Tây hóa nhạc ta: “nửa nạc nửa mỡ”

TT - Dạo một vòng quanh các cửa hàng băng đĩa, chúng ta dễ dàng tìm thấy các sản phẩm âm nhạc không giống Việt, cũng không ra ngoại khi chúng cứ “dở dở ương ương” theo kiểu bìa thì “Tây Tây”, nhưng ruột lại... “ta ta”.

Không ít ca sĩ đang “Tây hóa” nửa mùa từ nghệ danh đến ca khúc, album phát hành. Trong ảnh: Đông Nhi và Noo Phước Thịnh trên sân khấu Thế giới V-pop - Ảnh: Phạm Thành Nhân

Mở đĩa nhạc Ngày hôm qua là thế vừa phát hành của chàng ca sĩ xuất thân từ cuộc thi Vietnam Idol - Ngọc Ánh, có thể đọc thấy art direction: XYZ, make up: ABC. Còn nội dung? Xuyên suốt album là những ca khúc của một thời xưa cũ như Buồn ơi chào mi!, Dấu tình sầu, Lá đổ muôn chiều, Mắt lệ cho người...

Vỏ Tây, ruột ta

Album thứ 7 của ca sĩ Lâm Vũ mang lên bìa cả một dòng tiếng Pháp - Aie confiance à mon amour (Hãy tin vào tình yêu của anh) dù bên trong chẳng có bài nhạc Pháp nào và cũng chẳng có bài nhạc ngoại nào. “Cái sự Tây” của đĩa nằm trên đúng chiếc logo LV mà khi nhìn vào ai cũng phải nhớ đến hãng thời trang Pháp Louis Vuitton. Đĩa nhạc Miss you (Nhớ em) của Quang Hà chỉ có duy nhất Miss you là cụm từ tiếng Anh được dùng làm tên album, còn ca khúc bên trong thì chỉ Tây mỗi cái tựa khi toàn bộ phần lời đều bằng tiếng Việt.

Trên hằng hà sa số đĩa khác là những chức danh chói lóa như arranger, stylist, designer... chứ hiếm khi người ta chịu ghi là thiết kế, hòa âm... dù “arranger” hay “nhạc sĩ hòa âm” cũng chỉ là một.

Bên cạnh cái tên, những dòng chữ được in trên bìa, album nhạc ta còn được Tây hóa bằng một vài câu hoặc đôi khi chỉ là một cụm từ tiếng nước ngoài trong các tác phẩm. Ca khúc Yêu không hối tiếc của Hamlet Trương có đoạn “vì khi đã yêu là không cần phải nói I’am sorry” - ý tưởng đã từng được Eric Segal nói từ 40 năm trước trong tiểu thuyết Love story. Không kém cạnh, nữ ca sĩ Đông Nhi cũng chèn “Baby don’t let me alone” vào bài Bối rối - một sản phẩm VN. Một số trường hợp ca sĩ trình diễn trên sân khấu được hỗ trợ bởi một rapper đọc vài câu tiếng Anh mà nội dung có khi chẳng ăn nhập gì với lời ca khúc Việt.

Nói về tình trạng trên, nhạc sĩ Nguyễn Hồng Thuận lý giải: “Có thể các tác giả ấy chỉ muốn có một chút phong vị lạ để tác phẩm được chú ý hơn mà thôi. Nhưng cá nhân tôi không ủng hộ chuyện nửa nạc nửa mỡ trong sáng tác. Mỗi khi nghe một bài tiếng Việt mà có chèn sorry, miss you, need you tôi đều rất khó chịu”.

Phong trào Tây một nửa của làng ca nhạc còn tiến xa hơn một bước với những hình ảnh na ná sao ngoại. Này thì cũng quần áo kiểu dáng ấy. Kia thì cũng cách xõa tóc, dáng ngồi. Điểm khác biệt nằm ở chỗ nếu những tấm ảnh của sao ngoại  được nhiếp ảnh gia chụp theo vóc dáng và tính cách của nhân vật thì ở ta những tấm ảnh được yêu cầu chụp sao cho giống ngoại. Những người thiết kế đĩa thì được yêu cầu phải trình bày sản phẩm sao cho thật giống Tây để làm sang.

