Phóng to

Bức chạm trang trí dê bằng đá quý và ngà - thế kỷ 19

Bảo tàng Lịch sử Việt Nam hôm nay (18-1-2006) vừa khai mạc một trưng bày thú vị về hình ảnh 12 con giáp qua các cổ vật. 12 con vật thiêng đã hiện lên phong phú qua những kiệt tác tinh xảo của người xưa.

Nhân năm Tuất, hình ảnh con Chó được nhấn mạnh trong cuộc trưng bày: từ hình tượng chó săn thời Đông Sơn, đến những tượng chó bằng đất nung của Trung Quốc niên đại thế kỷ 1-3, lại có cả sưu tập chó đá thế kỷ 18-19 ở Việt Nam do hai nhà sưu tập Nguyễn Trường và Nguyễn Xuân Tấn cung cấp.

Con Rồng, biểu trưng của năm Thìn, là mảng đề tài phong phú bậc nhất do có liên quan tới vương quyền, thần quyền và tôn giáo, với các hiện vật cả của Việt Nam và Trung Hoa.

Phóng to

Tượng Chó bằng đất nung, thế kỷ 1-3, Trung Quốc

Các con giáp Tí, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tị, Ngọ, Mùi được thể hiện dưới nhiều câu chuyện dân gian và tích cổ. Chẳng hạn, một chiếc chum sành VN thế kỷ 14, với nhiều hoa văn đặc trưng thời đại, nhưng có hai con chuột, một đang sa vào chĩnh gạo, một đã ăn xong, đang bò ra, gợi nhớ một câu châm ngôn của người Việt "chuột sa chĩnh gạo"...

Theo TS. Phạm Quốc Quân, GĐ Bảo tàng Lịch sử VN, tài liệu vật chất có sức thuyết phục nhất cho đến nay tại VN thể hiện 12 con vật với quan niệm nguyên khởi và tư cách trọn vẹn không sớm hơn thế kỷ 1-3 sau Công nguyên, tức là 1700 năm cách ngày nay.

Chứng cớ là những tài liệu khảo cổ học tìm thấy trong các ngôi mộ gạch ở Hà Tây và Quảng Ninh. Đó là những tượng động vật được làm bằng đá và đất nung có kích thước không lớn, chôn theo làm đồ minh khí. Tuy nhiên, việc tập hợp được đầy đủ để có một cuộc trưng bày đúng nghĩa 12 con giáp đó là không tưởng, bởi vì chúng rất hiếm và thường không còn nguyên vẹn.

Năm Bính Tuất, lẽ ra cuộc trưng bày của bảo tàng Lịch sử VN chỉ nên tập trung vào cho Chó để cho thấy sự thể hiện đa dạng con vật thiêng này qua các chất liệu. Tuy nhiên, điều này có lẽ phải chờ một một vài năm nữa và chỉ có thể thực hiện được nếu có sự bắt tay của giới sưu tập tư nhân. Hiện nay, theo những người làm bảo tàng, có được gần 100 hiện vật cho tất cả 12 con giáp trong trưng bày này đã là một nỗ lực lớn.

Trưng bày sẽ mở cửa đến cuối tháng 3-2006.