Phóng to

Những vách đá của thành phố cổ Orvieto và lối đi dành cho khách tham quan thành phố của quá khứ, nơi khai quật điện thờ Fanum Voltumnae. Ảnh: dartmouth.edu

Sau 7 mùa hè khai quật nóng nực, mới đây một nhóm các nhà khảo cổ người Ý đã tìm thấy một trong những địa điểm quan trọng nhất của thế giới cổ đại. Đó là Fanum Voltumnae - một điện thờ đồng thời cũng là khu chợ và trung tâm chính trị của người Estruca nằm ở thượng nguồn thung lũng sông Tiber, dưới chân núi, nơi thành phố thời trung cổ Orvieto từng tọa lạc.

Các nhà khảo cổ đã phát hiện được một khu điện thờ có tường bao quanh rộng 5m, những khu phố của người Estruca, một bệ thờ và nền móng của nhiều tòa nhà La Mã đã bị chôn vùi suốt hai thiên niên kỉ nay.

Khi cuộc khai quật kết thúc vào năm nay, các tàn tích này đã được che phủ bằng những tấm vải dầu để tránh bị thời tiết mùa đông làm hư hại. Giáo sư Simonetta Stopponi thuộc Trường đại học Macerata rất vui mừng trước tầm quan trọng của việc phát hiện ra địa điểm này: “Tôi tin chắc rằng đây là lần đầu tiên chúng ta nhận biết được toàn bộ một trong những địa điểm đã mất quan trọng nhất của thế giới cổ đại", bà cho biết.

Phóng to

Nhóm khảo cổ đang khai quật bệ thờ ở Fanum.

Vào thời cổ đại, Fanum là một trung tâm tôn giáo và hội trường nổi tiếng. Tại đây, 12 thành viên của Liên minh Estruca, một liên minh các thành phố trung tâm của Ý thời đó thường họp mặt vào mùa xuân hằng năm để chọn ra người lãnh đạo. Mùa thu năm 398 trước CN, một cuộc họp chính trị bất thường đã diễn ra tại Fanum.

Một đội quân của Rome đã bao vây thành phố Veii, một thành phố giàu có thuộc Liên minh Estruca (Estruca gồm nhiều thành phố lớn của Ý thời đó) nằm cách Rome 16 km về phía Bắc.

Thành phố Veii kiệt sức sau nhiều năm chiến tranh đã kêu gọi sự trợ giúp từ các thành phố khác trong liên minh để cùng tuyên chiến với Rome. Liên minh Estruca đã hỏi xin ý kiến của các vị thần trong điện thờ Fanum nhưng ý nguyện của các thần đã đi trái với việc bảo vệ Veii. Hai năm sau, Veii rơi vào tay Rome. Đây cũng là thời kì mở đầu của sự kết thúc của Liên minh.

Phóng to
Một nơi mới được khai quật của thành phố cổ Orvieto. Ảnh: dartmouth.edu	Những vách đá này là một trong số vết tích còn lại của thành phố cổ Orvieto. Ảnh: dartmouth.edu

Chúng ta biết được toàn bộ câu chuyện này qua nhà sử học Livy người La Mã, người đã viết câu chuyện nổi tiếng về nguồn gốc ra đời của thành Rome cho đến lúc nó kết thúc vào cuối thế kỉ 1 trước CN. Nhà sử học Livy đã nhắc đến Fanum trong câu chuyện của mình và nhấn mạnh tầm quan trọng của nó không dưới năm lần. Tuy nhiên, ông không nói rõ Fanum nằm ở đâu và sau khi Rome sụp đổ, tất cả những kí ức về vị trí chính xác của địa điểm này đã mất theo.

Khu vực linh thiêng này hiện đang được một nhóm các nhà khảo cổ trẻ khai quật một cách hệ thống bằng những vật dụng chuyên dùng của các nhà khảo cổ. Trong suốt 2.000 năm, từ thế kỉ 5 trước CN đến thế kỉ 15 sau CN, rất nhiều người đã tụ họp tại Fanum vào mùa xuân hằng năm. Vào thời kì của Liên minh Estruca, đây là nơi các nhà lãnh đạo chính trị của trung tâm nước Ý họp mặt để đánh giá các vấn đề quân sự và dân sự, đồng thời cầu xin các vị thần của họ phù hộ.

Phóng to

Dòng chữ khắc trên vách đá ở thành phố cổ Orvieto, đọc từ bên phải qua. Ảnh: dartmouth.edu

Theo các nhà nghiên cứu, dưới thời kì La Mã, Fanum vẫn là nơi tổ chức các hội chợ quan trọng vào mùa xuân hằng năm. Vào thế kỉ thứ 4, một nhà thờ Cơ Đốc đựơc xây dựng tại đây. Nền móng của một nhà thờ khác được xây dựng từ thế kỉ 12 để thờ thánh Peter cũng được tìm thấy.

Sau trận dịch hạch lớn vào thế kỉ 14, nhà thờ đã bị bỏ hoang và trở nên tàn phế. Chỉ khi phát hiện ra bản khắc chữ bằng tay hiến dâng vị thần Voltumna của người Estruca, một vị thần quan trọng nhất được người dân tại đây tôn thờ, các nhà khảo cổ mới có thể khẳng định chắc chắn địa điểm này chính là Fanum.

Cho đến nay, các nhà khảo cổ mới khai quật được các đồ lễ cúng tế như một bức tượng đồng nhỏ hoặc những mảnh ngói bằng đất nung từ ngôi đền.