Phóng to

Hình ảnh các nạn nhân của chế độ Khmer đỏ được trưng bày tại Bảo tàng Tuol Sleng ở Campuchia. Để tiết kiệm đạn, nhiều người đã bị đánh tới chết - Ảnh guardian.co.uk

Các nhân vật bị xét xử bao gồm: Noun Chea - thủ tướng dưới thời Khmer đỏ, được biết đến với biệt danh “anh số 2”; Ieng Sary - phó thủ tướng kiêm ngoại trưởng Khmer đỏ và là nhân vật quyền lực số 3 trong chính quyền này; Ieng Thirith - vợ của Ieng Sary, bộ trưởng các vấn đề xã hội của Khmer đỏ; Khieu Samphan - chủ tịch nước Campuchia dân chủ, nhân vật quyền lực thứ 5 của Khmer đỏ.

Cả bốn đều đối mặt với các cáo buộc bao gồm diệt chủng, tội ác chống nhân loại, vi phạm luật hình sự Campuchia năm 1956, bao gồm giết người, tra tấn và khủng bố tôn giáo.

AP dẫn lời chánh án You Bunleng nói bản cáo trạng được đưa ra hôm thứ tư. Thời gian bắt đầu xét xử chưa được xác định, tuy nhiên tòa sẽ nghe trình bày của các bên trong khoảng bốn tháng.

Ông You Bunleng cũng cho biết hồ sơ vụ án có đến 350.000 trang với 11.600 tài liệu khác nhau, 1.000 bản viết tay của các nhân chứng và tổ chức dân sự có liên quan. Các bị cáo đã bị thẩm vấn 46 lần kể từ khi bị bắt giữ vào năm 2007.

Phóng to

Hai vợ chồng Ieng Sary và Ieang Thirith - Ảnh AP

Các nạn nhân của Khmer đỏ hoan nghênh quyết định của tòa, tuy đây là một phiên tòa khá muộn màng, bởi ngoại trừ Khieu Samphan (79 tuổi), các bị cáo còn lại đều đã hơn 80 tuổi. Một số lãnh đạo cao cấp khác của Khmer đỏ như nhân vật số 1 Pol Pot đã qua đời trước khi phiên tòa diễn ra.

“Đây là một tin tốt lành nhưng hơi trễ - bà Theary Seng, chủ tịch Trung tâm Công lý và hòa giải nói - Đây là một dấu hiệu cho công chúng biết tòa án này vẫn còn tồn tại và hoạt động”.

Quyết định này của tòa án theo sau phiên tòa xét xử Kaing Guek Eav, còn gọi là Duch, viên cai ngục khét tiếng của nhà tù S-21 - nơi khoảng 16.000 người đã bị tra tấn trước khi bị hành hình. Duch ra tòa với các cáo buộc tội ác chống nhân loại, tội ác chiến tranh, giết người và tra tấn.

Duch đã bị kết án 19 năm tù và hiện đang làm đơn kháng án, bởi theo luật sư của ông ta, “Duch chỉ là nhân chứng của thời kỳ này và cần phải được đặt dưới chế độ bảo vệ nhân chứng”.

Nhiều nạn nhân của Khmer đỏ đã phản đối bản án mà họ cho là quá nhẹ và nói bản án làm họ mất niềm tin vào ECCC, vốn được Liên Hiệp Quốc hỗ trợ.

Hiện các công tố viên tìm cách gia tăng bản án đối với Duch.

Phóng to

Phản ứng của Noun Chea khi tòa bác đơn xin tại ngoại vào năm 2008 - Ảnh Khmerization.blogspot.com

Phóng to

Khieu Samphan trong một phiên tòa vào năm 2009 - Ảnh khmernews.com

Tuy nhiên theo giới quan sát, việc xét xử bốn bị cáo này sẽ không đơn giản như việc xét xử Duch, vốn được tiến hành khá dễ dàng bởi các bản ghi chép tỉ mỉ từ nhà tù S-21 cũng như thái độ hợp tác với phiên tòa của Duch.

Hoạt động không rõ ràng của chính quyền Khmer đỏ cũng sẽ khiến việc kết tội những kẻ đứng đầu chính quyền này trở nên khó khăn, trong khi phiên tòa sẽ rất nhạy cảm bởi một số thành viên Chính phủ Campuchia hiện nay từng có thời gian làm việc cho Khmer đỏ.

Phiên tòa xét xử các tội ác Khmer đỏ đã tiêu tốn 10 năm và 100 triệu USD trong quá trình hình thành - được khen ngợi là đã giúp những nạn nhân sống sót qua chế độ kinh hoàng này có cơ hội lên tiếng.

Có 1,7 triệu người đã chết vì đói khát, bệnh tật và làm việc quá sức, theo số liệu chính thức của Campuchia.