Phóng to

Nhà văn người Brazil Paulo Coelho vừa cho ra đời cuốn tiểu thuyết mới, The Zahir. Xuất hiện ở Brazil vào tháng 3- 2005 vừa qua, trong tháng 4 năm nay, cuốn sách đã được dịch và xuất bản bằng 42 thứ tiếng tại 83 nước. Lần đầu tiên trong nền văn học viết bằng tiếng Bồ Đào Nha, một tác phẩm ra mắt cùng một lúc trên toàn thế giới như thế.

Paulo Coelho, tác giả của những tác phẩm được biết đến rộng rãi như Nhà giả kim, Ngọn núi thứ năm, Cô Veronika quyết chết, Mười một phút, với hơn 65 triệu bản sách đã được bán, có những người nổi tiếng như Bill Clinton cho đến Madonna.

Dù thành đạt, nổi tiếng như vậy, thế nhưng, như chính Coelho cho biết cuốn The Zahir lần này là một phút nhìn lại mình. Từ Pháp, nhà văn 57 tuổi trả lời phỏng vấn qua điện thoại: Cuốn sách phản ánh trạng thái của tôi hiện giờ. Đấy là một quá trình đánh giá lại toàn bộ sự nghiệp sáng tác của mình. Mỗi tác giả cần phải làm điều này, nhưng thông thường khi họ đã 70, 80 tuổi. Còn đối với tôi đây chính là thời điểm thích hợp để nhìn lại mình, phân tích mình.

Phóng to

Nhà văn Paulo Coelho

Nhân vật chính của tiểu thuyết là một nhà văn. Người vợ của ông, phóng viên chiến tranh bỗng nhiên biến mất, không để lại dấu vết gì. Cô ra đi không phải do tiếng gọi tình yêu của người khác, mà chính là vì yêu chồng: Tình cảm giữa họ đã trải qua bao tháng năm chung sống có nguy cơ trở nên nhàm chán, nên người vợ quyết định chạy trốn đến một xứ sở thật xa để gìn giữ tình cảm, tìm kiếm sự cân bằng. Xứ sở đó là Kazakhstan, một đất nước với những thảo nguyên mênh mông ở vùng Trung Á.

Cô làm quen với đất nước này qua một cậu bé mới lớn tên là Mikhain, trong người cậu chảy cả dòng máu Nga và Kazakh. Từ nhỏ Mikhain đã có khả năng nhìn thấy những giấc mơ hé mở về tương lai, nghe được một giọng nói luôn nhắc cậu về sứ mệnh trả lại tình yêu cho thế giới này. Cậu biết đến người vợ của nhà văn trong chuyến công cán của cô đến Kazakhstan, giới thiệu cô với tengri, một đức tin từ ngàn xưa của người dân địa phương về một thế giới tâm linh.

Còn người chồng lên đường tìm kiếm vợ ông, nhìn lại cuộc đời mình và tự hỏi tại sao người vợ lại có thể bỏ ông ra đi. Qua gần 400 trang đối thoại, suy ngẫm, truy tầm triết học về tình yêu và những chuyến du ngoạn vào lịch sử Kazakhstan, hai nhân vật chính của truyện gặp lại nhau tại thảo nguyên vĩnh hằng ở đất nước này khi đã đổi thay nhiều hơn, minh triết hơn và càng yêu nhau hơn. Tưởng chừng như không có gì mới, nhưng chỉ có Coelho mới có thể gọt giũa những cái cũ ấy sáng đẹp như viên kim cương.

Có lẽ văn chương mắc nợ Coelho khá nhiều, vì cứ mỗi lần sáng tác là ông lại nghĩ ra một phong cách mới. Với ý nghĩa này, tiểu thuyết mới ra của nhà văn The Zahir là viên ngọc thực sự, tuyệt tác của sự sáng tạo. Và như một tuyệt tác, sức hấp dẫn của nó cứ hé lộ dần, từ dòng mào đầu trích từ Bách khoa toàn thư về viễn tưởng, qua cách diễn giải khái niệm "Zahir" của Jorge Luis Borges cho đến lời cảm tạ của Tổng thống Kazakhstan Nursuntan Nazarbaev.

Bên cạnh đó, trong cuốn tiểu thuyết này có thứ không mới, nhưng rất đáng xem, đúng hơn là hai nhân vật: Coelho và SNG, một không gian chính trị đang biến dần trên bản đồ thế giới. Nhân vật chính của cuốn sách là hình ảnh phản chiếu khá chính xác cuộc đời của nhà văn. Những ai hay quan tâm đến đời sống riêng tư của ông có thể thỏa mãn với những chi tiết cụ thể, thậm chí cả thu nhập hàng năm; hoặc những mối quan hệ riêng tư, công việc, những thứ mà thiếu chúng không thể có thành công.

Nhưng cái chính trong The Zahir là tengri, Kazakhstan và Tổng thống Nazarbaev. Tengri - đó là toàn bộ đức tin tôn giáo và đạo lý của người dân thảo nguyên xứ này. Điều đáng nói là hiện nay, trong cuộc tìm kiếm bản ngã dân tộc của mình trong không gian hậu Xô viết, giới trí thức ở Kazakhstan, Kurgustan và Tartastan (nước cộng hòa tự trị thuộc liên bang Nga hiện nay - NV) đang tranh luận sôi nổi về tengri như chủ thuyết mới có thể tập hợp ý chí nhân dân ở nền văn minh thảo nguyên cận Ural này.

Nhân đây, người ta nhớ lại, năm 1994, Tổng thống Nazarbaev là người tích cực vận động thành lập không gian mới cho vùng Á - Âu (Euroasia) này, ông gửi thư đến lãnh đạo các nước SNG với "Dự án về việc thành lập liên minh các nước vùng Á- Âu".

Sau khi The Zahir xuất hiện, bản đồ Kazakhstan được biết đến nhiều hơn ở Brazil, còn trên quê hương của tengri, mặc dù mới ra được vài tuần nhưng cuốn tiểu thuyết đã được bán hết. Tất cả đều hài lòng, từ nhà văn, Tổng thống Kazakhstan cho đến người dân nước này. Nhưng người vui lòng nhất có lẽ lại là bạn đọc.

Zahir trong truyền thuyết đạo Hồi là cái gì đó đưa ta đến hoặc sự kiềm chế, hoặc sự thánh thiện, hoặc sự điên rồ, tùy vào người hấp thụ. Có thể sự trùng hợp giữa thời điểm ra đời cuốn sách với những sự kiện đang diễn ra ở các nước trong khu vực thảo nguyên vĩ đại này chỉ là tình cờ, cũng có thể nhà văn cảm nhận được trước, hoặc có thể cả hai.

Nhưng đối với Nhà giả kim Coelho, giống như trong các tác phẩm khác của ông, có lẽ Zahir thực sự chính là quyền lực của cái thiện.

Còn nói về đời riêng của Coelho, nhà văn cho biết, ông vẫn sống hạnh phúc với người vợ đã từng chia ngọt sẻ bùi 25 năm qua, và The Zahir chính là món quà ông dâng tặng bà.