Phóng to

Bà Nancy Hughes bên chiếc bếp lò kỳ diệu Ecocina - Ảnh: stoveteam.org

Trong cuộc sống hiện đại, bếp than/củi chỉ còn xuất hiện trong các dịp dã ngoại hay tiệc nướng cuối tuần. Nhưng một nửa dân số trên thế giới vẫn ngày ngày sử dụng loại bếp truyền thống này và ngày ngày đối mặt với nguy cơ chết người.

Mức độ nguy hiểm của nó thể hiện trong số liệu của Liên Hiệp Quốc, theo đó những người làm công việc nấu nướng với bếp lò ở những vùng nông thôn hay khu ổ chuột của thành phố hít vào lượng khói tương đương ba gói thuốc lá mỗi ngày. Nó gây ra các bệnh viêm, ung thư phổi, bệnh tim, sinh con nhẹ cân...

Thế giới có khoảng 4 triệu người thiệt mạng mỗi năm liên quan đến khói bếp.

Bà Hughes, 70 tuổi, đã tận mắt chứng kiến hậu quả nặng nề của khói bếp khi hỗ trợ một nhóm y tế tại Guatemala cách đây nhiều năm. Những đứa bé gặp vấn đề về phổi do được mẹ địu vào bếp mỗi ngày và bụi than đóng đầy cổ họng chúng khiến bác sĩ không thể đưa ống thông vào.

“Hãy tưởng tượng bạn sinh con nhưng không thể cứu nó... chỉ vì chuyện nấu nướng” - bà Hughes, vốn là một bà nội trợ trước khi trở thành nhà hoạt động, bức xúc.

Bà nội trợ Hughes sau đó đã dành nhiều năm để cùng các kỹ sư sáng chế ra chiếc bếp lò Ecocina an toàn hơn cho người dùng và môi trường. Ecocina giúp giảm đến 70% lượng khói, bụi và dễ di chuyển, lắp đặt, tiết kiệm hơn một nửa lượng củi để đốt. “Không ai phải chết vì nấu ăn cả” - bà nói.

Dù bà khiêm tốn rằng “nó là một điều kỳ diệu nho nhỏ” nhưng hiệu quả của nó không hề nhỏ. Kể từ năm 2008, tổ chức Stove Team International do bà sáng lập đã tạo ra 37.000 chiếc bếp lò mới, giúp cải thiện sức khỏe của hơn 280.000 người ở Nam Mỹ.

Nó cũng giúp thúc đẩy kinh tế cộng đồng bằng việc khởi xướng nghề làm bếp ở các địa phương.

Trước khi bếp Ecocina xuất hiện, nhiều phụ nữ ở Nam Mỹ sống chung với khói bếp hơn 14 giờ mỗi ngày. Có những gia đình mà toàn bộ thành viên bị ho và mắc các bệnh hô hấp kinh niên, chưa kể những hậu quả do hỏa hoạn.

Ông Orlando Flores Perez, người El Salvador, cho biết bệnh suyễn của con gái ông thuyên giảm rất nhanh kể từ khi mua bếp mới và “sức khỏe cả gia đình cũng khá hơn”.

Bản thân bà Hughes không được trả công cho dự án bếp Ecocina, thậm chí thường xuyên dùng tiền tiết kiệm để đóng góp cho dự án. Nhưng bà cho biết đây là công việc bà sẽ dành khoản thời gian còn lại của cuộc đời để làm.

Dự án sẽ mở thêm xưởng làm bếp tại Mexico, Colombia vào năm tới sau khi đã có mặt ở El Salvador, Guatemala, Honduras và Nicaragua. Cuộc chiến với khói bếp vẫn còn rất dài và bà tin rằng “ai cũng có thể tạo ra sự thay đổi, chỉ cần có mục đích và đam mê”.