Vụ án tiệm vàng Cà Mau hơn 10 năm vẫn "nóng"

Từ hoạt động đầu cơ vàng đã hình thành nhiều đường dây nhập lậu và hợp thức hóa vàng qua hóa đơn đỏ, bảng kê để có vàng dập ra vàng miếng SJC mà đến nay vẫn chưa xử lý xong.

Tháng 5-2021 Công an Cà Mau đã khởi tố vụ án điều tra trốn thuế với một tiệm vàng ở huyện Đầm Dơi (Cà Mau) từ 2008 - 2011 bán 680.000 lượng vàng (khoảng 25 tấn vàng).

Gần đây, Công an An Giang cũng đang phá vụ án Mười Tường buôn lậu 51 ký vàng.

Ngày 17-11, Ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng, tiêu cực đã đưa vào diện chỉ đạo xử lý hành vi tiêu cực của cán bộ, đảng viên liên quan đến vụ án buôn lậu, vận chuyển trái phép tiền tệ, hàng hóa qua biên giới xảy ra tại An Giang.

Kế hoạch "loại vàng ra khỏi ngân hàng"

Khách bán vàng tại cửa hàng trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, quận 3, TP.HCM - Ảnh: N.PHƯỢNG

Từ hơn 20 năm trước, Ngân hàng (NH) Nhà nước cho NH huy động và cho vay bằng vàng. Từ đây đã hình thành vòng xoáy kinh doanh vàng gắn với chữ "SJC" gây bao hệ lụy mà để khắc phục rất tốn kém. Vì thế NH Nhà nước phải lên kế hoạch loại vàng ra khỏi NH. Ngày nay người dân không còn được gửi tiết kiệm ở NH, nếu có, chỉ là "NH giữ hộ" không có lãi suất, thậm chí còn phải trả phí giữ hộ. Vì sao?

Hệ lụy từ "đánh vàng giá xuống"!

Nhiều năm trước người gửi vàng SJC ở NH, người vay bán vàng để lấy VND kinh doanh. Nhưng cũng có trào lưu đầu cơ vàng (như "đầu tư" Bitcoin bây giờ) bằng vàng vay. Nhiều đại gia thế chấp sổ tiết kiệm vay vàng bán theo hướng đánh giá xuống. Ví dụ họ vay vàng NH đem bán giá 5 triệu đồng, chờ giá vàng xuống 4,8 triệu mua lại, lãi 200.000 đồng/lượng).

Họ đâu chỉ đầu cơ bằng tiền của mình, mà quay vòng (gửi tiết kiệm - thế chấp vay vàng đem bán lấy tiền gửi lại rồi thế chấp vay...). Giả sử họ quay 5 vòng, từ số tiền tương đương 5 lượng vàng, họ có hơn 20 lượng vàng SJC để bán đánh giá xuống.

Ngặt nỗi, trong khi giới đầu cơ đánh giá xuống thì giá vàng thế giới theo chiều ngược lại. Khắc tinh của giới đầu cơ vàng được xem là Osama Bin Laden khi tấn công khủng bố nước Mỹ ngày 11-9-2001, khởi đầu lộ trình dài đẩy giá vàng tăng, từ trên dưới 250 USD/ounce (trong nước trên dưới 5 triệu đồng/lượng).

Thị trường vàng tàn khốc nhất là những năm từ 2011 trở đi. Giới đầu cơ vàng, toàn người tên tuổi, rành rẽ về NH đều đoán sai xu hướng giá vàng. Họ càng gỡ theo đánh giá xuống càng lỗ, lỗ khủng, gấp đôi gấp ba số vốn vàng đã vay.

Xóa bỏ "nghiệp chướng" của thị trường vàng

Nhưng đó chưa phải là "nghiệp chướng" của thị trường vàng. Giới đầu cơ vay vàng SJC để bán, trả nợ cũng là vàng SJC, có đem vàng Thụy Sĩ trả cũng không ai nhận. Ngặt nỗi, thời điểm bán vàng, cũng là lúc giá thế giới cao hơn trong nước, số vàng này được gom xuất lậu qua biên giới.

Khi giới đầu cơ nháo nhào mua vàng SJC để trả nợ, thị trường không còn vàng, vàng SJC càng khan hiếm hơn đã tạo ra những vòng xoáy kinh hoàng về giá vàng. Ví dụ vay vàng đem bán 10 triệu đồng nhưng khi trả nợ là 20, thậm chí 30 triệu đồng/lượng, chẳng mấy ai trụ nổi. Coi như lỗ kép: giá thế giới tăng cộng thêm vàng SJC khan hiếm tăng thêm. Thua lỗ, tù tội đều từ đây.

