Phóng to

Giá dầu tăng đang đẩy giá xăng và tỉ lệ lạm phát ở nhiều quốc gia tăng cao Ảnh: AFP

Ngày 3-1, chuyên gia kinh tế Fatih Birol của Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) cảnh báo giá dầu thô “đang đi vào vùng nguy hiểm đối với nền kinh tế toàn cầu” và sẽ sớm chạm ngưỡng 100 USD/thùng. IEA ước tính chi phí năng lượng của 34 nền kinh tế phát triển nhất thế giới đã tăng 30% trong năm 2010, tương đương mức sụt giảm 0,5% GDP của các quốc gia này.

Báo Financial Times ước tính nếu giá dầu tiếp tục duy trì ở mức 90 USD/thùng trong năm 2011 thì Liên minh châu Âu (EU) sẽ tốn 2,1% GDP cho nhập khẩu dầu. Giới chuyên gia năng lượng dự báo năm 2011 giá dầu sẽ tăng thêm trung bình 8%. Nhiều người bi quan cho rằng cuộc khủng hoảng giá dầu tháng 7-2008, khi giá dầu trên thị trường New York vọt lên tới 147 USD/thùng, có nguy cơ trở lại.

Lần ấy, theo các chuyên gia, nguyên nhân dẫn đến cuộc khủng hoảng giá dầu một phần do cung không đủ cầu. Khi đó thế giới không bơm đủ lượng dầu cho nhu cầu của các nền kinh tế đang tăng trưởng nóng, nhất là Trung Quốc và Ấn Độ. “Câu chuyện của năm 2008 là do cung không tăng kịp theo cầu bởi nguồn cung, ngoài Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), đã không tăng trong liên tiếp vài năm” - chuyên gia Antoine Halff của Hãng nghiên cứu Newedge Group tại New York đánh giá.

Nhưng nay bức tranh tài chính và thị trường hoàn toàn khác năm 2008 bởi nguồn cung cấp dầu thô trên thế giới hiện rất dồi dào - ông Olivier Jakob, giám đốc Công ty phân tích năng lượng PetroMatrix ở Thụy Sĩ, nhận định.

Theo IEA, sau năm 2008 hầu hết các nước đều tăng cường dự trữ dầu thô. Lượng dự trữ của các nước thành viên Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) hiện ở mức 60 ngày nhu cầu, thay vì 53 ngày như năm 2008. Hiện OPEC sản xuất 29.407.000 thùng dầu/ngày, tăng hơn so với mức 29.332.000 thùng/ngày của tháng 11-2010. Riêng Saudi Arabia trong năm 2010 đã sản xuất 8.400.000 thùng/ngày, cao hơn chỉ tiêu 4,3%.

Nguồn cung từ các nước ngoài OPEC cũng ổn định bởi mức sụt giảm từ các giếng dầu của Hãng Cantarell (Mexico) đã chậm lại. Viễn cảnh nguồn cung dầu khí rất sáng sủa với các giếng dầu mới ngoài khơi Brazil chứa tới 26 tỉ thùng, trong khi sản lượng khai thác của Nigeria và Iraq gia tăng. OPEC hoàn toàn có thể tăng lượng khai thác thêm 5-6 triệu thùng/ngày.

Vậy tại sao giá dầu liên tục tăng thời gian qua? Một số chuyên gia cho rằng nguyên nhân chính là do nhu cầu của các nước châu Á tăng mạnh. Chuyên gia năng lượng Adam Sieminski của Ngân hàng Deutsche ước tính nhu cầu dầu thô của Trung Quốc tăng hơn 1.000.000 thùng/ngày trong năm 2010 và sẽ tăng thêm 880.000 thùng/ngày trong năm 2011. Cơn sốt xe hơi tại Trung Quốc, với doanh số bán xe 11 tháng đầu năm 2010 tăng 30% so với cùng kỳ năm 2009, cũng đẩy nhu cầu dầu của nước này tăng cao.

Nền kinh tế Mỹ có bước phục hồi trong năm 2010, mùa đông bất thường ở Mỹ và châu Âu... cũng là nguyên nhân đẩy mức cầu tăng lên. Trong khi đó, OPEC không có ý định tăng sản lượng khai thác để giảm giá dầu. Một số quan chức OPEC công khai tuyên bố họ muốn mức giá 100 USD/thùng.

Thế nhưng theo IEA, nhu cầu dầu thế giới vẫn còn yếu sau hai năm khủng hoảng. Chuyên gia Fatih Birol và Olivier Jakob cho rằng chính Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) phải chịu trách nhiệm đối với việc giá dầu tăng cao. “Hàng tỉ USD tiền đầu cơ đang đổ vào thị trường dầu thô - ông Birol cho biết - Giới đầu tư đang sử dụng lá bài của họ để kiếm lợi”. Chuyên gia Jakob cho biết đầu tư vào dầu thô đã tăng vọt kể từ tháng 8-2010, khi FED tuyên bố bơm 600 tỉ USD vào thị trường tài chính.

“Trước tuyên bố của FED, mối quan tâm của giới đầu tư đối với dầu thô là khá bình thường, nhưng nay đã tăng vọt - ông Jakob nhận định - FED đổ 1.000 tỉ USD vào nền kinh tế trong vòng sáu tháng và số tiền đó phải chảy vào đâu đó. Kết quả là một phần đã chảy vào dầu thô”.

Các chuyên gia cho rằng do nguồn cung ổn định, chắc chắn sẽ không có chuyện giá dầu lặp lại “cơn điên loạn” của năm 2008. “Giá dầu có thể sẽ tăng trong năm 2011 nhưng chỉ tăng nhẹ chứ không tăng điên cuồng” - nhà đầu tư Dennis Gartman nhận định. Dù vậy, đa số ý kiến đều nhận định giá dầu xấp xỉ 100 USD/thùng cũng đủ để tăng chi phí năng lượng của các nền kinh tế, thành phố, nhà máy... và điều này đe dọa tiến trình phục hồi của nền kinh tế toàn cầu.