Phóng to

TTO - Sau khi đến Mỹ, ông bắt tay ngay vào việc tổ chức và công bố các bài báo về giáo dục. Tháng 9 năm 1868, ông cho đăng bài báo Domingo Sarmiento và chính sách mị dân. Trong đó ông viết: “Những tác giả dốt nát chỉ phù hợp với những người độc giả dốt nát. Do đó, chúng ta phải thừa nhận những ngu dốt đáng chê trách của chúng ta.

Giải pháp duy nhất cho vấn đề này là trường học. Đó là nơi dạy chúng ta tôn trọng pháp luật, nhận thức về cái đúng, cái sai, về đức hạnh và danh dự”. Bắt đầu từ đây, có thể nói chiến dịch giáo dục phổ cập đã chính thức bắt đầu mà người lãnh đạo là Valera. Vài ngày sau, một số sinh viên đại học đã thành lập Câu lạc bộ Universitario. Đây là lần đầu tiên, những phản ứng ở cấp độ trường đại học đã dẫn đến việc thành lập một tổ chức được sự ủng hộ của tất cả các giảng viên.

Varela đã đặt mục tiêu của giáo dục trong bối cảnh rộng hơn của việc hiện đại hoá đất nước. Ông nói, những ý tưởng của ông phải là mới, bởi nó đã thành công hơn 30 năm trước ở Mỹ và 10 năm gần đây ở các nước châu Âu.

“Giáo dục là điều chúng ta cần, nhưng đó phải là một nền giáo dục cho mọi tầng lớp xã hội, đem ánh sáng đến cho những linh hồn đen tối, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ em trưởng thành và người lớn trở thành công dân. Một chế độ quân chủ có thể tồn tại với những người dân ngu dốt, nhưng một nhà nước cộng hoà thì không.

Để mọi người tuân thủ luật pháp thì phải làm cho họ hiểu rằng, luật pháp đem lại công bằng. Để làm cho họ hiểu được điều đó, chúng ta phải giáo dục họ… Hầu hết những phương tiện chính trị mà chúng ta có không thua kém bất kỳ một nước văn minh nào. Vậy tại sao chúng ta phải sống trong hỗn loạn, mặc dù chúng ta có pháp luật? Tại sao những người dân lạc hậu và ngu dốt của chúng ta lại không hiểu biết và tôn trọng pháp luật? Bởi vì con người chỉ tuân theo những gì mà họ tin là công bằng.”

Varela đã xây dựng nên một mô hình giáo dục bình đẳng, dựa trên những tiền đề lý thuyết vững chắc. Trong các bài phát biểu của mình, ông cho rằng: “Trường học mở cửa cho mọi người trong xã hội dân chủ sẽ làm cho con người xích lại gần nhau và xoá bỏ sự ngăn cách giữa các tầng lớp. Trẻ em, dù giàu hay nghèo, nếu được dạy dỗ trong cùng một lớp học sẽ không có thái độ khinh bỉ hay ghê tởm bạn bè cùng lớp”.

Ông kêu gọi mọi người hợp tác giải quyết những vấn đề đang tác động sâu sắc đến tình hình đất nước. “Một ý tưởng cao cả và vĩ đại, nếu thật sự mang lại điều tốt đẹp cho con người, cần phải có sự hợp tác của tất cả mọi người, không phân biệt tôn giáo hay quan điểm chính trị”. Ông đã gửi tới giới trẻ một lời đề nghị đầy nhiệt huyết: “Tôi muốn nói với các bạn trẻ rằng: Tôi mong đợi rất nhiều ở các bạn”.

Nhưng vấn đề không dừng lại ở bài phát biểu của Varela. Buổi lễ ở trường đại học đó đã biến thành một cuộc họp tự phát và bầu lên một uỷ ban lâm thời. Hơn 200 người tham dự đã ký vào biên bản. Sau đó, Uỷ ban này bắt đầu công việc của mình. Tờ El siglo triệu tập một cuộc họp trong đó những bất đồng đầu tiên đã xuất hiện. Một số người cho rằng, sẽ là sai lầm, nếu coi trường học là giải pháp cho mọi vấn đề. Varela đã đưa ra lời đáp của mình trong tờ El siglo:

“Theo tôi, trẻ em đến trường không phải để học mà để tiếp thu phương pháp học. Trường học không phải là nơi để chúng ta bỏ mặc bọn trẻ. Chúng ta phải giáo dục dân chúng, chúng ta phải giáo dục những người dân chăn bò, nhưng không thể bắt đầu bằng giảng giải mà thiếu một phương pháp đúng đắn. Chúng ta đòi họ phải coi trọng giáo dục nhưng người ngu dốt không thể đủ khả năng đánh giá đúng mức vai trò của giáo dục.”

Uỷ ban điều hành đầu tiên được thành lập với sự tham gia của các quan chức cao cấp chính phủ. Trong dịp này, ông đã giải thích lại mục tiêu của giáo dục:

“Chúng ta phải nâng cao địa vị của nghề giáo và mở mang các trường học. Để làm được điều này, trường học phải là thiết lập tại những địa điểm cố định và mở liên tục. Giáo viên và học sinh, người dạy và người học phải được sống lành mạnh cả về thể chất và tinh thần, tách biệt khỏi những biến động của chính trị. Phải thuyết phục các bậc phụ huynh đưa con em của họ đến trường. Chúng ta phải đảm bảo rằng, người lớn và trẻ em, thế hệ hôm nay và mai sau, được hưởng ích lợi của giáo dục. Tổ chức Xã hội của những người bạn không chỉ xây dựng trường học để giúp cho trẻ em xích lại gần nhau, mà còn để đề cao người giáo viên và trường học trong con mắt của mọi người. Sứ mạng của chúng ta là sứ mạng của hoà bình.”

Khi đó, Varela là thư ký của Hiệp hội những người ủng hộ giáo dục phổ cập (Sociedad de Amigos de la Educación Popular), một nhà báo và là một nhà phê bình sắc sảo mới 23 tuổi. Ngoài việc đấu tranh ủng hộ giáo dục phổ cập, ông còn bảo vệ tự do dân chủ và đưa ra vấn đề lớn của thời đại, đó là quyền phụ nữ. Chàng thanh niên trẻ trung và đầy sức sống này đã làm cho xã hội nói chung và giới trí thức nói riêng, đi hết ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác.

Đến cuối năm 1869, đất nước Uruguay lại có những xáo trộn mới. Vài tháng sau. Varela bị bắt và bị đi đày. Nhưng đến năm 1871, ông lại sáng lập báo La paz (Hoà bình) và sau đó là tờ El hijo de la paz (Đứa con của hoà bình). Những cái tên này đã thể hiện mục tiêu cao cả mà ông hướng tới. Varela chưa bao giờ tự coi mình là một nhà hoạt động chính trị. Ông cũng không coi chính trị là sự nghiệp của đời mình, mà với ông, tình hình chính trị đã cuốn ông theo. Năm 1874, ông hoàn thành tác phẩm đầu tiên về lý thuyết giáo dục, mang tên La educación del pueblo (Giáo dục con người) và qua đó, sự nghiệp của ông đã được vạch rõ. Trong suốt những năm tháng này, tờ Xã hội những người bạn của giáo dục cũng hoạt động không mệt mỏi.

Phóng to