Trong lúc các đại gia đầu cơ giá vàng ngụp lặn trong nợ nần đẩy giá vàng tăng bất thường, đã tạo ra tâm lý bất an trên thị trường vàng, người dân vừa ra khỏi giai đoạn lạm phát cao của thế kỷ 20, còn nặng tâm lý VND mất giá, nhiều người đã vội mua vàng. Người dân và xã hội bị vạ lây. Đấy chính là "nghiệp chướng" của thị trường vàng.

Nhận thấy chủ trương huy động cho vay vàng "lợi ít hại nhiều", NH Nhà nước đã xây dựng lộ trình chấm dứt huy động và cho vay vàng, từ giữa năm 2012, bắt đầu từ năm 2012. Nhưng chấm dứt đâu phải là dễ. NH Nhà nước phải gom ngoại tệ trong nhiều tháng để nhập vàng trở lại, tạo nguồn cung để mua vàng SJC trả nợ NH.

Vàng được bán qua kênh đấu thầu, ước khoảng 70 tấn (khoảng 1,8 triệu lượng). Khi người vay trả hết nợ cho NH, NH trả hết vàng dân gửi, vàng chính thức bị loại khỏi "bảng cân đối của NH", không còn khả năng thao túng nền kinh tế. Giờ đây, giá vàng 50 hay 60 triệu đồng/lượng, thậm chí cao hơn, NH Nhà nước cũng không chi ngoại tệ để nhập vàng bán can thiệp.

Cần nhắc lại kế hoạch "loại vàng ra khỏi ngân hàng" của Ngân hàng Nhà nước để có lời giải đáp "vì sao vàng tăng nóng nhưng Nhà nước không can thiệp?". Đây cũng là thông tin "chỉ dẫn" để người còn nặng nợ với vàng tham khảo.

T.T.

Tình hình mới, tâm lý cũ

Giao dịch vàng tại cửa hàng trên đường Bùi Hữu Nghĩa (quận Bình Thạnh, TP.HCM) trưa 21-11 - Ảnh: HOÀNG AN

Huy động vốn vàng trong dân, cách nào?

Rất nhiều đề xuất nên có chính sách huy động vàng trong dân. Nhưng qua trao đổi, nhiều nhà kinh tế đều cho rằng cách tốt nhất là củng cố lòng tin vào VND, người có tiền không mua vàng, người có vàng đem bán để đầu tư vào các kênh khác có lợi hơn thay vì huy động trực tiếp bằng vàng rất phức tạp do biến động giá.

Bởi nếu còn huy động vàng, cho nhập vàng thoải mái sẽ ảnh hưởng đến chính sách chống vàng hóa, đôla hóa nền kinh tế. Hơn nữa, hiện người dân đã có nhiều kênh đầu tư thay vì chỉ có vàng và gửi tiết kiệm như nhiều năm trước.

Giá vàng ảnh hưởng đến lạm phát, nhưng lạm phát ở đâu?

Nhiều người vẫn nói giá vàng tăng ảnh hưởng đến lạm phát, điều đó có đúng? Đúng là giá vàng tăng có ảnh hưởng đến lạm phát nhưng chỉ ở những nước thanh toán bằng USD do vàng được định giá bằng USD, mà USD mất giá tức có lạm phát ở những nước đó.

Tại Việt Nam, ngày nay không ai mua nhà, xe máy... bằng vàng. Vàng trên 60 triệu đồng/lượng, giá bán căn hộ vẫn là trên 40 triệu đồng/m2, giá xe máy phổ thông từ 18-22 triệu đồng/xe... Khi người dân không còn dùng vàng để định giá hàng hóa, tài sản hay thanh toán, giá vàng tăng bao nhiêu cũng không ảnh hưởng đến lạm phát. Từ lâu vàng không còn được Tổng cục Thống kê tính trong rổ hàng hóa để tính chỉ số lạm phát (CPI).

Có thấy giá đô giảm đâu!?

Tại Việt Nam, VND đang lên giá so với USD, ước năm 2021 tăng khoảng 2%. Ngân hàng bán USD chỉ còn 22.750 đồng nhưng giá USD tiền mặt tại tiệm vàng vẫn ở mức 23.300 đồng USD, được cho là "ăn theo" giá vàng. Vì vậy có người nói "có thấy giá đô giảm đâu!". Tuy neo ở mức cao nhưng giá USD tiền mặt không hề hấn với giá hàng hóa, chỉ ảnh hưởng đến giá vàng.

