Phóng to

Điện thờ quốc phụ Lạc Long Quân và quốc mẫu Âu Cơ tại đền Quốc tổ Lạc Hồng - Ảnh: Trần Chánh Nghĩa

TTO - Theo con số thống kê chúng tôi có được, tại TP.HCM hiện có gần 20 đền thờ Quốc tổ Hùng Vương. Ngoài những đền thờ lớn như đền Hùng trong khuôn viên Thảo Cầm Viên, trong công viên Tao Đàn, khu du lịch Suối Tiên... do nhà nước quản lý, số còn lại hầu hết do cá nhân hoặc các hội tự lập.

Chúng tôi xin lược ghi lại những nét chấm phá về một số nơi thờ phụng Quốc tổ trong các khu dân cư.

Đền Hùng của ông giáo già

Chúng tôi có mặt tại đền Quốc Tổ Lạc Hồng 94 Nguyễn Thái Sơn (P.3, Q.Gò Vấp) vào chiều 25-4. Không khí tại đây bắt đầu rộn rịp. Rất đông bà con từ các tỉnh như Cà Mau, Vĩnh Long cũng như khá nhiều bà con trong thành phố có mặt chung tay góp sức làm nốt những phần việc cuối cùng cho ngày giỗ tổ.

Bên ngoài, một người đàn ông trung niên đang cặm cụi tô vẽ lại những câu đối trước cổng. Bên trong cánh đàn ông chuẩn bị cờ, trướng, lau chùi quét dọn, trưng bày những vật dùng trong tế tự. Cánh phụ nữ cũng đang rộn ràng những phẩm vật dâng lên quốc tổ. Bên cạnh đó, ban nam tế và nữ tế cũng đang hoàn tất công đoạn tập dợt cuối cùng. Đúng 16g là lễ thượng kỳ khai lễ rước linh vị các vua Hùng nhập điện.

Đền Quốc tổ Lạc Hồng được lập vào năm 1963 trên một vùng đất vốn là gò mả. Người sáng lập là nhà giáo Phan Công Khâm. Khuôn viên đền rộng khoảng 600m² vốn là đất của nhạc phụ ông cắt chia.

Ông cho biết tâm nguyện của ông là muốn xây dựng một nơi để phụng thờ Quốc tổ nhưng vì điều kiện kinh tế không cho phép làm một lúc nên phải dùng phương thức cuốn chiếu. Có tiền là ông xây, xây rồi bỏ dở rồi xây tiếp, vì thế bố cục cảnh quan hơi bị chệch choạc. Tại đền Quốc tổ Lạc hồng phía trên cao có điện thờ quốc phụ Lạc Long Quân, bên dưới là Quốc mẫu Âu Cơ. Đi vào bên trong là chánh điện khá rộng với những bức tượng, phù điêu, phiên bản trống đồng Ngọc Lũ.

Vốn là một nhà giáo dạy môn lịch sử trước và sau 1975, ông luôn bức xúc trước sự thờ ơ và thiếu hiểu biết về lịch sử dân tộc của thế hệ thanh niên. Tâm nguyện của ông là muốn trút tiền của, công sức của mình để làm một điều gì cho thế hệ cháu con hiểu được công đức của tiền nhân, cội nguồn của dân tộc.

Cái tâm của bác xích lô già

Phóng to

Đền thờ Quốc tổ Hùng Vương tại 22/93 Trần Bình Trọng (Q.5, TP.HCM) - Ảnh: Trần Chánh Nghĩa

Cụ Nguyễn Viên, 88 tuổi trước đây là trưởng ban quản trị đền Hùng Vương tại số 22/93 đường Trần Bình Trọng (P.1, Q.5), cho biết ngôi đền này được xây dựng là do tấm lòng của hai vợ chồng người hành nghề đạp xích lô tên là Trần Văn Cậy. Năm 1970, trước lúc mất, ông Cậy và vợ đã làm giấy hiến tặng căn nhà có diện tích vỏn vẹn khoảng 50m² cho hội tương tế Lạc Thiện xây dựng đền thờ vua Hùng.

