Phóng to

Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng hát phục vụ tại một trường cai nghiện ở huyện Cần Giờ (TP.HCM) - Ảnh: T.N.V.

Việc nghệ sĩ đi biểu diễn ở nước ngoài đã trở thành thời sự nóng, sau khi Cục Nghệ thuật - biểu diễn gửi công văn kiến nghị Bộ Văn hóa - thông tin hình thức xử lý các ca sĩ Thu Phương, Quang Huy (Huy MC) và Bằng Kiều. Chuyên đề này vừa phản ánh thực trạng, vừa kiếm tìm một câu trả lời thích đáng cho vấn đề biểu diễn ở nước ngoài.

Một số nghệ sĩ khi được Tuổi Trẻ hỏi về việc biểu diễn ở nước ngoài đã từ chối trả lời, vì “đang là một vấn đề nhạy cảm”. Phải chăng vì “nhạy cảm” nên cách tốt nhất là ngưng hoặc “siết” chuyện này lại, mặc cho ở nhiều ngành nghề khác, chuyện tìm đường tiếp thị, xuất khẩu sản phẩm đang nở rộ trong sự khuyến khích của Nhà nước?

Đi diễn bằng visa du lịch!

Theo nguồn tin riêng của chúng tôi và theo quảng cáo trên mạng, ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng vừa đến Mỹ biểu diễn trong chương trình của Thúy Nga Paris tại Texas vào hai ngày 7 và 28-2-2004. Hỏi thêm một số cán bộ chức năng ở TP.HCM, họ đều rất ngạc nhiên và không hề biết gì về chuyến đi này. Theo một nguồn tin khác, Đàm Vĩnh Hưng đã đến Mỹ bằng visa du lịch.

Việc Đàm Vĩnh Hưng đi Mỹ du lịch để tham gia một chương trình ca nhạc là một cách giải quyết khá phổ biến trong chuyện ra nước ngoài biểu diễn. Trước đây đã có khá nhiều nghệ sĩ, ca sĩ tên tuổi trong nước đến Mỹ du lịch và tham gia biểu diễn ở nhiều nơi. Có lẽ chuyến đi đầu tiên là của Đoàn cải lương 284 với nhiều nghệ sĩ cải lương tên tuổi của TP.HCM.

Theo thời gian, con đường đi biểu diễn bằng visa du lịch đã trở nên phổ biến. Các ca sĩ - nghệ sĩ C.V., T.L., H.N., B.K., T.H., T.T.H., K.T.L., B.C., N.H.... đều đã từng “du lịch và biểu diễn” ở Mỹ.

Thường những cuộc du lịch - biểu diễn này đều do các bầu sô ở nước ngoài tổ chức. Để có được một chuyến đi như vậy không khó khăn lắm. Nếu chỉ mời vài ca sĩ thì ông bầu có thể điện thoại (hoặc về gặp trực tiếp) để mời, thương lượng giá cả. Sau đó là một cái giấy mời được gửi về.

Giấy mời này như “bùa hộ mệnh” để nghệ sĩ làm thủ tục xuất cảnh (passport và visa), mua vé máy bay (thường người tổ chức mua sẵn) và lên đường. Nếu đi đông hơn, có tổ chức hơn, bầu sô từ nước ngoài về “làm việc” thông qua một đơn vị “có chức năng tổ chức biểu diễn trong nước” để họ lo giúp các thủ tục hành chính (xin phép xuất cảnh với địa phương, với Bộ VH-TT, làm passport, xin visa nhập cảnh...) với một khoản chi phí nào đó và buộc phải có... một vài viên chức trong ngành đi kèm!

Khi nhận lời mời, người nghệ sĩ chỉ biết sẽ diễn khoảng bao nhiêu suất, ở nước nào đó. Còn lịch diễn ngày nào, ở đâu, như thế nào... thì chỉ khi đến nơi nghệ sĩ mới biết được. Diễn còn như thế thì nói gì tới chuyện di chuyển, ăn ở ra sao... Tất cả đều phó thác cho bầu sô.

