Phóng to

Vỏ những can nhựa đựng dầu được chất đống ngoài lề đường Chu Văn An, Q.6, TP.HCM bám dính nhiều chất bẩn - Ảnh: L.Th.Hà

TT - Sử dụng can nhựa đựng dầu ăn nhiều lần có thể gây hại cho người. Bộ Y tế đã qui định “bao bì bằng chất dẻo dùng để chứa đựng dầu, mỡ và sữa lưu thông trên thị trường chỉ sử dụng một lần” từ năm năm qua, nhưng một số doanh nghiệp sản xuất dầu ăn vẫn không tuân thủ.

Can dơ xếp đống

Đường Bãi Sậy, Q.6, TP.HCM là khu vực tập trung một số công ty, cơ sở phân phối dầu ăn từ TP.HCM đi các tỉnh trong cả nước. Ngay góc đường Bãi Sậy và Chu Văn An, chúng tôi thấy vài trăm chiếc can nhựa loại 20-25 lít nhem nhuốc vết dơ bẩn xếp đống ngoài vỉa hè.

Chị Nguyễn Thị Cẩm Hương - chủ doanh nghiệp tư nhân thương mại và dịch vụ Cẩm Hương, là nhà phân phối cho bốn công ty sản xuất dầu ăn là Tường An, Marvela, Nakydaco và Cái Lân - cho biết mỗi ngày công ty chị xuất bán khoảng 4-5 tấn dầu ăn đi các tỉnh.

Mỗi khi giao dầu mới cho khách hàng, khách hàng sẽ chuyển trả lại vỏ can của đợt giao hàng trước. Chỉ riêng Công ty Cái Lân là không, còn các công ty khác đều gom can cũ về sử dụng lại. Vì vậy, mỗi khi đến các công ty này mua dầu, công ty chị phải đóng tiền thế chân 24.000đ cho một can nhựa. Và khi giao dầu ăn cho bạn hàng, Công ty Cẩm Hương cũng phải thu tiền thế chân với giá tương tự.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, đối tượng mua dầu loại can lớn chủ yếu là các quán ăn, nhà hàng, khách sạn... sử dụng với số lượng nhiều để có giá thành rẻ hoặc các cửa hàng bán thực phẩm ở chợ sớt ra bán lẻ sẽ có lợi hơn so với bán can nhựa loại một, hai hoặc năm lít. Một ký dầu ăn trong can 20 lít (tương đương 18kg) có giá bán 9.700đ. So với mua lẻ (loại can nhỏ kể trên), 1 kg dầu có giá chênh lệch khoảng 1.800đ.

Kiểm tra sáu vi phạm sáu!

Cuối tháng tư đầu tháng năm vừa qua, đoàn thanh tra liên ngành vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) đã thanh tra sáu cơ sở sản xuất dầu ăn gồm Công ty cổ phần dầu thực vật Tường An, Công ty cổ phần dầu thực vật Tân Bình, Công ty liên doanh dầu ăn Golden Hope, Công ty TNHH Khánh Long, hai cơ sở Tường Thịnh và Vĩnh Phát.

Đoàn liên ngành phát hiện nhiều vi phạm về VSATTP, trong đó có vi phạm qui định về việc sử dụng bao bì bằng chất dẻo dùng chứa đựng thực phẩm theo quyết định 3339/QĐ-BYT. Những vi phạm ở các công ty được phát hiện là tái sử dụng loại can nhựa 20-25 lít, trong khi thực hiện rửa can chưa đạt: phương pháp rửa thủ công, dùng vòi nước áp lực và chất tẩy rửa; thiếu bồn ngâm rửa bình, giá phơi bình, kệ treo bình và kệ để bình sạch...

Riêng hai cơ sở Tường Thịnh và Vĩnh Phát có mặt bằng chật hẹp, sắp xếp lẫn lộn giữa dầu thành phẩm được tinh chế với dầu thải sử dụng cho công nghiệp, qui trình chế biến không đạt, trang thiết bị không đảm bảo, chưa thực hiện tốt vệ sinh định kỳ, ghi nhãn thực phẩm không đúng qui định, nhân viên chưa khám sức khỏe định kỳ đầy đủ, chưa được tập huấn kiến thức vệ sinh... Đặc biệt, loại can nhựa 20-25 lít được tái sử dụng mà hoàn toàn không qua súc rửa.

Lý giải việc không nghiêm túc thực hiện qui định của Bộ Y tế, một số công ty cho rằng tái sử dụng can nhựa giúp giảm giá thành sản phẩm từ 20.000-30.000đ một can. Chưa thực hiện chuyển đổi bao bì là vì khó khăn phải cạnh tranh về... giá cả!? Đoàn thanh tra liên ngành đã đề nghị các cơ sở này phải nghiêm túc thực hiện ngay quyết định 3339 của Bộ Y tế, sớm chấn chỉnh các tồn tại mà đoàn thanh tra đã phát hiện.

Trộn thêm vi khuẩn

Bác sĩ Nguyễn Xuân Mai - viện phó Viện Vệ sinh y tế công cộng TP.HCM - cho biết khi can dầu ăn đã dùng hết thì vẫn còn một lượng nhất định sót lại bám dính trong thành bao bì. Khi can rỗng mở ra sẽ có một lượng lớn oxy thâm nhập vào kết hợp với dầu ăn tạo ra quá trình oxy hóa. Khi quá trình oxy hóa xảy ra sẽ sinh ra những chất có mùi ôi, khê. Những chất béo bị oxy hóa đều có hại cho sức khỏe của người tiêu dùng. Vì vậy, khi sử dụng can cũ không rửa kỹ để tiếp tục chứa đựng dầu ăn thì chẳng khác nào pha những chất có hại vào trong sản phẩm mới.

Khi người tiêu dùng mua dầu mỡ ăn thì phải chiên xào. Quá trình chiên xào sẽ nhiệt hóa dầu mỡ và tiếp tục tạo ra những chất hữu cơ khác rất độc cho con người. Chưa kể về mặt sinh học, những dầu mỡ bám dính trong can không súc rửa kỹ có những chủng vi khuẩn sinh sôi trong môi trường dầu mỡ. Trong quá trình phát triển, vi khuẩn phải ăn dầu mỡ và tiết ra những chất độc hại. Nếu đem dùng lại tức là “pha trộn” thêm vi khuẩn vào sản phẩm mới.