Phóng to

Diều Đức sẽ có mặt tại Vũng Tàu

Phóng to

Diều Indonesia

Phóng to

Festival diều quốc tế tại Bali

Cánh diều trên bầu trời là một hình ảnh thường được dùng để mô tả tình yêu quê hương. Trong tạp văn Thả diều, Lỗ Tấn viết: “Vào độ tháng 2, khi nàng xuân đến, chính là mùa thả diều ở quê tôi… vào mùa thả diều, dương liễu đã nẩy mầm trên mặt đất, những cây sơn đảo nở hoa sớm, phần nhiều đã đơm nụ, chúng hòa lẫn với màu áo quần của trẻ con và cảnh sắc trên trời, hợp thành một vẻ yên ắng của ngày xuân… Tôi đã xa quê hương nhiều năm rồi, những mùa xuân xưa tưởng đã chết trong tôi nay lại hiện về, bay bổng giữa bầu trời kia”. Gần gũi với chúng ta hơn là những lời thơ của Đỗ Trung Quân được âm nhạc Giáp Văn Thạch chắp cánh bay cao như cánh diều trên bầu trời: “Quê hương là con diều biếc/ Tuổi thơ con thả trên đồng”…

Diều của Mặc Tử và Lỗ Ban

Thật ra, con diều không hoàn toàn là một trò chơi trẻ con và nó có một lịch sử hết sức lâu đời. Theo những gì sách sử Trung Hoa ghi chép lại, con diều giấy được phát minh và trở nên thông dụng cách nay đã khoảng 2.800 năm, vào thời Xuân Thu - Chiến Quốc. Nơi con diều đầu tiên của loài người ra đời là xã Hàn Đình thuộc địa khu hành chính Duy Phường (Weifang) của tỉnh Sơn Đông ngày nay. Hàn Đình từ xa xưa đã nổi tiếng với nghề in tranh mộc bản dân gian và làm diều bán cho các địa phương khác. Còn Duy Phường từ lâu rồi đã tự hào là “thủ đô diều quốc tế” với một lễ hội diều quốc tế quy mô lớn tổ chức hằng năm tại đây, thu hút hàng trăm “diều thủ” khắp nơi trên thế giới về tham dự.

Theo các chuyên gia về diều là Clive Hart và Tal Streeter, thật đáng ngạc nhiên là ông tổ của nghề làm diều lại là những nhân vật có tiếng tăm của thời cổ đại Trung Hoa: một người là triết gia lừng danh Mặc Tử - cha đẻ của thuyết kiêm ái, một trong những nhà lập thuyết quan trọng của Bách gia chư tử, người kia là Lỗ Ban - ông tổ của nghề mộc. Họ là bạn của nhau vì trước khi trở thành nhà lập thuyết, Mặc gia cũng là một thợ mộc giỏi nghề. Những con diều sản phẩm hợp tác sản xuất của Mặc Tử và Lỗ Ban đã tung bay trên bầu trời trước Công nguyên nhiều thế kỷ! Song cho tới nay người ta không rõ những cánh diều ấy có mang thông điệp triết học hay khoa học nào chăng. Còn thì những con diều giấy có từ thế kỷ thứ IV sau Công nguyên ở Trung Quốc mà các nhà khảo cổ tìm thấy được, được người xưa thả nhằm mục đích thông báo cứu nạn từ xa. Diều còn được dùng ở Trung Quốc thời cổ đại và trung cổ để đo cự ly trên mặt đất, định hướng gió, báo hiệu và truyền tin tức quân sự, cuối cùng mới là trò giải trí của trẻ con lẫn người lớn.

Từ Trung Quốc, diều được du nhập vào Nhật Bản, Triều Tiên, Ấn Độ, các nước vùng Đông Nam Á, xa hơn là các xứ Ả Rập, Bắc Phi, các đảo trong châu Đại dương… Có lẽ các xứ phương Tây là chặng cuối trong hành trình phát tán của diều đến toàn thế giới. Và bây giờ thì diều trên các vùng đất khác nhau của thế giới lại mang những bản sắc riêng, độc đáo cho dù mục đích cuối cùng của chúng là được tung bay trên bầu trời và làm trò tiêu khiển, trở thành niềm đam mê của biết bao người. Những liên hoan, lễ hội diều quốc tế được tổ chức khắp các châu lục, trở thành nơi thi thố tài năng của những nhà làm diều, thả diều, điều khiển diều… với hàng trăm, hàng nghìn kiểu diều, loại diều đủ hình dáng, màu sắc, kích thước khác nhau. Bên cạnh những cánh diều truyền thống đã có tuổi trăm, nghìn năm là những cánh diều của thời đại tân kỳ: diều được làm bằng các chất liệu mới như sợi carbon, sợi thủy tinh…; diều khí động học, diều siêu nhẹ (helikite) có thể thả trong phòng, không cần gió…

Phóng to

Diều bay trên bầu trời Hồ Tràm

Phóng to

Festival diều quốc tế tại Berkeley (Mỹ) năm 2006

Phóng to

Diều cá voi xanh khổng lồ trong Liên hoan diều tại Duy Phường, Sơn Đông, Trung Quốc

Diều trên bầu trời Bà Rịa - Vũng Tàu

Diều Việt Nam lâu nay đã góp mặt tại các liên hoan diều quốc tế nhưng chủ yếu là diều Huế của các thành viên Câu lạc bộ diều Huế, trong khi phong trào chơi diều Bắc, diều Nam cũng đang phát triển mạnh mẽ. Ở TP.HCM, có CLB diều Quận 8 rất mạnh về lực lượng và vốn liếng diều.

Liên hoan diều quốc tế quy mô lớn lần đầu tiên được tổ chức tại VN, trên bãi biển TP. Vũng Tàu và bãi biển đẹp của khu resort - spa Hồ Tràm Beach, thuộc huyện Xuyên Mộc. Tham vọng của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là sẽ biến vùng đất có thế mạnh về du lịch này trở thành địa phương gắn liền với festival diều quốc tế hàng năm, tạo được một thương hiệu giống như Festival Huế. Do vậy, tỉnh đã mời được nhiều câu lạc bộ và hiệp hội diều nổi tiếng của Mỹ, Đức, Canada, New Zealand, Singapore, Philippines, Malaysia, Úc, Pháp, Đài Loan, Campuchia, Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan tham dự liên hoan bên cạnh các nghệ nhân diều Bắc, Trung, Nam. Có khoảng 300 con diều của các nước sẽ có mặt để cùng biểu diễn những vũ điệu tuyệt vời trên bầu trời biển Đông. Cũng cần nói thêm, người có sáng kiến tổ chức sự kiện thú vị này là một gương mặt quen thuộc của làng du lịch TP. Hồ Chí Minh trước đây: ông Cao Lập, giám đốc khu resort - spa Hồ Tràm Beach, cũng là phó ban tổ chức festival diều quốc tế Vũng Tàu 2009.

Trong những buổi thả diều chuẩn bị cho liên hoan, có mặt nhà thơ Nguyễn Duy. Buổi sớm, nhà thơ ra bãi biển Hồ Tràm khi những tia nắng mai vừa lóe và với chiếc máy ảnh trong tay cứ say sưa chụp những cánh diều đầy màu sắc. Chiều đến, ông lại chụp mải miết cho đến khi vầng dương chìm dần xuống biển. Một bộ ảnh cho lịch thơ sắp tới chăng? Nguyễn Duy chỉ cười, ông còn mải nghe tiếng sáo của một cánh diều đang chao lượn trên tầng cao và buột miệng: “Nhớ quá tiếng sáo diều hồi bé ở quê tôi…”.