Con lai hay Việt kiều?

Sự thật thì trong số các nghệ sĩ mang tên ngoại hiếm có người nào mang hai dòng máu hoặc từ nước ngoài về. Ca sĩ Nenita L. Feria, như tên khai sinh của cô, là một trong những trường hợp đặc biệt, còn lại chỉ là những cái tên được chủ nhân gắn vào cho thêm phần “kêu vang”. Nào là Hamlet, Akira, nào là Kiwi, Noo, Bambi, Jinni, Baby, Takej...

Khi những cái tên được xướng lên, khán giả cứ ngỡ mình đang dự một đại nhạc hội của những nghệ sĩ quốc tế! Còn những cái tên của nhóm hát, những Quả Dưa Hấu, Phù Sa, Lọ Lem, Mây Trắng, Mắt Ngọc... đã là “đồ cổ” bởi những nhóm mới ra đời đều có tên Tây lạ hoắc, chẳng liên quan gì đến chủ nhân trừ việc họ... thích thế.

Nghệ danh của ca sĩ trẻ cũng nửa Tây nửa ta. Trong ảnh: Wanbi Tuấn Anh - Ảnh: Phạm Thành Nhân

Đã có một thời những nghệ danh ca sĩ Việt mang màu sắc Trung Hoa với những Chấn, Đàm, Ưng, Nhất, Vân, Thiên... Và khi những ca sĩ ấy hát vài bài nhạc Hoa thì khán giả hẳn phải ngỡ rằng họ có bà con hay liên quan gì đấy đến xứ Hong Kong, Đài Loan hay Trung Quốc đại lục. Song khi truyền hình Hàn Quốc lên ngôi với những ngôi sao mới, khi điện ảnh, âm nhạc phương Tây trở nên thân thuộc như bánh hamburger, paparoti bán lẻ lề đường thì làn sóng nghệ danh lại chuyển sang Hàn, sang Tây. Lần này khán giả không còn bị nhầm lẫn bởi trước mắt họ là những gương mặt da vàng dù đôi khi tóc đã được nhuộm màu, tẩy sáng.

Sự khác biệt ở đâu?

Sự khác biệt trong âm nhạc không nằm ở nghệ danh mà ở cái riêng trong giọng hát, những sáng tạo mới, lạ trong hình ảnh, xử lý tác phẩm để những tác phẩm khi vang lên là một lần thu hút công chúng. Những danh xưng như designer, stylist không giúp cho đĩa nhạc tốt hơn nếu những người ấy không có sáng tạo mới, không làm ra được những sản phẩm chất lượng.

Thiếu nội lực tự thân, lại mô phỏng theo vũ đạo của các nghệ sĩ, nhóm nhạc nước ngoài. Thiếu khả năng sáng tác những tác phẩm thuần túy tiếng nước ngoài, lại chêm vài từ vào ca khúc Việt để thấy rằng mình cũng lóng lánh như ai. Không tự xây dựng được hình tượng cho riêng mình thì sao chép lại từ những người đi trước, những mẫu có sẵn. Lối làm việc ấy dần dà đẩy nghệ sĩ ta đến thói quen “học hỏi”, “chịu ảnh hưởng” mà quên mất rằng chính mình là những người thực hiện công việc sáng tạo.

PHẠM THÀNH NHÂN

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ý kiến bạn đọc

* Có lẽ do xu hướng hội nhập, những cái hay cũng như cái dở của văn hoá thế giới và cái nhìn lệch lạc của giới trẻ bây giờ nên dẫn đến kết cục âm nhạc trẻ như vây. Âm nhạc "ăn xổi" + vay mượn ca từ, lời ca vô nghĩa  + nhạc điệu vay mượn = hot.

Có lẽ một phần do chúng ta chưa có một sự đầu tư, giáo dục cho các em về âm nhạc, nhất là âm nhạc truyền thống và hơn nữa, chúng ta đã thả nổi trong quá trình thẩm định, cấp phép để những sản phẩn hỏng này tồn tại.

Mong các cơ quan chức năng nhìn thấy những trường hợp như vậy và có những phương thức truyền thông hiệu quả hướng giới trẻ có cái nhìn, cái nghe đúng về âm nhac, như những gì nó vốn có chứ không phải mấy ca từ hỗn độn, vô nghĩa như hiện nay.

