Phóng to

Các nhà cao tầng tại trung tâm TP.HCM sẽ ra sao nếu xảy ra động đất mạnh?

TTCN - Sau các chấn động từ hai cuộc động đất vừa rồi nhiều người rất lo âu về khả năng chịu đựng động đất của các tòa nhà cao tầng cũng như các chung cư cũ kỹ. TTCN trao đổi với phó giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM Nguyễn Văn Hiệp:

* Hàng loạt cao ốc được xây dựng thời gian qua ở TP.HCM có áp dụng các tiêu chí xây dựng chống động đất? Nếu có thì ai kiểm tra, giám sát?

- Phải phân biệt cấp động đất theo độ Richter và cấp động đất theo thang mercalli. Nếu theo độ Richter mà xảy ra ở TP.HCM 5,5 độ (như báo chí đưa tin) thì cả TP này sập mất hết rồi, thế mà nhiều báo bảo là tính được 7-8 độ Richter, làm người hiểu biết thấy khó chịu. Độ Richter được đo ngay tâm chấn tại chỗ xảy ra động đất, được các nhà khoa học tính toán bằng các máy móc. Còn cái người ra nhìn thấy và cảm nhận là ảnh hưởng lan truyền ở các vị trí khác nhau, và ảnh hưởng lan truyền này phải theo thang mercalli (phân theo chữ số La Mã) có 12 cấp số nguyên... Như vậy, với những trận động đất vừa rồi, nếu căn cứ theo mức độ rung được nhiều người nhận ra thì cũng chỉ ở cấp III, tức ở mức độ yếu.

Qui chuẩn VN qui định là động đất cấp VI (đương nhiên là theo thang mercalli) trở xuống là không cần phải tính. Qui chuẩn TCXD 198/1997 qui định nếu là cấp VII thì chỉ xây nhà 20 tầng trở xuống, cấp VIII chỉ nên tới 15 tầng và cấp IX chỉ nên tới 10 tầng.

Giáo sư - tiến sĩ Trần Kim Thạch: Tình hình động đất ở TP.HCM chưa đến mức nghiêm trọng khẩn cấp nhưng cũng cần thiết phải có những chuẩn bị thích ứng. Trước hết, phải nhanh chóng xây dựng thêm nhiều trạm quan trắc động đất để phục vụ công tác khoa học theo dõi, dự báo động đất. Đồng thời, nên có những khuyến cáo cho người dân hiểu biết về động đất cũng như làm gì khi có động đất xảy ra. Thực tế một trận động đất, dư chấn nhỏ có thể không gây hậu quả trực tiếp như sập nhà, chết người, nhưng lại dẫn đến những hậu quả gián tiếp là tâm lý bất an trong dân chúng tác động dây chuyền đến tình hình kinh tế, xã hội, chính trị...

* Có nghĩa là, theo ông, chưa cần thiết để đưa yếu tố chống động đất vào việc xây dựng các công trình?

- Theo xác suất 200 năm có một lần thì TP.HCM sẽ có thể động đất cấp V-VI, còn nếu như 1.000 năm có một lần thì ở TP.HCM tại vùng biên ngoài họa may mới có cấp VII, mà cấp VII mới là có chuyện, nhà cửa hư hỏng lớn... Nếu bây giờ tất cả công trình đều phải tính hết yếu tố động đất vào thì sẽ tăng kích thước cột, tăng lượng thép... Tăng đủ thứ thì tất nhiên vốn đầu tư cũng sẽ tăng lên một cách không cần thiết. Tôi nghĩ chúng ta phải bình tĩnh chứ không sẽ rơi vào tình trạng “nhà nghèo đứt tay...”.

* Có nghĩa rằng chúng ta vẫn phải chờ có một kết luận rồi mới tính tiếp?

- Để có những qui định rõ ràng thì chúng tôi cần có những kết luận khoa học cụ thể bằng văn bản của Nhà nước về những vùng ảnh hưởng động đất để từ đó có thể tính toán.

* Có ý kiến cho rằng các tiêu chuẩn xây dựng chống động đất đã được đưa ra ở VN cũng đều theo tiêu chuẩn nước ngoài, và họ lo lắng không biết liệu những qui định này có thể áp dụng tốt ở VN?

KTS Nguyễn Ngọc Dũng: Tại TP.HCM trong việc thiết kế xây dựng chưa có tiêu chuẩn qui phạm về chống động đất, VN cũng chưa đưa ra những qui định này, nhiều KTS khi thiết kế đều phải học hỏi kinh nghiệm từ nước ngoài. Thế nhưng hầu hết các nhà cao tầng khi thiết kế kết cấu đều tính đến tiêu chí chống gió giật, tức tương đương động đất nhẹ, nhiều nơi còn tính để chống bão cấp 12. Trong thiết kế xây dựng các nhà cao tầng thì cũng có những qui định về thiết kế kết cấu như tải trọng tĩnh, tải trọng động, sức gió, chống gió giật, gió bão và một số chấn động địa chất... Bên cạnh đó, phần lớn các nhà cao tầng đều thiết kế tầng hầm và có cọc (cọc nhồi, cọc bêtông cốt thép...) neo vào đất, có độ nhàm vào đất cao. Nếu tuân thủ theo những qui định này thì những chấn động như động đất vừa rồi sẽ không ảnh hưởng gì. Còn công trình nào không sử dụng cọc mà chỉ sử dụng móng đè hoặc móng băng, độ nhàm vào đất ít thì sẽ có khả năng nghiêng hoặc lún, nứt...

- Điều cần nói hơn là do ở phía Nam này vùng ảnh hưởng động đất chỉ tới cấp VI thôi nên các công trình hiện nay khi thẩm định hồ sơ, ngay cả công trình nhà nước, công trình chung cư... ta cũng đều không cần tính yếu tố động đất vào và Bộ Xây dựng cũng chưa qui định là phải tính. Thế nhưng chỉ riêng công trình thiết kế cho người Nhật đầu tư ở đây, hoặc những công trình sử dụng vốn vay ODA thì bắt buộc phải có vì nếu không họ sẽ không chấp nhận, và họ cũng sẵn sàng bỏ tiền nhiều hơn để công trình đó đạt được độ bền vững tốt nhất.

* Hai trận động đất vừa rồi có gây thiệt hại nào cho các công trình ở TP?

- Chúng tôi đã kiểm tra ở các quận huyện và một số chung cư cũ tại quận 5, 10 và thấy hầu hết đều có rung động, nhất là ở các tòa nhà cao tầng, tuy nhiên cho đến hiện nay thì chưa có thiệt hại gì. Có một trường hợp được người dân báo cáo là nứt tường do động đất nhưng qua kiểm tra chúng tôi thấy vết nứt đã có từ lâu.

* Những công trình xuống cấp nào cần phải di chuyển dân, thưa ông?

- Chúng tôi đã có báo cáo và kiến nghị với UBND TP chỉ đạo để khẩn trương tái định cư những hộ dân đang sống trong các công trình chung cư hư hỏng nặng (ở quận 1, 3, 5, 10, 11, Bình Thạnh) để đập phá, tháo dỡ và xây dựng mới. Song song đó, các quận này cũng cần khẩn trương lập những dự án đầu tư để xây dựng lại những chung cư hư hỏng nặng khác, đảm bảo an toàn cho người dân. Bắt buộc phải ép dân đi để đập và xây dựng mới chứ không dây dưa, chần chờ nữa, như ở chung cư 281 Trần Hưng Đạo chẳng hạn. Chúng tôi cũng sẽ phối hợp với các quận khẩn trương tìm địa điểm tái định cư, tạm cư cho người dân ở các chung cư này.