Phóng to

Chuyện hôm qua thật sự có gì đâu, mẹ Tuấn chỉ hỏi sao bây giờ không thấy Nhân ghé qua hở con thì Tuấn đùng đùng nổi giận. “Kệ con đó, mẹ nói làm gì... Tui không muốn bất kì ai nhắc đến cái tên ấy...!” Cả nhà sửng sốt, mẹ Tuấn buồn và nước mắt lăn trên khuôn mặt già nua...

Không ai hiểu Tuấn đang bị khủng hoảng tâm lý. Áp lực của công việc khi hai hợp đồng buôn tơ bị thua lỗ nặng cùng với mối tình vun vén ba năm trời đã sụp đổ chỉ vì một chút sai lầm... Tuấn quyết định tự tử sau một tuần không ngủ được và không nói bất kì lời nào dù chỉ là lời trăn trối... Lúc này, khi những người xung quanh hiểu ra Tuấn bị khủng hoảng tinh thần thì đã quá muộn.

Cơ chế khủng hoảng

Áp lực của cuộc sống và công việc đã gây nên không ít những áp lực tâm lý hay gánh nặng tinh thần trong cuộc đời của mỗi người. Có những áp lực con người có thể kiểm soát và vượt qua được nhưng cũng có những áp lực con người khó hoặc không thể kiểm soát được vì sức mình có hạn. Khi không thể “chung sống” hay kiểm soát áp lực, con người dễ dàng bị khủng hoảng.

Có những kiểu khủng hoảng xảy ra như một quy luật trong lứa tuổi, nó rơi vào những giai đoạn đặc thù của đời sống con người. Đó là những “cột mốc”, những khoảng thời gian mà trong thế giới nội tâm của con người có những biến đổi rất lạ kì nên con người dễ dàng nảy sinh những phản ứng hụt hẫng.

Mặt khác, cũng trong giai đoạn đó, trước những tác động của điều kiện xung quanh, con người dễ có những suy luận, suy diễn nên sự hụt hẫng về mặt tâm lý nảy sinh và khủng hoảng tâm lý xảy ra như một hệ quả tất yếu. Khó có thể quên những giai đoạn khủng hoảng tâm lý ở tuổi lên ba, tuổi dậy thì, người cao tuổi...

Thế nhưng, những khủng hoảng này, xét ở một góc nhìn nào đó không gây ra những tác động tai hại quá nghiêm trọng cho con người. Điều căn bản là những thành viên trong gia đình phải hiểu, thông cảm và chia sẻ.

Những giai đoạn khủng hoảng có thể làm con người ta không kiềm chế được chính mình và đi đến những quyết định dại dột, sai lầm, những hành động này thường thấy ở giai đoạn tuổi vị thành niên đến trung niên. Trước sự phát triển của cái tôi, sự đặt ra hay sự kỳ vọng quá mức của bản thân, trước những thách thức khó có thể chinh phục trong cuộc đời, khủng hoảng tinh thần có thể xuất hiện.

Có những vấn đề rất đơn giản trong cuộc sống như bị cha mẹ la mắng, người quản lý phê bình thẳng thắn... thế là khủng hoảng; có những vấn đề phức tạp hơn như những thất bại trong làm ăn xảy ra liên tục, người yêu nói lời chia tay, phát hiện ra mọi người ít quan tâm, thương yêu mình... cũng dẫn tới khủng hoảng.

Những biểu hiện khủng hoảng thường khá đa dạng và phong phú như: bực bội liên tục, cáu gắt thường xuyên, mất niềm tin vào người khác, cảm thấy năng lượng mất hẳn... Hơn thế nữa, rối loạn về mặt sinh lý cũng như sự thay đổi rất đột ngột trong cung cách ứng xử, hành vi, thói quen là những điều khá nguy hiểm.

Nguyên lý để vượt qua

Ngay cả mức độ khủng hoảng cũng thật đa dạng và phong phú. Có những khủng hoảng tạm thời, có những khủng hoảng kéo dài, có khủng hoảng ở mức nhẹ và con người vẫn có thể tái lập lại trật tự suy nghĩ sau một thời gian nhưng có những khủng hoảng con người không kiểm soát được và dẫn đến những quyết định sai lầm...

Số liệu thống kế trên thế giới đã chứng minh rằng, khủng hoảng tâm lý dường như không chừa một ai cả và những người càng nhạy cảm càng có nguy cơ bị khủng hoảng. Không những thế, những cá nhân càng tham vọng càng dễ bị khủng hoảng tâm lý. Dù bạn là ai, bạn sống như thế nào nhưng nếu cuộc sống của bạn không cân bằng thì chắc chắn bạn sẽ “rước” khủng hoảng vào lòng mình.

Nếu như mỗi cá nhân đều có thói quen chịu đựng áp lực, đủ bản lĩnh để đối đầu với khó khăn và hạn chế một cách tối đa những phản ứng tiêu cực, những hẫng hụt tâm lý phát sinh trong thế giới nội tại thì việc bị khủng hoảng sẽ phần nào được hạn chế. Nhưng làm được điều này liệu có dễ dàng?

Trong những lần tham vấn cho các doanh nhân và những bạn trẻ lập nghiệp, tình yêu và áp lực kinh tế là những điều dễ gây ra khủng hoảng nhất. Những mong muốn chinh phục thương trường, khát khao về doanh số, doanh thu... dễ làm cho các bạn trẻ rơi vào khủng hoảng. Thống kê gần đây ở nhiều nước trên thế giới cho thấy khủng hoảng tâm lý xảy ra ở giai đoạn 25 - 35 tuổi của các doanh nhân không phải ít.

Cũng vì nguyên nhân này, trong năm 2007 ở Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc... không ít vụ tự tử thương tâm đã xảy ra. Những người trong cuộc đã để lại “hậu thư” rằng mình không thể kiểm soát được tình hình hiện tại (nợ nần, thua lỗ, tình phụ...) nên đành phải ra đi. Chính vì không có nguồn động viên, không người chia sẻ và đặc biệt là thiếu niềm tin nên khủng hoảng tâm lý phát sinh và nhiều người đã tìm đến cái chết để kết thúc cuộc đời.

Không thể chối bỏ khủng hoảng và không thể ngăn cấm khủng hoảng hay nói cách khác, khủng hoảng có thể xảy đến bất cứ lúc nào. Vì vậy, chúng ta phải kiểm soát chính mình ngay từ những công việc và những thói quen nhỏ. Không gây sức ép tinh thần cho mình một cách quá đáng, biết chấp nhận những thất bại, biết xua đi những nỗi lo âu, biết thoát khỏi trạng thái tâm hồn u tối... bạn sẽ cảm thấy nhẹ nhàng hơn.

Một trong những thói quen tâm lý rất quan trọng, đó là phải biết đối diện với sự thật và biết sẻ chia. Những nghiên cứu tâm lý cũng khẳng định rằng, nếu bạn càng sống nội tâm hoặc càng cố tình che giấu thì nguy cơ bị khủng hoảng càng cao... Trong quá trình lập nghiệp, mỗi bạn trẻ phải nhận thức rằng cuộc sống luôn có những thách thức và nếu được đối diện với những thách thức thì không có gì phải sợ hãi.

Không ôm cuồng vọng chinh phục thế giới, vậy tại sao bạn phải buồn bã, tại sao phải tiêu cực nhìn cuộc đời bằng những cái nhìn không tỉnh táo?

Hãy tập cho mình một thói quen rất bình dị, bạn sẽ thấy mình rất vui vẻ, lạc quan và giàu nghị lực để sống, làm việc và yêu thương.