Phóng to

Tiến sĩ Robert Moog từng nhận giải Polar của Thụy Điển 2001, giải thưởng được xem như “Nobel của âm nhạc

TTO - Ông chưa bao giờ là một ngôi sao nhạc rock, thế nhưng ảnh hưởng của ông có thể bắt gặp trong âm nhạc của The Beatles, The Doors, The Rolling Stones... Tiến sĩ Robert A. Moog, người phát minh ra thứ nhạc cụ điện tử có thể mô phỏng nhiều âm thanh khác nhau, vừa ra đi ở tuổi 71 vì bệnh ung thu não.

Nhạc cụ đó được người đời gọi là electronic synthesizer, nhưng thông dụng hơn là Moog synthesizer và ngắn gọn nhất là Moog, để tri ân cha đẻ của nó. Chính nhạc cụ này đã làm cuộc “cách mạng” trong âm nhạc những năm 1960 về sau. Ngày nay, những âm thanh điện tử được tích hợp vẫn còn thịnh hành trong nhạc phổ thông.

Sinh tại ngoại ô New York City vào 1934, Robert Moog bị ảnh hưởng bởi cái họ “Moog” (nghe như “vogue” - thịnh hành) đã sớm bị những âm thanh điện tử mê hoặc từ khi còn là trẻ nhỏ. Chỉ mới 14 tuổi đầu và được sự động viên của người bố, Moog đã sáng chế ra nhạc cụ điện tử đầu tiên có tên gọi theremin. Từ đó mà gia đình đã mở công ty và kinh doanh nhạc cụ này khi Moog 19 tuổi.

Bên cạnh sở thích khác biệt, Moog học rất chăm. Ông lấy bằng kĩ sư điện tử tại Đại học Columbia và sau là bằng tiến sĩ vật lý tại Đại học Cornell.

Mặc dù RCA (Đại học nghệ thuật Hoàng gia) đã sáng chế ra một synthesizer cho âm nhạc, tuy nhiên nó rất cồng kềnh và chưa có ý định kinh doanh. Những gì Moog thực hiện 1964 là sản xuất ra thị trường một nhạc cụ dùng bàn phím có khả năng tổng hợp âm thanh.

Phóng to

Nhạc cụ minimoog - một bước tiến trong âm nhạc

Một cây “minimoog” cho phép các nhạc sĩ “chế” ra nhiều loại âm thanh có thể bắt chước tiếng thiên nhiên, các loại nhạc đàn dây, kèn, bộ gõ với nhiều âm vực khác nhau chỉ với một cú gạt cần, quay số hay trượt nút bấm.

Wendy Carlos là nhạc sĩ đã nâng cao tên tuổi của người đã sáng chế ra cây moog nhờ album đoạt giải Grammy 1968 Switched-On Bach. Các sáng tác cổ điển của J.S.Bach đã mang một sắc thái mới nhờ sử dụng nhạc cụ điện tử này.

The Beatles từng dùng cây moog trong album Abbey Road 1969. Cây moog cũng tạo ra âm thanh sợ hãi, hồi hộp cho bộ phim kinh điển 1971 A Clockwork Orange.

Khi solo keyboard ngày càng bành trướng trong nhạc rock và funk - sau này có cả hip-hop và techno - nhạc cụ của Moog còn được sử dụng trong các ca khúc của Manfred Mann, Yes và Pink Floyd. “Âm thanh ấy đã chứng thực sự tiến bộ của âm nhạc” - Keith Emerson - tay keyboard của nhóm rock Emerson, Lake and Palmer - xác nhận.

Năm 2004, song song với một số nhạc sĩ trong Hội Opera Brooklyn thề nguyền rằng sẽ không bao giờ sử dụng bất kì nhạc cụ synthesizer - vì bị xem là “cỗ máy giao hưởng ảo”, một số khác như Brian Eno, Frank Zappa, The Cure, Fatboy Slim và Stereolab vẫn trân trọng sáng chế của tiến sĩ Moog, dù rằng nó chỉ là một synthesizer tín hiệu analog, ngày càng bị các nhạc cụ kỹ thuật số cạnh tranh.

Nếu như Les Paul gắn liền với cây guitar điện thì tên tuổi của Robert Moog sẽ mãi nối kết với nhạc cụ synthesiser. Không thể nhắc đến sự bành trướng của âm nhạc điện tử mà không có tên tiến sĩ Moog. Không ngoa khi gọi ông là “Einstein của âm nhạc”!