%
Mikamax	11,05%	7,3%

(Nguồn: Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng VN)

Theo bác sĩ Châu, từ ngày 7-8 đến 28-10-2008, thanh tra Sở Y tế TP.HCM đã tiến hành thanh tra năm cơ sở sản xuất, kinh doanh sữa bột và lấy 15 mẫu sữa gửi kiểm nghiệm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm.

Qua đó, phát hiện 5/5 mẫu sữa được lấy tại thời điểm thanh tra do Công ty TNHH chế biến sữa Hùng Lâm (Q.Bình Tân) sản xuất có hàm lượng đạm (protid) rất thấp so với tiêu chuẩn VN 5538: chỉ từ 1,33-1,62g/100g sữa.

Công ty này sản xuất sữa bột nhưng chưa công bố tiêu chuẩn sản phẩm với cơ quan y tế. Đó là sữa bột dinh dưỡng Food Milk (sữa bột canxi), sữa bột dinh dưỡng Food Milk (phát triển trí não), sữa bột dinh dưỡng Food Milk (sữa Mama), sữa bột dinh dưỡng Food Milk (tăng trưởng chiều cao), sữa bột dinh dưỡng Food Milk (dành cho người gầy).

Theo bác sĩ Châu, việc Sở Y tế TP thanh tra Công ty TNHH chế biến sữa Hùng Lâm và Công ty TNHH Lâm Hằng (Q.Bình Tân) xuất phát từ việc Phòng cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ Công an TP.HCM có công văn đề nghị thanh tra Công ty TNHH chế biến sữa Hùng Lâm và Công ty TNHH Lâm Hằng. Hai công ty này thực tế là của một chủ và Công ty TNHH Lâm Hằng chỉ là nơi giao dịch, trưng bày các sản phẩm do Công ty chế biến sữa Hùng Lâm sản xuất.

Ngoài ra, thanh tra sở tiến hành thanh tra và lấy mười mẫu sữa ở bốn cơ sở sản xuất, kinh doanh sữa khác theo công văn của Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng VN (văn phòng phía Nam). Kết quả, một mẫu có hàm lượng đạm cao hơn tiêu chuẩn do nhà sản xuất tự công bố, ba mẫu thấp hơn tiêu chuẩn công bố nhưng không đáng kể.

Còn sáu mẫu thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn công bố là sữa bột Maylac do cơ sở Như Trang (73/2/29 Ni Sư Huỳnh Liên, P.10, Q.Tân Bình) sản xuất có hàm lượng đạm chỉ đạt 14,97g/100g, trong khi tiêu chuẩn công bố là trên 34g (tại thời điểm thanh tra, cơ sở Như Trang không có giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm, tình trạng vệ sinh dụng cụ và hoàn cảnh cũng không đạt); các loại sữa bột dinh dưỡng (Milk powder), sữa bổ sung canxi và chất sắt (Holland Gold), sữa bột dinh dưỡng (New Zealand), sữa bột giàu dinh dưỡng Hà Lan đều do Công ty TNHH sản xuất thương mại dịch vụ Tuấn Cường Phát (131 đường số 5, P.Bình Trị Đông B, Q.Bình Tân) sản xuất có hàm lượng đạm thấp hơn tiêu chuẩn công bố 30-65%.

Trong đó, sữa bổ sung canxi và chất sắt (Holland Gold) chỉ có hàm lượng đạm chưa tới 7g/100g nhưng công bố là 20g, sữa bột Calyx Canxi của Công ty cổ phần thực phẩm dinh dưỡng Đài Hoa (364-366 Nguyễn Văn Luông, P.12, Q.6) cũng chỉ có hàm lượng đạm 18,89g/100g so với tiêu chuẩn công bố là 25-30g.

Sau khi có kết quả kiểm nghiệm, thanh tra sở đã tiến hành xử lý vi phạm năm cơ sở (trong đó có Công ty TNHH chế biến thực phẩm thương mại Hoàng Khang, 2A-107A tỉnh lộ 10, ấp 2, xã Phạm Văn Hai, huyện Bình Chánh bị phạt vì hành vi vi phạm về nhãn hàng hóa) với tổng số tiền phạt 50,2 triệu đồng; đình chỉ hoạt động Công ty TNHH chế biến sữa Hùng Lâm; buộc tiêu hủy 160kg sữa không đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh; buộc tái chế 310kg sữa bột do các cơ sở Như Trang, Tuấn Cường Phát và Đài Hoa sản xuất.

Hiện nay các cơ sở vi phạm nói trên đều đã khắc phục các sai sót trong sản xuất, kinh doanh sữa. Ngày 15-12-2008, thanh tra Sở Y tế TP cũng đã có văn bản gửi Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng VN (văn phòng phía Nam) về kết quả thanh tra và xử lý những cơ sở vi phạm theo cảnh báo của hội này.