* Xin chào giáo sư, tôi là người hâm mộ giáo sư rất nhiều. Tôi có 2 câu hỏi:

1. Chuyên ngành chuyên sâu của giáo sư là gì?2. Viện Toán cao cấp hiện nay có mở lớp bồi dưỡng toán học cho SV và những người yêu toán không?

- GS Ngô Bảo Châu: Xin trả lời hai câu hỏi của bạn như sau:

1. Chuyên ngành của tôi là lý thuyết số, hình học đại số và lý thuyết biểu diễn nhóm Lie.

2. Viện Nghiên cứu cao cấp về toán sẽ làm hạt nhân để triển khai chương trình quốc gia về phát triển toán học. Trong đó, tổ chức các lớp học, sinh hoạt câu lạc bộ cho học sinh chuyên toán, những khóa làm việc tập trung cho giáo viên toán sẽ là những hoạt động ưu tiên trong năm tới.

Phóng to

Giáo sư Ngô Bảo Châu: "Để tìm tòi, giải một bài toán khó, có lẽ phải luôn nghĩ về nó. Nghĩ về nó ngay cả khi đang làm việc khác" - Ảnh: Thanh Đạm

* Gần đây tôi đọc trên các trang mạng điện tử thấy có nhiều bài báo đăng một số ý kiến xung quanh vấn đề về toán học. Trong đó có nhiều ý kiến coi toán học là “không có nhiều ý nghĩa đối với xã hội”, “những gì dân toán làm là tự đặt vấn đề, tự giải quyết vấn đề rồi lại tự hoan hô" hay như “người giỏi làm toán là sự lãng phí”... Giáo sư nghĩ sao về những ý kiến trên, và xin giáo sư cho biết với toán học, cái cốt lõi nhất về giá trị của nó là gì? (Trương Bá Lâm, 27 tuổi, truonglamkl@...)

- GS Ngô Bảo Châu: Nước Đức là một nước tiên phong trong công nghiệp và công nghệ tiên tiến. Đức cũng là một nước có truyền thống về những ngành học thuật trừu tượng như triết, toán... mà theo như đánh giá nói trên thì “không có nhiều ý nghĩa đối với xã hội”.

Nước ta thì vốn đã ở thế giới thứ ba rồi. Câu hỏi đặt ra là chúng ta có muốn ở lại đó vĩnh viễn hay không? Nếu các nhà khoa học chỉ làm việc để giải quyết những vấn đề do thực tế đời sống và sản xuất đặt ra thì chắc khoa học đã không tiến bộ được như ngày nay.

Hỏi tại sao học sinh Đức vẫn phải học nhiều toán, nhiều triết, họ trả lời rằng để nước Đức không tụt hậu, không rớt xuống thế giới thứ ba, những công dân Đức tương lai phải có khả năng thực hiện những thao tác cơ bản của tư duy vì thế mà họ muốn con cái của họ phải học toán, học triết.

Nước ta thì vốn đã ở thế giới thứ ba rồi. Câu hỏi đặt ra là chúng ta có muốn ở lại đó vĩnh viễn hay không?

Nếu các nhà khoa học chỉ làm việc để giải quyết những vấn đề do thực tế đời sống và sản xuất đặt ra thì chắc khoa học đã không tiến bộ được như ngày nay.

Ai là người đặt hàng để Einstein tìm ra thuyết tương đối, nếu không phải những mâu thuẫn nội tại của vật lý.

Gauss, Riemann đặt ra nền móng cho hình học vi phân đâu có theo đơn đặt hàng của Einstein, người cần nó cho lý thuyết tương đối.

Sự vận hành của khoa học có nhiều cái rất khác với kinh tế thị trường. Áp đặt tư duy kinh tế, luật cung cầu vân vân vào khoa học thì e rằng khoa học chết mất.

Giá trị cốt lõi của khoa học là nhu cầu tìm hiểu thế giới xung quanh, đam mê khám phá. Đó là những nhu cầu tự nhiên của con người, cũng như nhu cầu ăn ngủ.

Trong bối cảnh hiện tại, các nhà khoa học cũng thực hiện những hợp đồng khoa học, nhưng cái đó khó mà trở thành động cơ chính cho sự phát triển của khoa học kỹ thuật.

* Xin hỏi tác giả Nguyễn Phương Văn. Cơ duyên nào khiến anh và GS Ngô Bảo Châu làm việc chung với nhau? Và cơ duyên nào là tiểu thuyết chứ không phải là loại hình khác? (My Le Linh, 46 tuổi, mylelinh827@...)

- Nguyễn Phương Văn: Cuốn sách này bắt đầu rất đơn giản: anh Châu email rủ tôi viết chung một cuốn sách và tôi nhận lời ngay lập tức. Tuy nhiên mới đây, trong một cuộc giao lưu với bạn đọc ở L'Espace (Hà Nội) anh Châu mới nói lý do mà chính tôi cũng không biết. Đó là vì hai anh em cùng làm một số dự án mà kết quả không được như ý, hay nói cách khác là thất bại, nên anh Châu mới nghĩ ra một dự án hoàn toàn khác, đó là viết chung một cuốn sách. Ngay từ đầu chúng tôi đã thống nhất hình thức của tác phẩm này là tiểu thuyết.

