Các cố gắng cải cách hành chính nhiều năm qua hầu như phần lớn dồn nỗ lực vào việc một cửa, một dấu và tách nhập các cơ quan.

Hết tách rồi nhập, hết nhập rồi lại tách, một dấu rồi lại nhiều dấu, bận rộn với sự thay đổi đến chóng mặt mà căn bệnh phiền hà dường như chẳng thuyên giảm là bao.

Cái lý của tách là cần chuyên môn hóa, cần có cơ quan chịu trách nhiệm, chuyên trách theo dõi. Cái lý của nhập là để giảm bớt đầu mối, các cơ quan dễ bao quát quán xuyến nhiều lĩnh vực, doanh nghiệp và nhân dân đỡ đi lại phiền hà. Lý nào xem chừng cũng hay, cũng đúng. Và có điều rất lạ, gần như là cố tật, khi theo cái lý này thì vô tình hay cố ý chúng ta quên bẵng hoặc lờ đi cái lý kia. Cái lý ấy trở thành cái lý một chiều, nhỡ sai không tự biết, không hoàn hảo cũng không hay.

Trước có lúc say sưa với chuyện một cửa, ở đâu cũng một cửa, làm như một cửa là phép mầu hóa giải mọi thứ nhiêu khê, phiền hà của nền hành chính lâu nay. Làm riết rồi người ta mới vỡ lẽ một cửa nhưng còn nhiều ổ khóa. Chẳng lẽ lại tiếp tục hô một khóa, vì biết đâu sau một khóa lại lộ ra chuyện lắm chìa.

Một cửa rõ là ít hơn nhiều cửa, nhưng cái cửa chỉ biết làm phận sự của cái hòm thư nhận trả đơn thì cái cửa này đích thị là cái cổng. Sau cái cổng ấy, hun hút bên trong là các cửa giải quyết ẩn hiện lờ mờ.

Một cửa, một dấu là phép rút gọn. Nhập cũng là phép rút gọn. Đừng quên rằng với phân số khi áp dụng phép rút gọn có thể làm cho phân số dễ nhìn nhưng giá trị là không thay đổi. Đó có thể là lý do, sau bao nhiêu năm cải cách hành chính, cái trị số nhiêu khê, phiền hà vẫn chẳng bé đi được tí nào.

Giả thử trước khi làm một cửa chúng ta xem lại cái lý của nhiều cửa, trước khi tách xem cái lý của nhập và ngược lại, chắc chúng ta sẽ có cái nhìn cân nhắc hơn, và kế hoạch tiến hành cũng sẽ dự lường được nhiều tình huống, chu đáo hơn.

Bây giờ thì rõ ra, một dấu chỉ là liều thuốc "mách miệng", uống cực thân mà chẳng hiệu nghiệm gì. Và có khi chuyện một cửa, tách nhập rồi đây có thể cũng sẽ được nhìn nhận, nếu có tác dụng cũng là liều thuốc phụ, không đủ sức giải quyết các tồn tại của nền hành chính nước nhà. Căn bệnh này dường như đang cần phương thuốc khác, được điều trị bởi các thầy thuốc tài năng sau khi tiến hành hội chẩn khoa học, chính xác.