Mất phương hướng vì..."giấc mơ IQ"!

Phóng to

Trí tuệ cảm xúc (EQ) được nuôi dưỡng chính từ tình thương yêu của bố mẹ dành cho con cái... (ảnh chỉ có tính minh họa)

TT - Dưới tựa đề "Thần đồng biến thành đần độn", báo China Daily cho biết nhiều chuyên gia giáo dục Trung Quốc đã cảnh báo tình trạng phụ huynh ép con em học hành quá sức, nhồi nhét liên tục... với khát vọng nhanh chóng biến con em thành thần đồng!

Nghe đọc nội dung toàn bài:

Ở VN, tình hình cũng tương tự. Nhiều bậc cha mẹ nôn nóng muốn con mình trở nên tài giỏi, xuất chúng, nếu không là thần đồng hay thiên tài thì ít ra phải nhất lớp hay thủ khoa. Kỳ vọng đó đáng trân trọng, nhưng các vị không thấy giữa ước mơ và hiện thực là cả một chuỗi vấn đề không đơn giản.

Một thống kê từ các trung tâm tư vấn tâm lý - giáo dục (trực thuộc Hội Khoa học tâm lý giáo dục TP.HCM) cho thấy số trẻ bị tâm bệnh và rối nhiễu hành vi (hậu quả của việc học tập nhồi nhét) trong quí 2, quí 3-2007 tăng 138% so với cùng kỳ năm ngoái. Cứ tới mỗi kỳ thi, con số này càng tăng.

Gần đây lại thêm "phong trào" phụ huynh nô nức đưa con đi trắc nghiệm chỉ số thông minh (chỉ số IQ) xem con mình "triển vọng" cỡ nào để có sự "đầu tư”! Tuy nhiên quí vị lại chưa hiểu hết về chỉ số này trong sự đánh giá toàn diện một con người. Nhờ ưu điểm đo lường được sức bật về trí tuệ, nên việc trắc nghiệm chỉ số IQ có thể cho biết ai là người dễ thăng hoa trong học tập và sáng tạo.

Nhưng đó là xét về phần trí (một trong năm yếu tố: nhân - nghĩa - lễ - trí - dũng của nhân cách). Những yếu tố còn lại rất cần phải được đo đạc bằng những chỉ số khác, quan trọng hơn nhiều. Đáng kể nhất trong đó là chỉ số EQ (Emotional Quotient - chỉ số cảm xúc) và AQ ( Adversity Quotient - chỉ số vượt khó).

Tiêu chí đặc trưng để đo đạc IQ là tư duy logic, còn EQ là tư duy nhân văn. IQ giúp tạo nên kỹ năng học và khám phá, EQ giúp hình thành kỹ năng sống và trải nghiệm.

Nếu IQ thiên về thông minh lý trí (mang tính logic) thì EQ thiên về thông minh cảm xúc (mang tính nhân bản). Bởi vậy, EQ còn được hiểu là trí tuệ cảm xúc - thứ trí tuệ bao quát, thấm đẫm chất người, còn được gọi là văn hóa người. Thành công của một con người đi ra từ văn hóa người. Thiếu nó, dù có tài hoa đến mấy con người cũng dễ bị hạ gục trước những thách thức khắc nghiệt của cuộc đời.

Cũng liên quan đến IQ và EQ, Jack Canfield - nhà tư vấn nổi tiếng nhất của Mỹ hiện nay - đã có lời khuyên đối với phụ huynh: "Trong việc giúp trẻ rèn trí thông minh và tăng IQ, bài học đầu tiên và cơ bản nhất là tránh sự áp đặt, sự hối thúc, sự nóng vội...Còn khi rèn luyện cảm xúc để tăng EQ, cần tránh sự độc tôn, sự hẹp hòi, sự kỳ thị”.

Cố bác sĩ Trần Đình Xiêm - nhà thần kinh học và tâm thần học hàng đầu VN, cũng đã lưu ý: Sự học muốn ngấm sâu để tạo trí thông minh phải đi từ từ, không thể "dục tốc" và nhồi sọ. Kiến thức tưới lên não bộ phải như mưa phùn thấm sâu. Ngược lại qui luật này chỉ tạo nên tâm bệnh, không phải thăng hoa trí tuệ mà là trì trệ nhận thức, trở nên dại khờ.