Thế nhưng, theo tôi được biết, chưa có trường hợp nào gia chủ được cầm trong tay đồng tiền Nhà nước hỗ trợ để cất nhà theo ý mình. Tất cả đã được chính quyền địa phương khoán gọn cho một nhà thầu nào đó, đến ngày hoàn thành thì cử đại diện đến nghiệm thu, bàn giao cho chủ hộ.

Chính qui trình giám sát thi công lỏng lẻo như vậy đã tạo điều kiện cho tiêu cực hoành hành. Một nhà thầu ở thị trấn Phụng Hiệp (Hậu Giang) thừa nhận: “Không gì dễ ăn bằng nhận xây dựng các nhà tình nghĩa, nhà tình thương. Giá trị mỗi công trình tuy nhỏ nhưng nhờ số lượng nhiều, chỉ cần “biết điều” với bên A thì không sợ thiếu việc”.

Tất nhiên, để có tiền lại quả thì chỉ còn cách nhà thầu phải ăn vào công trình. Chả trách có những căn nhà vừa bàn giao xong đã giột, tường bong tróc ximăng, nền nhà “nhấp nhô sóng nước Cửu Long”. Nhiều khổ chủ chỉ biết tự an ủi: “Nhà nước cất nhà cho là quí rồi, cho sao ở vậy chứ thắc mắc làm chi cho mất tình nghĩa”. Với quan niệm như vậy nên chất lượng các căn nhà tình nghĩa, nhà tình thương thường rất thâp so với mức đầu tư của Nhà nước và nằm “ngoài vùng phủ sóng” của các cơ quan thanh tra.

Có ý kiến cho rằng sở dĩ chính quyền địa phương không giao hẳn tiền xây dựng nhà tình nghĩa, nhà tình thương cho hộ được hưởng chính sách quản lý là nhằm bảo đảm mục đích sử dụng (tiền xài vào việc khác chứ không cất nhà).

Theo tôi, cần tạo điều kiện để những hộ này giám sát việc thi công căn nhà của chính mình. Nên chăng chính quyền địa phương chỉ cần giữ quyền thỏa thuận với nhà thầu, ấn định ngày giờ khởi công xây dựng để trả cho nhà thầu thì giao toàn bộ số tiền còn lại cho người dân để họ tự mua vật liệu. Như thế đồng tiền sẽ được sử dụng đúng mục đích, giảm thất thoát.