Từ đó, những người có tâm huyết trong vùng đã cùng các cụ cao niên trong hội góp công góp sức xây dựng ngôi đền hoạt động đến ngày nay. Những ngày đầu tháng 3 âm lịch, cửa đền luôn rộng mở và càng gần ngày giỗ tổ, đông đảo bà con tụ tập về mỗi người một phần việc chuẩn bị cho ngày giỗ tổ.

Trên bàn thờ tại đây, ngôi cao nhất là quốc tổ, hai bên có lạc hầu, lạc tướng. Công chúa Ngọc Hoa vợ Tản viên Sơn thánh (Sơn Tinh) và công chúa Tiên Dung vợ Chử Đồng Tử được xếp bên dưới. Bên trái là bàn Quốc mẫu Âu Cơ. Hai câu đối “Tám chục triệu đồng bào chung một gốc/ Bốn ngàn năm văn hiến vững xây bền” đã tô điểm cho chánh điện thêm phần uy nghi trang trọng.

Đã nhiều năm tồn tại trong xóm lao động nghèo, đền vua Hùng tại đây đã là niềm tự hào của cả một khu phố, thể hiện tình tự dân tộc, thể hiện lòng tôn kính tổ tiên, một đạo lý muôn đời của dân tộc ta.

Con trai người thợ thêu

Phóng to

Các cụ cao niên họp bàn lễ giỗ tổ - Ảnh: Trần Chánh Nghĩa

Sẽ rất thiếu sót nếu chỉ nói đến các ngôi đền mà không đề cập đến một gia dình mà trải qua các thế hệ con cháu đều thờ quốc tổ Hùng Vương ngay trong nhà mình. Chúng tôi đến thăm gia đình anh Đoàn Văn Tài tại số 212/215 Nguyễn Văn Nguyễn (P.Tân Định Q.1). Ngôi nhà mới xây còn thơm mùi sơn.

Tiếp chúng tôi bên trong từ đường Đoàn tộc, anh Tài cho biết sau hàng chục năm, ngôi từ đường do cha anh là ông Đoàn Văn Nụ - một nghệ nhân ngành thêu lưu lạc từ Bắc vào lập nghiệp tại đây từ trước 1945 - lập nên đã quá mục nát. Các anh em con cháu họ Đoàn đã chung nhau xây lại tổ đình họ Đoàn mà trước là thờ Quốc tổ Hùng Vương, sau thờ phụng tổ tiên ông bà.

Theo anh Tài, khi sinh thời cha anh thường giáo huấn con cháu làm người phải nhớ đến nguồn gốc. Tất cả mọi người Việt đều là anh em có chung một tổ tiên, vì thế trong quan hệ đối xử phải có tình tương thân tương ái giúp đỡ lẫn nhau, yêu thương nhau và xóa đi tất cả những tị hiềm.

Anh Tài cho biết thêm, ngay trong ngày giỗ tổ mùng 10-3, tất cả con cháu họ Đoàn đều tập trung về đây. Trước đây khi còn sống, cụ Nụ là một nghệ nhân ngành thêu nên đã huy động các thợ thêu (đa phần là nữ) lập ban nữ tế nên đến nay anh cũng phải duy trì nhưng có khác chăng là ban nữ tế hiện nay đều là con cháu họ Đoàn. Cũng lễ nghi cũng tế tự, cũng chiêng trống nhưng tất cả đều là người trong gia tộc đảm trách.

Không phải là con trưởng nhưng anh Tài là người được ủy thác trông coi từ đường. Cũng như cha, anh Tài tâm sự mình chỉ mong muốn sao tất cả mọi người Việt đều hiểu được chúng ta đều cùng một gốc phải nhớ đến công đức sinh thành: “Mây trời lồng lộng không phủ kín công cha, nước biển mênh mông không đong đầy nghĩa mẹ".