Bình thường không có vấn đề gì trầm trọng thì không thấy gì. Tuy nhiên khi đụng chuyện thì nhiều khi rất tai hại. Cũng chính vì vậy gần đây phát hiện bốn hướng của đường dây chạy án vụ PMU18, dư luận và công luận thấy hiện ra các mối quan hệ chằng chịt như gia đình, sui gia, đồng hương...

Chỉ nhìn qua danh tánh các thực khách trong hai bữa cơm trưa thân mật ở khách sạn Melia và nhà hàng PN trên đường Nguyễn Chí Thanh, Hà Nội - một trong những “căn cứ” ăn chơi sa đọa của Bùi Tiến Dũng - do hai đầu mối Dũng “Huế” và Nguyễn Mậu Thôn dàn dựng, không biết vô tình hay hữu ý, có mặt ông Đoàn Mạnh Giao - bộ trưởng chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, ông Nguyễn Văn Lâm, phó chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ; ông Cao Ngọc Oánh - thủ trưởng cơ quan điều tra; ông Nguyễn Duy Hồng - vụ trưởng Vụ A1 Viện Kiểm sát nhân dân tối cao; ông Nguyễn Văn Tùng - Ban Tổ chức trung ương…

Trong đấy ta thấy ông Tùng là em ruột ông Lâm, ông Lâm là em rể của trùm cá độ Nguyễn Việt Bắc (đã bị khởi tố), và là anh rể của Nguyễn Việt Nam - phó tổng giám đốc Công ty Hoa Việt do Nguyễn Mậu Thôn làm giám đốc là công ty sân sau của PMU18. Hai ông Lâm - Tùng là anh bà con của ông Hồng. Ông Oánh là đồng hương của Dũng “Huế”, Việt Bắc là thư ký đắc lực của Thứ trưởng Nguyễn Việt Tiến…

Đấy là mới nhìn thoáng qua, nếu tìm hiểu kỹ hơn thì chắc còn thấy thêm nữa những mối quan hệ lắt léo, zíc zắc chỉ có chuyện “ thâm cung bí sử” mới biết hết... Thật ra những mối quan hệ theo kiểu này có lúc cũng được việc, nó cao hơn mọi giấy tờ và lời giới thiệu.

Chính vì vậy mà nhiều công ty lớn trên thế giới họ đánh giá năng lực nhân viên có tính đến yếu tố mối quan hệ của từng nhân viên. Họ cho rằng năng lực của một người được hợp thành bởi năm yếu tố: kỹ năng, học vấn, kinh nghiệm, quan hệ và những giá trị văn hóa của người đó.

Điều đáng nói ở đây là những kẻ có ý đồ xấu trong công chuyện làm ăn thường tính toán đường dài bằng cách dựa vào các mối quan hệ ruột thịt bằng hữu thân tình có sẵn, nâng cấp lên thành những mối quan hệ sẵn sàng che chắn nhằm bảo vệ những phi vụ làm ăn, kể cả không loại trừ ý đồ mua quan bán chức. Cố gắng tạo thế chân vạc: quyền lực, tiền tài, và bảo vệ pháp luật.

Đấy là sự tính toán ở cấp độ cao có tính chiến lược, bên cạnh đấy còn những tính toán thường tình xảy ra ở hầu hết công ty của Nhà nước như đưa toàn người nhà vào các vị trí quan trọng của một công ty (kiểu như PMU18 toàn người nhà của Nguyễn Việt Tiến... Công ty Điện lực TP.HCM với những công ty gia đình của nhiều quan chức). Chính vì vậy pháp luật đã ngừa trước nghiêm cấm việc bố trí người nhà của giám đốc vào các vị trí kế toán trưởng, kế toán, thủ quĩ, tổ chức cán bộ, cung ứng vật tư (pháp lệnh cán bộ công chức).

Sự thật thế nào trong từng vụ việc thì hồi sau sẽ rõ, nhưng dưới góc độ về khoa học tổ chức nhân sự, dưới góc độ phòng ngừa và ngăn chặn tiêu cực tham nhũng trong bộ máy cơ quan nhà nước, hãy nhanh chóng chấm dứt kiểu “ủy ban một nhà” “chi bộ một họ” ở chính quyền cơ sở và kiểu họ hàng thân thích, đồng hương kéo nhau vào các công ty, bộ ngành từ trung ương xuống địa phương.