Phóng to

Từ lâu, thị trường chứng khoán VN hình thành qui luật "cùng xanh, cùng đỏ” - Ảnh: Thanh Đạm

TT - Trên bảng điện báo giá chứng khoán (CK), màu xanh là giá CK lên, màu đỏ là giá CK giảm. Tại thị trường CK VN luôn chỉ có một màu: xanh hoặc đỏ, bất kể nhiều cổ phiếu làm ăn tốt nhưng vẫn đỏ, và ngược lại...

Mới đây, các chuyên gia đã nhận định trong quí 2-2008 khi các công ty công bố kết quả kinh doanh, thị trường sẽ có phân hóa với những CK bứt lên và ngược lại. Thế nhưng chuyện này đã không xảy ra, tất cả vẫn theo qui luật "cùng xanh, cùng đỏ”.

Lãi lớn vẫn giảm, lỗ to cũng tăng

Sau gần bốn tuần phục hồi, CK đã đảo chiều kéo dài bốn phiên. Tất cả đều giảm, ngay cả những CK của doanh nghiệp lớn, có kết quả kinh doanh rất tốt trong sáu tháng đầu năm: Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín có lợi nhuận 754 tỉ đồng, FPT 631 tỉ đồng (tăng 24,63% so với cùng kỳ năm 2007), Tập đoàn Hòa Phát lãi 848 tỉ đồng (vượt 14,5% so với kế hoạch...cả năm 2008). Hàng loạt công ty khác có kết quả kinh doanh quí 2 khá ấn tượng như Hóa An (DHA) có lợi nhuận vượt hơn 60% kế hoạch năm, Thủy sản số 4 (TS4) tăng hơn 40% so với cùng kỳ năm 2007, nhưng cũng chẳng ăn thua gì vì cổ phiếu của các đơn vị này đã... đo sàn.

Trước đây, trong đợt tăng giá gần bốn tuần vừa qua, cổ phiếu BBT của Công ty CP bông Bạch Tuyết dù bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt nhưng vẫn tăng giá bảy phiên liên tục cho đến khi bị ngừng giao dịch ngày 11-7 (đã được giao dịch trở lại ngày 21-7). Không riêng BBT, nhiều CK khác thuộc nhóm làm ăn thua lỗ trong quí 2-2008 nhưng vẫn tăng "đụng trần" trong thời điểm thị trường phục hồi. Lý giải tình trạng lỗ mà giá CK vẫn tăng là do các CK này bị cuốn vào qui luật của thị trường "cùng xanh, cùng đỏ”!

Ít nhà đầu tư dài hạn

Nhận định về tình trạng này, ông Đào Trung Kiên - phó giám đốc Vifinfo - cho rằng đây là xu hướng thường thấy ở các thị trường mới nổi do chủ yếu bị dẫn dắt bởi yếu tố tâm lý. "Ở đó, nhà đầu tư (NĐT) không đặt niềm tin nhiều vào các phân tích kỹ thuật mà có xu hướng nhìn và hành động theo số đông. Khi thấy mua vào nhiều, họ cũng tranh mua và ngược lại, sẵn sàng bán ra khi mọi người bán ra..." - ông Kiên nói. Tình trạng này khiến thị trường trở nên "méo mó” và khó lường, không những bất lợi cho sự phát triển thị trường mà còn gây thiệt hại rất lớn đối với NĐT cá nhân.

Ông Huỳnh Anh Tuấn - tổng giám đốc Công ty CK SJC - cho rằng do bị chi phối bởi yếu tố tâm lý, NĐT có xu hướng "đánh" ngắn hạn với kỳ vọng thu lợi nhuận nhanh và rút khỏi thị trường. Khi thị trường tăng, nhiều NĐT sẵn sàng nhảy vào mua, không phân biệt tốt, xấu với kỳ vọng "nước lên, thuyền lên" và đẩy ra bán thu lời. Cũng có trường hợp do không thể mua được các cổ phiếu tốt vì có nhiều người tranh mua, một số NĐT quay sang tìm những cổ phiếu khác để mua. "Tình trạng này là do có quá ít NĐT dài hạn trên thị trường..." - ông Tuấn nói.

Cần phân tích tác động Theo ông Lê Đạt Chí (Đại học Kinh tế TP.HCM), CK thường chỉ có một màu là do còn quá ít những NĐT tổ chức, trong khi NĐT cá nhân chiếm tỉ lệ áp đảo. Một khi thị trường có những thông tin không tốt, những NĐT cá nhân bị hoang mang và tìm mọi cách thoát khỏi thị trường mà không phân biệt về khả năng và mức độ tác động của thông tin đó đối với cổ phiếu mình nắm giữ. Ngược lại khi thị trường hồi phục, NĐT lại hưng phấn thái quá, trong khi lẽ ra phải thận trọng và chỉ mua có tính toán. Ông Chí cũng cho rằng thị trường VN thiếu các công cụ để giúp NĐT lượng hóa - tính toán được những tác động của một thông tin nào đó đối với hoạt động của công ty mà mình mua CK. Chẳng hạn, lạm phát cao nhưng phần lớn các công ty hoạt động trong lĩnh vực thực phẩm sẽ ít chịu tác động so với các lĩnh vực khác. NĐT cũng có ít cơ hội tiếp cận các thông tin một cách đầy đủ để có thể tính toán những tác động, dẫn đến tình trạng đánh đồng mức độ ảnh hưởng của một thông tin lên tất cả CK trên thị trường.