Phóng to

Đến thắng lợi cuối cùng (Ý)

Thật nhiều cảm xúc khi đến với phòng triển lãm chuyên đề có cái tên khá dài "Sưu tập tranh cổ động nhân dân thế giới ủng hộ VN chống Mỹ cứu nước" tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM (97 Phó Đức Chính, Q.1) vì đây là một triển lãm tổ chức công phu, phong phú về hiện vật - lại là hiện vật quí, quan trọng hơn là nội dung và ngôn ngữ đa dạng của tác phẩm được trưng bày.

Song cần làm rõ: đây là một triển lãm các bích chương cổ động hơn là tranh cổ động bởi một phần lớn tác phẩm không phải tranh hay đồ họa đơn thuần mà được thể hiện bằng các hình thức: nhiếp ảnh, truyền thông, hoặc tổng hợp giữa nhiếp ảnh, hội họa, đồ họa... Đây có lẽ là mảng chúng ta chưa có trong những năm chiến tranh bởi các bích chương cổ động của chúng ta chủ yếu là bản in (hoặc phóng to) từ tranh vẽ của các họa sĩ.

Phóng to

Budapest vì Việt Nam (Hungary)

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, nhân dân VN đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình, mạnh mẽ của gần như cả thế giới; trong đó có các nghệ sĩ tạo hình với những tác phẩm mang tính cổ động đã góp phần tố cáo những tội ác chiến tranh mà chính quyền nhiều đời tổng thống Mỹ gây nên tại VN.

Đi hết các phòng trưng bày ở tầng trệt của bảo tàng, xem kỹ từng bức trong tổng số cả trăm bích chương cổ động được các nghệ sĩ năm châu thực hiện trong những năm tháng chiến tranh ác liệt mới thấy được tình cảm bè bạn, anh em thiết tha như thế nào, mới thấy nỗi căm giận cuộc chiến tranh hủy diệt ấy được thể hiện sâu sắc biết bao, ngay cả sự trào lộng, châm biếm cuộc chiến và những kẻ gây nên thảm họa cũng thật thấm thía. Người xem không thể rời mắt khỏi bức ảnh chụp một chú bé Mỹ mặc quần áo lính, đội mũ sắt, khẩu M16 bên cạnh, phía sau là những bia mộ lính Mỹ chết trận tại nghĩa trang quốc gia Arlington; và mấy câu nói lên sự tỉnh ngộ của các lính Mỹ tham chiến: họ không còn là đứa trẻ ngây thơ để bị lừa dối mãi nữa.

Phóng to

Tác phẩm của Michael Cole và Sean Patterson (Tổ chức Cựu binh Mỹ chống chiến tranh, ủng hộ VN)

Có những poster được tạo hình thật đẹp như những tác phẩm nghệ thuật thật sự. Không chỉ ngôn ngữ tạo hình mà cả những slogan trên nhiều bích chương cũng rất đắt.

Có thể nói sự đa dạng về nhiều mặt của các bích chương cổ động mà bạn bè năm châu đã tặng VN làm nên sức hút đối với một triển lãm ngỡ rằng sẽ khó xem, khô cứng, nặng nề. Xem để thấy hôm nay cần phải sống thế nào cho xứng đáng với những tình cảm lớn lao như thế.

Triển lãm còn có một số tranh cổ động của các tác giả trong nước được mượn từ bộ sưu tập của doanh nhân người Anh Dominic Scriven, giám đốc Quĩ đầu tư Dragon Capital - một người đam mê tranh cổ động VN của thời kháng chiến, thời bao cấp mà theo ông chúng có giá trị đặc biệt, nếu không được sưu tầm, bảo quản thì số tranh này sẽ bị hủy hoại theo thời gian.

Triển lãm kéo dài một tháng, từ 22-4 đến 22-5-2008.

Phóng to Đoàn kết với nhân dân Việt Nam (Cộng hòa Dân chủ Đức) Các bích chương cổ động (propaganda poster) có lịch sử rất lâu và được dùng như một vũ khí tuyên truyền lợi hại từ Đông sang Tây, đặc biệt vào các thời kỳ chiến tranh (cả chiến tranh lạnh), nhất là ở các nước xã hội chủ nghĩa. Ngày nay bích chương cổ động vẫn tiếp tục phát triển, lại có thêm sự hỗ trợ tuyệt hảo của đồ họa vi tính nên càng phong phú cách bày tỏ; trong khi đó các bích chương cổ điển vẫn được nhiều nhà sưu tập và giới chơi tranh ưa chuộng. Có nhiều website giới thiệu, giao dịch, mua bán loại hình này, đặc biệt là các bích chương cổ động (dạng tranh) của Liên Xô trước đây và của Trung Quốc thời "đại cách mạng văn hóa". Tại Thượng Hải có hẳn một trung tâm lưu trữ, giới thiệu các bích chương cổ động, nơi được coi như bảo tàng lớn nhất thế giới về loại hình này.