Phóng to

Tượng Quách Đàm trong khuôn viên Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM - Ảnh: L.Đ.

Chuyện nên chăng đó không chỉ những người mua bán tại chợ mà cả nhiều người công tác trong lĩnh vực văn hóa, lịch sử cũng đang quan tâm. Bức tượng đó đẹp - xấu, có ý nghĩa như thế nào và câu chuyện về nó đã diễn tiến ra sao?

Một thời lưu lạc

Chuyện khởi đầu cách đây đúng... 74 năm. Hồi ấy, ngôi chợ Bình Tây được khánh thành sau hai năm xây dựng. Ngôi chợ này gắn liền với tên tuổi Quách Đàm - một thương nhân người Hoa đã bỏ tiền ra xây dựng.

Đồng thời với việc xây chợ, Quách Đàm nhờ người Pháp tạc tượng của mình và dựng tại chợ. Đây là bức tượng đồng rất đẹp. Ngày xưa ai vào chợ cũng thấy, nhưng nhiều năm nay tượng đã bị dỡ bỏ khỏi vị trí tại chợ. Bức tượng này giờ ở đâu?

Khi chính quyền cách mạng vào tiếp quản thành phố, bức tượng bằng đồng tạc toàn thân ông Quách Đàm đã bị hạ xuống, đem cất trong Phòng Văn hóa thông tin Q.6, rồi từ năm 2003 được đem về để tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM.

“Tôi đã biết bức tượng này từ lâu. Năm 2002, khi đi tổ chức vẽ tranh thiếu nhi ở Q.6, tôi có hỏi lãnh đạo ở đây, được biết tượng vẫn còn cất giữ trong kho của Phòng Văn hóa thông tin. Đến năm 2003 tôi đề nghị đưa bức tượng này về Bảo tàng Mỹ thuật”, ông Nguyễn Toàn Thi - Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật - cho chúng tôi biết như vậy trong buổi gặp mặt sáng 29-6.

Về chuyện thay đổi "nơi cư trú" này, bà Nguyễn Thế Thanh - Phó Giám đốc Sở VH-TT TP.HCM - cũng đồng tình: “Tôi thấy đây là một bức tượng đẹp, để trong kho thì phí quá nên khi về sở phụ trách khối văn hóa, tôi có đề nghị Q.6 chuyển bức tượng này về sở và thấy Bảo tàng Mỹ thuật giữ bức tượng này là hợp lý hơn cả”.

Theo nhận định của ông Nguyễn Toàn Thi, đây là bức tượng mỹ thuật rất đẹp, được thợ Pháp tạc theo phong cách cổ điển, tạc giống như thật, chi tiết đến từng nếp gấp áo...

Có nên trả tượng về vị trí cũ?

Gần đây, một số ý kiến của tiểu thương chợ Bình Tây vẫn cho rằng nên dựng lại bức tượng người sáng lập chợ ngay tại chợ.

Tuy nhiên, dưới góc độ mỹ thuật, ông Toàn Thi cho rằng bức tượng này rất đẹp, có giá trị nghệ thuật, nhưng việc đem bức tượng này dựng lại thì “không có lợi”. Ông nói: “Nếu muốn ghi nhận công lao của ông Quách Đàm như một người sáng lập chợ Bình Tây, chúng ta nên tạc một bức tượng khác, cũng giống như thế này, cũng đẹp như thế này nhưng có thể lớn hơn. Đem dựng bức tượng đó ở vị trí cũ là thể hiện tinh thần của người thời nay ghi nhận công lao của ông Quách Đàm, còn bức tượng cũ nên để ở bảo tàng thì hay hơn”.

Riêng ý kiến của tiến sĩ sử học Đặng Văn Thắng - quyền Giám đốc Bảo tàng TP.HCM - thì khác: "Theo tôi, nếu dựng lại tượng ông Quách Đàm ở chợ Bình Tây thì nên dựng lại bức tượng cũ, vì làm như vậy là trả bức tượng lại đúng vị trí của nó. Bức tượng này có giá trị lịch sử vì nó gắn liền với lịch sử chợ Bình Tây. Dựng lại tượng cũ tại vị trí cũ là khách quan nhất, để mọi người biết rằng chợ Bình Tây này do ông Quách Đàm xây, tượng của ông Quách Đàm đặt từ hồi xây chợ tới giờ vẫn còn đó".

Trong khi ý kiến mọi người chưa ngã ngũ và UBND TP chưa có ý kiến thì ngôi chợ Bình Tây vẫn vắng bóng bức tượng Quách Đàm!