* Các tác giả có hài lòng với tác phẩm Ai và Ky không, nếu được viết lại hai anh nghĩ mình có thể viết hay hơn không? (Giáp Thúy Kiều, kieudt81@...)

- Nhà văn Nguyễn Phương Văn: Nhìn lại cuốn sách sau khi được xuất bản, hai tác giả chúng tôi đều thấy những điều mình hài lòng và có những điều lẽ ra chúng tôi có thể làm tốt hơn. Những điều hài lòng cũng nhiều, ví dụ như anh Châu hài lòng về Giấc mơ vô tỉ, còn tôi hài lòng về nhân vật Zena và Chico.

Những điều không hài lòng cũng nhiều, ví dụ như chúng tôi đều thấy hai nhân vật Ai và Ky có suy nghĩ hơi già và hơi khác những con người bình thường (trong đó có chúng tôi). Nếu Ai và Ky có cái gì đó bình thường, ví dụ như hơi lười một tí, hơi háu ăn một tí... thì sẽ thú vị hơn.

Nếu có điều kiện chúng tôi sẽ viết lại Ai và Ky hay hơn, có lẽ sẽ thay vào chỗ các nhà toán học phương Tây là các nhân vật bước ra từ chuyện cổ tích Việt Nam. Hiện tại chúng tôi mới chỉ thoáng có ý tưởng như vậy thôi.

Phóng to

Giáo sư Ngô Bảo Châu: "Đừng coi các giảng viên trẻ, các nhà khoa học trẻ là đối tượng để sai vặt nữa" - Ảnh: Thanh Đạm

- Nguyễn Phương Văn: "Toán hiệp" là khái niệm chúng tôi sử dụng vui với nhau khi nói về cuốn sách, sau đó bên Công ty Nhã Nam sử dụng "toán hiệp" để quảng bá cho cuốn sách. <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

* Anh nghĩ gì về nền giáo dục Việt Nam hiện nay? Cải cách giáo dục có đem lại hiệu quả gì không? (Trầm Trạch Tâm, 32 tuổi, tramtrachtam1980@...) - GS Ngô Bảo Châu: Đa số cha mẹ học sinh tỏ ra rất lo lắng với việc học ở trường của con mình. Rất nhiều người than thở về những hiện tượng tiêu cực ở trường học. Sự thực có hoàn toàn đúng như những lời than thở của cha mẹ học sinh không ta còn phải để cho ngành giáo dục tranh luận trở lại nữa. Nhưng sự lo lắng của xã hội là có thật và chỉ nó thôi cũng là lý do để ngành giáo dục phải nhìn lại mình, để đổi mới lại chính mình. Tuy cần phải đổi mới sâu sắc, nhưng có lẽ phải rất thận trọng cân nhắc trong việc này. Kinh nghiệm cải cách sâu sắc và toàn diện giáo dục phổ thông ở Pháp, như tôi được biết, không thực sự thành công. Có lẽ tôi cần nhiều thời gian hơn để bàn về việc này một cách đầy đủ hơn.

* Xin hỏi một vài cuốn sách có ảnh hưởng sâu sắc tới ông? Ông có lời khuyên nào cho các bạn trẻ về cách đọc nói chung và đọc những cuốn sách khó? (Tran Thien An, 27 tuổi, biem113@...)

- Nguyễn Phương Văn: Tôi thấy mỗi thời kỳ trưởng thành thì sẽ có một vài cuốn sách, hoặc tác giả, hoặc một vài bộ phim... ảnh hưởng đến mình. Ví dụ khi tôi mới biết đọc thì ba cuốn sách đầu tiên tôi đọc gây ảnh hưởng đến tôi rất lâu dài: Chiếc chìa khóa vàng hay là câu chuyện ly kỳ của Buratino (A.Tolstoi), Gió đầu mùa (Thạch Lam), Những vì sao (A.Daudet). Còn đọc sách thì nên đọc những sách hoặc tác giả mình thích hoặc buộc phải đọc (ví dụ sách giáo khoa, sách chuyên ngành).

Sách nào không thuộc loại này mà mình đọc thấy khó vào thì tốt nhất là bỏ qua, khi nào có thời gian thì đọc lại, đọc lại mà cũng vẫn thấy khó vào thì bỏ luôn.

Tuy nhiên, khi tiếp cận với một cuốn sách mới thì nên đọc sách một cách thoải mái, đừng cố hiểu cuốn sách nói gì, cố thu hoạch được cái gì đó từ cuốn sách.

Sách như bạn mình ấy, chơi với nhau từ từ sẽ hiểu nhau. Còn cố gắng kết bạn một cách khiên cưỡng thì tình bạn ấy sẽ không tồn tại hoặc tồn tại không bền vững.

* Trong tác phẩm Ai và Ky, dường như các nhân vật không có ấn tượng nào đặc biệt, nhất là 2 nhân vật Ai và Ky. Một tác phẩm văn học mà các nhân vật thiếu đi sức sống như vậy liệu có làm cho một tác phẩm thành công? Giáo sư có nghĩ thế không ạ? (Lương Thái Hà, thaiha88@...)

- GS Ngô Bảo Châu: Có lẽ đây là đặc thù của thể loại tiểu thuyết toán hiệp. Các nhân vật không yêu, ghét, buồn, vui vì bận phiêu diêu với suy tưởng. Tác phẩm có thành công hay không là sự đánh giá của mỗi độc giả.