Trần Tuấn Anh

* Theo tôi, việc thị trường âm nhạc có nhiều hoạt động chuyển biến (tốt hay xấu) là điều tất yếu. Và phải có nhiều hoạt động chuyển biến thì mới có sự phát triển. Vấn đề đáng lo lắng và quan tâm chính là giáo dục và định hướng thẩm mỹ của thính giả, nâng cao khả năng phê bình và thưởng thức của thính giả. Chính thích giả sẽ là người quyết định mình thích xu hướng nào, đặc biệt là giới trẻ. Giới trẻ chính là thị trường lớn nhất của nghệ sĩ trong thời điểm này. Chính vì vậy, mục tiêu giới thiệu, định hướng mới là quan trọng nhất.

Khue Trinh

* Chuyện này đã xuất hiện từ rất lâu. Theo ý kiến của riêng tôi, có một số việc cần làm để hạn chế tình trạng này:

- Có lẽ phải hướng dẫn thị hiếu nghe nhạc cho thanh niên hôm nay dần dần bằng nhiều phương tiện thông tin đại chúng.

- Nếu thấy hiện tượng này không nên khích lệ, ủng hộ thì các đài phát thanh và truyền hình dứt khoát không phổ biến trên các phương tiện của mình (nhất là các đài địa phương) với bất cứ lý do nào.

- Riêng các trung tâm băng đĩa nhạc,nhà phát hành... nếu không ủng hộ khuynh hướng ngoại lai này thì bớt đi một số lượng rất lớn tràn lan ngoài thị trường…

sieuhangdiepvien@...

* Mặc dù tôi không thích nhạc trẻ bây giờ cho lắm, nhưng có phải là tác giả có hơi quá khi nói về nhạc trẻ hiện nay như vậy không? Trong những bài nhạc trẻ của các nước khác, tôi cũng thấy có một vài câu tiếng Anh, khi được thêm vào lại làm cho bài nhạc đó hay hơn, bớt nhàm chán hơn, mà lại có vần điệu hơn.

Tôi thấy trong bài này tác giả cố gắng lôi những cái mà theo chủ quan của bạn gọi là "dở dở ương ương". Bạn hãy thử cố gắng nghe những bài nhạc trẻ hiện giờ và bạn sẽ nhận ra là đâu phải bài nào cũng đều nhàm chán như bạn nói.

Nguyễn Thu Linh

* Tác giả bài viết dị ứng với kiểu Tây hóa này quá chăng? Là một Người Việt trẻ, tôi cũng khá khắt khe trong việc lựa chọn và nghe nhạc. Đôi khi để bớt căng thẳng, tôi cũng thường vào những trang web dành cho tuổi teen để xem teen bây giờ họ khác mình mấy năm trước như thế nào... Thú thật là có nhiều lúc tôi, mới 23 tuổi thôi, đã nghĩ là mình già thật rồi, vì không theo kịp nhịp sống của các bạn trẻ. So với chúng tôi, các bạn teen ấy khác nhiều lắm!

Có thể tôi không thích những cái tên như Noo, Wanbi hay gì gì đó, nhưng cũng không tới múc phản đối dữ dội. Trong cơ chế hội nhập như hiện nay, đó là điều bình thường, những người thấy chướng tai gai mắt với những điều mà bản thân cho là không phù hợp, họ liền lên án.

Tôi cũng mới trải qua cái tuổi “dở dở ương ương” đó nên tôi có hiểu đôi chút. Lên án thì cứ lên án thôi. Giống như ngày trước, bạn cùng trang lứa với tôi hâm mộ và bắt chước theo cách nói chuyện, ăn mặc, suy nghĩ của những diễn viên trong những bộ phim Hàn Quốc vậy. Giờ nhìn lại thấy có chút hơi... hâm hâm, teen bây giờ cũng thế, vài năm nữa, khi các bạn ấy lớn, họ sẽ khác. Biết đâu, họ lại đi phê phán cách nghĩ, cách làm của những người trẻ hơn? Tôi nghĩ, đó là quy luật. Ai rồi cũng phải lớn lên mà!

Duyên (vungnhietdoi007@...)