Có những chuyến biểu diễn như chuyến đi châu Âu vào cuối năm 2003, ca sĩ bị tận dụng đến mức không có thời giờ nghỉ ngơi. Hát xong, 3-4g sáng họ được đưa ngay lên xe, trực chỉ đến điểm kế tiếp cách xa hàng trăm cây số cho kịp giờ biểu diễn mới. Do hành trình, sinh hoạt như thế nên nhiều nghệ sĩ được tiếng xuất ngoại nhiều, nhưng trừ việc đi mua sắm ở một số shop thì họ chẳng biết đâu là đâu và cũng chẳng hiểu dân tình người Việt ở xứ người như thế nào!

Một số nghệ sĩ cho rằng đi biểu diễn bằng visa du lịch như thế cũng chẳng sướng gì, đã vậy còn mang tiếng là đi “diễn chui”, nhưng họ phải đành chấp nhận vì đó là cách thức duy nhất để vừa quảng bá tiếng hát mình, vừa có thu nhập lại vừa có dịp hiểu biết, học hỏi thêm về nghề.

_________________

Ý kiến người trong cuộc

Ông LÊ NAM (trưởng Phòng quản lý biểu diễn và băng đĩa sân khấu ca nhạc, Cục Nghệ thuật - biểu diễn, Bộ Văn hóa - thông tin):

Rất khó quản lý khi ca sĩ ra nước ngoài

Về việc ca sĩ biểu diễn ở nước ngoài, chúng tôi đã nêu trong dự thảo qui chế hoạt động biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp, tại điều 3 - Các hành vi bị nghiêm cấm: “Ra nước ngoài dưới mục đích khác sau đó tiến hành hoạt động biểu diễn nghệ thuật nhằm mục đích kinh doanh”.

Những hình phạt cụ thể đối với những hành vi sai trái sẽ được nêu rõ trong nghị định 31 sửa đổi của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa - thông tin. Trong quá trình soạn dự thảo, còn có nhiều ý kiến xung quanh vấn đề cấp phép cho ca sĩ ra nước ngoài biểu diễn.

Tuy nhiên sẽ rất khó quản lý một khi ca sĩ đã ra nước ngoài, đặc biệt là trong trường hợp ca sĩ ra nước ngoài rồi mới xin phép biểu diễn, cục sẽ rất khó khăn trong việc liên lạc với ca sĩ cũng như tìm hiểu tư cách của đơn vị hoặc cá nhân, tổ chức mời ca sĩ hợp tác.

Ca sĩ CẨM VÂN:

Nhà nước cần can thiệp

Năm 2003, Cẩm Vân có sang Mỹ du lịch và có “hát chơi” ở một số nơi. Cẩm Vân rất muốn rạch ròi du lịch là du lịch, còn diễn là diễn. Là ca sĩ ai cũng muốn mình đi diễn nước ngoài một cách công khai, đàng hoàng chứ không “diễn chui”!

Nhưng lâu nay, một số ca sĩ phải “đi du lịch để diễn” ở Mỹ vì phía Mỹ hay gây khó khăn trong việc cấp visa cho một số đoàn nghệ sĩ đi đàng hoàng - có quyết định của cơ quan có trách nhiệm của nước ta. Cẩm Vân cho rằng Nhà nước cần can thiệp chính thức vấn đề này.

Bà THU DUNG (giám đốc Trung tâm băng nhạc Rạng Đông):

Bầu sô muốn được phép tổ chức biểu diễn ở nước ngoài

Các bầu sô tư nhân ở trong nước đều rất muốn được phép tổ chức ra nước ngoài biểu diễn, bởi dù sao cũng đi diễn có tổ chức và có quản lý. Thế nhưng hiện nay Nhà nước độc quyền việc này nên không công ty tư nhân nào tổ chức đi được.

Trước đây có công ty tư nhân đã đưa một nhóm nghệ sĩ đi diễn ở Nga và về nước bị kiểm điểm. Trong khi đó rất nhiều bầu sô từ nước ngoài về tổ chức đưa nghệ sĩ đi đều qua một số công ty tư nhân trước tiên chứ không phải đơn vị nhà nước.

Vì vậy, diễn ở nước ngoài bằng đường du lịch là chuyện không thể tránh khỏi. Ngay công ty của tôi đến nay vẫn chưa được phép “tổ chức biểu diễn trong nước” dù giấy phép Sở Kế hoạch - đầu tư có cho chức năng, chứ đừng nói đến chuyện tổ chức biểu diễn ở nước ngoài!

* Xem thêm bài: Mở rộng những show diễn nước ngoài