Đủ kiểu dấu

Phóng to

Một số giấy tờ đóng bằng con dấu giả đã bị phát hiện

Tại cửa hiệu khắc dấu đối diện cổng Trường Kết Đoàn, ông chủ tiệm sau một hồi giới thiệu những mẫu dấu làm sẵn không được tôi "OK" đã yêu cầu tôi viết nội dung, vẽ hình vô giấy để tiệm ông làm theo. Tôi đáp bừa là muốn làm một con dấu có hình quốc huy với cái nền nổi lên trên là... tên mình. Ông chủ tiệm có lẽ đã quá quen với những yêu cầu như vậy nên chẳng hỏi gì thêm mà khom người xuống hộc tủ lấy ra một cuốn sổ in hình mẫu những con dấu có biểu tượng quốc huy mà khách đã đặt làm để tôi chọn. Trong đó hầu hết là dấu cơ quan Nhà nước, từ tổ chức, đoàn thể cho đến UBND xã, phường X, Y. Tranh thủ lúc ông tiếp một bà khách làm biển số xe, tôi lật tiếp các trang khác. Ngoài những con dấu ghi ngày tháng, tiếp nhận công văn, dấu chữ ký..., còn có nhiều con dấu quái chiêu khác: hình tờ tiền 50.000 đồng (kích cỡ bằng hộp thuốc) trên đó có tên của một cô gái; hình quốc huy, ở giữa dập chìm trái tim và dòng chữ “I love you" nằm ngang...

Sau khi để lại số điện thoại và đưa trước 130.000 đồng để đặt khắc con dấu như yêu cầu ban đầu đưa ra, tôi rời tiệm khắc dấu này và đi tiếp vào một số tiệm khắc dấu khác nằm sát lối ra đường Nguyễn Trãi và trên đường Phùng Hưng (quận 5). Hầu như ở đâu tôi cũng được tiếp thị bằng quyển sổ lưu sẵn mẫu con dấu để lựa chọn. Và trong quyển sổ nào tôi cũng thấy hàng loạt mẫu con dấu của trường học, trung tâm ngoại ngữ, trung tâm giới thiệu việc làm, ngân hàng..., cùng một lô một lốc con dấu hình chữ nhật, hình vuông, ngũ giác... do khách hàng yêu cầu mà mục đích để chơi hơn là làm dấu.

Bán dấu "chết", “lờ” quy định!

Kinh doanh dịch vụ khắc dấu là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Các cửa hiệu chỉ được phép nhận khắc dấu cho tổ chức khi có văn bản cho phép của cơ quan an ninh (trường hợp khắc dấu tiêu đề, nhật ấn, chữ ký... phải có giấy giới thiệu của cơ quan có nhu cầu khắc dấu cùng với chứng minh nhân dân người đi khắc dấu). Đối với cá nhân, chỉ được phép khắc dấu tiêu đề, nhật ấn, chữ ký... cùng một số con dấu khác không thuộc danh mục quản lý của cơ quan Nhà nước và khi đi khắc dấu phải xuất trình chứng minh nhân dân. Quy định chặt chẽ là thế nhưng thực tế gần như chẳng cửa hiệu nào chấp hành.

Tại một hiệu khắc dấu trên đường Phùng Hưng, vừa nghe tôi nói muốn đặt làm con dấu cho công ty tư nhân của gia đình sắp hoạt động vào giữa tháng 6, ông chủ tiệm đã hỏi ngay tên công ty là gì, đưa cho xem mẫu dấu, ra giá và hẹn ngày giao. Tuyệt nhiên không nghe ông yêu cầu tôi xuất trình bất cứ giấy tờ gì để chứng minh sắp tới sẽ có một công ty như thế ra đời.

Chủ tiệm khắc dấu M. trên đường Lương Hữu Khánh cũng đã xua tay khi chúng tôi thắc mắc sao không hỏi ông khách đặt làm thêm con dấu thứ hai giấy phép khắc dấu: “Chi cho rắc rối. Họ ra đây làm dấu thì chắc là đã xin phép rồi chứ không thì ai cho họ xài dấu!”.

Những ngày lân la tìm hiểu ở khu vực khắc dấu cạnh khu Chợ Lớn (quận 5), tôi còn được một anh xe ôm cho biết nhiều tiệm khắc dấu ở đây còn kinh doanh cả con dấu “chết". Đó là con dấu của những công ty đã chấm dứt hoạt động nhưng không giao nộp lại cho cơ quan quản lý; con dấu của một số doanh nghiệp “ma" sau khi biến mất đã được đem bán lại ở chợ trời. Anh muốn mua tôi dẫn đi, vài trăm ngàn một con thôi. Mua về đóng vô hóa đơn tốt lắm! - anh xe ôm tỉnh bơ nói.

Dọ hỏi một số tiệm khắc dấu ở “chợ” Lương Hữu Khánh, tôi cũng được nhiều chủ tiệm xác nhận có việc đó, tuy nhiên nếu muốn mua phải ra phía công viên cuối đường (Công viên 23-9) hỏi mấy tay bán hàng xôn thì may ra mua được.

Có tiếp tay với tội phạm?

Để gạt được người ta tin vào giá trị của những hồ sơ, văn bằng, chứng chỉ giả..., vai trò của con dấu gần như quyết định tất cả và những gì đang diễn ra hằng ngày ở chợ con dấu có thể khẳng định không khó để người ta làm ra những bộ hồ sơ giả như vậy. Ngay trong nhiều vụ làm giả con dấu, tài liệu bị phát hiện thời gian vừa qua, lời khai của kẻ phạm tội bao giờ cũng cho biết đã mua con dấu giả đó ở tiệm X, tiệm Y. Thế nhưng chưa bao giờ người ta nghe nói đến việc xử lý trách nhiệm tiếp tay của những người đã giúp làm giả con dấu này.

Theo thạc sĩ Phan Anh Tuấn, giảng viên môn Luật Hình sự, Trường Đại học Luật TPHCM, hành vi của những người làm giả con dấu ở tiệm khắc dấu chỉ có thể xem là đồng phạm khi họ có chủ đích hợp tác với người đặt làm con dấu giả để đi lừa người khác. "Còn nếu họ nhận làm con dấu giả để nhận tiền thù lao mà không có ý định làm nó để lừa dối tổ chức, cá nhân thì về lý họ không phạm tội!”. Cũng theo ông Tuấn, để xác định hành vi làm giả con dấu của một người nào đó có phạm tội hay không phải căn cứ vào mục đích của họ làm ra con dấu giả đó để làm gì, “Nếu chỉ làm để chơi, để chứng tỏ tài năng của mình thì chẳng có vấn đề gì!".

Cùng ý kiến như vậy, luật sư Huỳnh Thanh Nga, Đoàn Luật sư TPHCM, nói thêm: “Quy định của pháp luật là tiệm khắc dấu không được làm những con dấu có hình thức và nội dung thuộc thẩm quyền của cơ quan công an nhưng nếu người ta làm chui thì cũng chẳng có chế tài nào xử lý...”.

Về việc mua bán con dấu “chết” của doanh nghiệp, ông Tuấn và bà Nga cho biết hiện quy định của pháp luật chỉ xử tội mua bán con dấu của cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội. Còn với con dấu của doanh nghiệp đã giải thể, bỏ trốn, quy định hiện hành không coi là tội phạm nên nếu họ không dùng con dấu “chết" để đi lừa đảo thì có mua bán công khai cũng... chẳng sao!

Lẽ nào với tác hại khôn lường của con dấu giả mà các quy định quản lý lại dễ dàng đến như vậy?