Bảo tàng được xây dựng từ hơn 45 năm trước. Bảo tàng lớn nhất do chính Dali xây dựng ở Tây Ban Nha là Nhà hát - Bảo tàng Dali (Teatre-Museu Dali) tại Figueres.

Phóng to

Bảo tàng Dali tại St. Petersburg

Bảo tàng Salvador Dali ở thành phố St. Petersburg ^(*), bang Florida vừa khai mạc một triển lãm hoành tráng về thiên tài dị thường này, bắt đầu từ ngày 8-2 và kéo dài đến 1-6-2008. Đây là lần đầu tiên có một triển lãm cho thấy được mối liên hệ sâu xa giữa hội họa và phim ảnh của Dali; giúp người thưởng ngoạn biết được cách Dali phối hợp tài năng hội họa với những khả năng sáng tạo tuyệt vời của ông về hình ảnh động, cái nền của một nghệ thuật đương đại là video art.

Salvador Dali (1904-1989) có lẽ là một trong những nghệ sĩ tạo hình quan trọng và được biết đến nhiều nhất của thế kỷ XX; bởi những hình ảnh huyễn mộng, huyền ảo chỉ có trong giấc mơ mà ông tạo ra trên các tác phẩm đã in đậm vào tâm hồn của công chúng nhiều thế hệ; những hình ảnh mà trước đó chưa từng có ai vẽ và vẽ thật trác tuyệt như ông. Nhưng không dừng ở hội họa, Dali còn là người đam mê điện ảnh; và với những khám phá của ông về nghệ thuật siêu thực, những không gian ảo ảnh, ma mị trong tranh ông tràn vào phim do ông dàn dựng, góp phần làm nên những quy ước cho loại hình nghệ thuật thứ bảy lúc đó còn mới mẻ.

Nói như ông Hank Hine, giám đốc điều hành bảo tàng: “Dali đào sâu nỗi ám ảnh siêu thực của ông vào cả hai lĩnh vực mà ông sáng tạo. Vào thời kỳ khi những nguyên tắc về phim ảnh được hình thành, Salvador Dali là một trong những nhà phát kiến quan trọng nhất của thời kỳ ấy. Cội nguồn những phát kiến điện ảnh của ông là hội họa. Nên triển lãm này là một cuộc khảo sát bản chất của hội họa và điện ảnh”. Những bộ phim ngắn sắc sảo và những phim lấy cảm hứng từ hội họa của Dali còn có tác động không nhỏ và gây ảnh hưởng trực tiếp đến phong trào nghệ thuật tiền phong (avant-garde) trong hội họa và điện ảnh sau đó.

Hơn 100 tác phẩm hội họa của Dali, được mượn từ các bộ sưu tập ở châu Âu và Mỹ, cùng với các bộ phim, hình ảnh động, kịch bản phim của ông đã được trưng bày trước đó tại Phòng trưng bày nghệ thuật hiện đại Tate ở London (Anh), rồi Bảo tàng Los Angeles trước khi đến với Bảo tàng Salvador Dali ở St. Petersburg; sau đó sẽ tiếp tục đến với công chúng ở Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại (MoMA - New York) cũng trong năm 2008 này. Riêng tại cuộc triển lãm ở Bảo tàng mang tên Salvador Dalí tại St. Petersburg, sẽ có thêm nhiều tác phẩm quan trọng của nhà danh họa là tài sản của chính bảo tàng này; trong đó có bức tranh nổi tiếng Sự phân hủy của ký ức dai dẳng (1952-1954).

Cũng giống như sự kỳ dị, ngông ngạo nghệ sĩ của chính ông, mối liên hệ của Dali với điện ảnh xem ra cũng phức tạp và đầy mâu thuẫn. Dali từng viết năm 1927: “Phim hay nhất là loại phim được cảm nhận với đôi mắt nhắm tịt lại”. Trong số những tác phẩm của do thể hiện rõ nét sự hoài thai giữa các ý tưởng điện ảnh và hội họa, có hai bức tranh Những ngày đầu mùa xuân (1929) và Sự phân hủy của ký ức (1931), với bố cục như tan ra chẳng khác nào hình ảnh động của phim. Hai bức tranh này được sáng tác cùng thời với những bộ phim đầu tiên của Dali, được làm với sự cộng tác của đạo diễn Tây Ban Nha lừng danh Luis Bunäuel, trong hai năm 1929-1930. Cứ mỗi khi tìm thấy được một hình ảnh ảo diệu nào cho các tác phẩm hội họa, cũng đồng thời Dali có được những hình ảnh kỳ lạ đáng nhớ cho các bộ phim của ông.

Và người ta không ngạc nhiên khi những đam mê điện ảnh đã dẫn Dali đến với Hollywood. Trong những năm sống lưu vong tại Mỹ hồi Thế chiến thứ hai để tránh chế độ độc tài Franco, Dali đã bị kinh đô điện ảnh cuốn hút và ông từng làm việc với hãng phim lớn nhất của Hollywood là Twentieth Century Fox, với các nhà làm phim tài năng Alfred Hitchcock, Walt Disney, anh em nhà Max. Cái thế giới siêu thực, đầy những ám ảnh và ảo ảnh của ông đã cung cấp cho giới làm phim Hollywood thời đó nhiều ý tưởng và cho đến ngày nay vẫn còn nguyên giá trị, khi mà Hollywood đã và đang sản xuất những bộ phim đầy tính siêu thực và huyễn ảo như Dali đã đi tiên phong mấy mươi năm trước...

Phóng to

Cấu trúc mềm của đậu luộc: động thái trước chiến tranh - tranh Dali (1936)

Phóng to

Bức ảnh nổi tiếng của nhiếp ảnh gia Philippe Halsman: Salvador Dali và hình ảnh động siêu thực

Phóng to

Sự phân hủy của ký ức - tranh Dali (1931)

Phóng to

Sự phân hủy của ký ức dai dẳng - tranh Dali (1952-1954)

^(*)St. Petersburg (hay thường được gọi tắt là St. Pete) là một thành phố nghỉ mát bên bờ biển, thuộc quận Pinellas của bang Florida, với khoảng gần 250.000 dân. Mỗi năm ở đây có tới 360 ngày nắng nên là nơi du lịch lý tưởng vào mùa đông của người Mỹ và du khách châu Âu.