Phóng to

Ảnh: T.T.D.

Những người nghiêm trang, không biết cười muốn cuộc sống phải rập theo một khuôn mẫu nào đó, công thức nào đó. Mỗi khi mưu toan đó thực hiện, cuộc sống trở nên nghèo nàn và trống rỗng, hơn nữa còn tàn bạo.

Trong nghệ thuật cũng vậy, thiếu giấc mơ và tưởng tượng, tác phẩm trở nên rỗng tuếch. Thế nên Donald Barthelme cho rằng: "Phúc cho chúng ta là có thể tưởng tượng những thực tại khác, những khả tính khác".

Nghệ thuật là thế giới của Nghìn lẻ một đêm. Để sống sót ta phải tưởng tượng, phải mơ. Phải mơ ra mọi thứ, mơ ra cả bản thân mình. Nghệ thuật là thế giới của chơi đùa và tự do, không thể nhốt vào một cái chai nào.

Nhân vật Kafka của Murakami là một cậu bé mười lăm tuổi bỏ nhà ra đi vì một thôi thúc huyền bí, rất mê Nghìn lẻ một đêm. Cậu cảm thấy những con người tục tử, đam mê và bạo liệt của ngàn xưa ấy lại "thật" hơn đám đông quanh mình đang đổ xô qua những ga xe lửa. Một nhân vật khác là Oshima còn đi xa hơn. Anh căm ghét nhất là những người không biết tưởng tượng...

Có thể thấy Haruki Murakami không xem thiếu tưởng tượng là một thiếu sót bình thường. Trong đời sống cũng như nghệ thuật, thiếu tưởng tượng là một tội ác.

Do đó, mỗi tác phẩm của ông là một dạ yến linh đình của giấc mơ và tưởng tượng đầy ma ảo.

Trong Kafka bên bờ biển, hàng ngàn con cá từ trời tuôn xuống như một trận mưa đá, một ông già truy tìm những con mèo thất lạc bằng những cuộc trò chuyện với mèo, thấu hiểu hơn là người. Rồi những linh hồn sống rời khỏi cơ thể đi làm tình hoặc giết người...

Tiểu thuyết của Murakami, với tinh thần chơi đùa và tự do tưởng tượng, được kể bằng một bút pháp sống động và đam mê như Nghìn lẻ một đêm của thời hiện đại.

Nghệ thuật của ông trở về với ngọn nguồn của tiểu thuyết, thời mà tiểu thuyết còn đầy tự do, không bó buộc phải sao chép hiện thực.

Tôi hiểu hiện thực chính là cái chân thực mà mọi sáng tạo đều phải vươn tới.

Vậy yếu tố ma ảo, giấc mơ và tưởng tượng trong Kafka bên bờ biển cũng như nhiều tác phẩm khác của Murakami qui chiếu về cái chân thực đó, cái chân thực nằm trong tâm hồn nghệ sĩ chứ không đi theo một áp lực ngoại tại nào.

Cái chân thực đó chỉ có thể được sáng tạo từ một nhà văn lớn như Haruki Murakami và chính nó gây cảm hứng lớn lao ở bất cứ nơi nào tác phẩm của ông xuất hiện, trong đó có VN.