Lý do là toàn bộ hàng hóa nhập khẩu cho tiêu dùng, sản xuất đều thanh toán bằng USD do ngân hàng bán ra. Ước tính kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam năm 2021 là gần 600 tỉ USD, tất cả đều thanh toán bằng USD ngân hàng bán theo xu hướng giảm dần, từ mức 23.200 đồng/USD đầu năm, nay chỉ còn 22.750 đồng/USD.

Pháp luật cấm mua bán USD tại thị trường tự do, quy mô và doanh số giao dịch cũng chỉ là con số lẻ của ngân hàng. Vì vậy, giá USD cao hay thấp phải căn cứ vào tỉ giá tại ngân hàng, giá này quyết định đến giá cả và lạm phát trong nước!

Thị trường vàng và USD có nhiều thay đổi nhưng cách nhìn về vàng vẫn chưa được cập nhật, thể hiện qua 3 câu hỏi thường gặp dưới đây.

T.TU.

Doanh số giao dịch vàng giảm mạnh

Người dân mua vàng đa phần là nữ trang, ít mua vàng cất giữ như trước - Ảnh: N.P.

Trả lời Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Hoàng Minh - phó giám đốc phụ trách Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP.HCM - cho hay doanh số giao dịch vàng của các đơn vị trên địa bàn TP trong 10 tháng đầu năm 2021 giảm mạnh, từ 40 - 41% (bán ra - mua vào) so với cùng kỳ năm ngoái. Lượng giao dịch ngày càng giảm và chỉ còn 4 ngân hàng triển khai dịch vụ nhận giữ hộ vàng trên địa bàn.

Trước đây, nếu không muốn giữ vàng trong nhà, người dân có thể gửi ngân hàng, vừa có lãi vừa có thể thế chấp vay VND khi cần. Tuy nhiên hiện nay ngân hàng không còn huy động vàng. Giao dịch vàng cũng khó khăn hơn do các điểm được phép giao dịch vàng miếng thu hẹp từ 12.000 điểm trên cả nước giờ chỉ còn 2.000 điểm.

Đặc biệt, với quy định không cho phép ngân hàng huy động và cho vay vàng, Ngân hàng Nhà nước cũng chặn đứng việc các ngân hàng và công ty vàng tham gia đánh lên đánh xuống. Quy mô thị trường vàng đã thu hẹp rất nhiều, hiện nay người dân cũng không còn thanh toán bằng vàng như mấy chục năm trước. Do vậy, theo ông Minh, lượng vàng giữ hộ của các ngân hàng giảm mạnh, người dân có xu hướng bán vàng ra gửi tiết kiệm tiền đồng.

Ông Nguyễn Ngọc Trọng, giám đốc Công ty vàng Đối tác mới (NPJ), thì công nhận thị trường vàng hiện rất dễ bị làm giá. Bên cạnh chênh lệch giữa giá mua và bán vàng rất lớn, có thời điểm ở mức trên 1 triệu đồng/lượng, người mua bán vàng còn có thể chịu thiệt do giá vàng trong nước chênh quá lớn với giá vàng thế giới. Tuần qua có lúc giá vàng thế giới tăng thêm 100 USD/ounce (2,7 triệu đồng/lượng) nhưng giá vàng trong nước tăng tới 4 triệu đồng/lượng.

Nếu mua cất giữ lâu dài thì ngoài rủi ro là giá vàng giảm xuống, người mua vàng còn đối mặt với rủi ro nếu chính sách nhà nước thay đổi (chẳng hạn Ngân hàng Nhà nước cho nhập vàng), khi đó chênh lệch giá vàng trong nước - thế giới có thể mất đi.

"Quy mô thị trường vàng hiện nay rất nhỏ nên việc làm giá rất dễ. Các doanh nghiệp vàng luôn đặt ngưỡng phòng thủ rất cao nên rủi ro cuối cùng rơi vào người mua bán vàng. Đã có rất nhiều người bị hội chứng đám đông đã "mua đỉnh bán đáy" và chịu thua lỗ" - ông Trọng nói.

A.HỒNG

TTO - Dù ngày chủ nhật thị trường vàng thế giới không giao dịch, các công ty vàng lớn trong nước cũng nghỉ cuối tuần nhưng hôm nay, 21-11, các tiệm vàng tiếp tục giảm giá bán vàng miếng SJC thêm gần 200.000 đồng/lượng.