(Thơ trữ tình B.Brecht - NXB Hội nhà văn - với sự giúp đỡ của Viện Goethe HN nhân 50 năm ngày mất của B.Brrecht)

Phóng to

Nhưng ông vẫn lựa chọn nó, hay là thơ đã chọn ông? Không rõ, chỉ biết là chúng ta đã có một thiên tài, không phải chỉ của những người hiểu được tiếng Đức, mà của cả nhân loại.

Cầm trên tay tập Thơ trữ tình Bertolt Brecht, một tuyển thơ công phu đầu tiên của ông được in ở VN, lại càng thấy thấm thía cái chân lý "'thời bạc bẽo với thơ trữ tình" mà ông đã tự vấn mình từ năm 1939, khi ngọn lửa chiến tranh mà Hitler - một đồng bào của ông khởi xướng đã bắt đầu thiêu cháy cả châu Âu: "Trong tôi mối xúc cảm trước cây táo đẹp nở hoa - và sự kinh tởm khi nghe lời Hitler - đang tranh chấp - duy chỉ điều thứ 2 - đẩy tôi - ngồi vào bàn viết".

Ai đó, lúc nào, ở đâu đã đặt câu hỏi: bao giờ thơ chết? Liệu bây giờ người ta có cần thơ nữa? Hãy đọc Bertolt Brecht. Hình như nhà thơ đã tiên liệu trước một cái thời mà người ta có thể bạc bẽo đến tận cùng với thi ca nói riêng và tất cả những gì thuộc về tâm hồn nói chung. Và ông cũng đã ngay lập tức, bằng tất cả tài năng và trái tim mình, chứng minh rằng thơ không bao giờ chết, chỉ cần nó được viết bằng tài năng và trái tim.

Ông đã viết về tất cả: về bài ca của lái buôn, về Đạo Đức kinh của Lão tử, về phép biện chứng, về chiếc guồng nước, về thủ tục nhập cảnh Hoa Kỳ, về cô gái làm tiền, về các vĩ nhân, và rất nhiều lần về Hitler. Và tất cả đều là thơ. Dù quá thông minh đôi khi đến mức tư biện, chúng vẫn là những vần thơ thực sự. Vì nó làm cho trái tim run rẩy. Để yêu thương hoặc để hận thù.

Người đọc tiếng Việt có thể nhận thấy một sự "khấp khễnh" nào đó trong khi đi hết 59 bài thơ của tập thơ, vì chúng có đến 6 người dịch khác nhau, nhưng vẫn có thể chấp nhận được, vì chúng đều mang một phong cách Brecht: giản dị mà sâu sắc như những ngụ ngôn; mãnh liệt, nồng nàn và bền bỉ kế thừa từ những Goethe, Schiler hay Heiner.

Nếu bạn còn e ngại vì thơ ông quá kinh điển - nghĩa là trừu tượng, trúc trắc và khô khan, hãy mang những vần thơ này đọc cho người yêu - đó là thơ của B.Brecht, hình như lâu nay người ta vẫn chép vào sổ tay, mà không nghĩ đó là thơ của ông:

Người tôi yêu - nói với tôi - rằng anh ấy cần tôi. Vì thế - tôi giữ gìn - nhìn xuống đường tôi điVì tôi sợ mỗi giọt mưa rơi - có thể giết chết mình