Phóng to

Nhà thơ Rasul Gamzatov được rất nhiều người Liên Xô yêu mến

Hôm qua (4-11), người dân Makhaskala (thủ phủ Cộng hòa Dagestan thuộc LB Nga) bắt đầu để tang người con Dagestan trong những nghi thức trang trọng mà cũng tình cảm nhất, sau khi thi hài của ông được một chuyên cơ đưa từ bệnh viện trung tâm Moscow về đây tối 3-11.

Nhật báo Vesti viết cái chết của Gamzatov là một mất mát lớn cho tất cả những ai gọi mình là người Xô viết, bởi thơ của ông được cả những người Liên Xô chưa từng đọc ông biết tới.

Rasul Gamzatov sinh ngày 8-9-1923 tại Dagestan. Ông bắt đầu sáng tác từ năm 11 tuổi và đã tốt nghiệp Học viện Văn học mang tên M. Gorki. Ông được bầu làm chủ tịch Hội Nhà văn Dagestan và nổi tiếng không chỉ ở Nga mà trên toàn thế giới với những tác phẩm bất hủ như trường ca Trò chuyện cùng cha và Sơn nữ; các tuyển tập thơ Ngôi sao trên cao, Giá cuối cùng, Bên bếp lửa và nhất là tác phẩm văn xuôi Dagestan của tôi. Tác phẩm văn xuôi này đã được dịch ra tiếng Việt cùng nhiều bài thơ như Khúc hát của dạ oanh, Bài ca người mẹ, Cây tùng...

Nhiều bài thơ của Gamzatov, tuyệt đẹp trong ngôn ngữ Avary của người Dagestan, đã được các bậc thầy về âm nhạc và thơ ca như Vladimir Soloukhin, Raymond Pauls, Yuri Antonov, Semen Pikin, Alexandra Pakhmutova, Yakov Kozlovsky... chuyển ngữ và phổ nhạc, mang tới cho công chúng Liên Xô những bài hát thấm đẫm triết lý sự sống.

“Nhà thông thái phương Đông trong văn học” Rasul Gamzatov từng nhìn nhận: “Không có tiếng Nga, mà từ đó thơ của tôi được dịch ra thêm 79 thứ tiếng khác, tôi sẽ không bao giờ có được công chúng rộng lớn như ngày hôm nay”. Thế nên khi được hỏi sự kiện nào ông cho là bi thảm nhất đời mình, nhà thơ đã nói: "Sự tan rã của Liên Xô".

Từ khi Liên Xô tan rã, nhà thơ trăn trở nhiều về số phận đất nước và dân tộc. Nhiều bài thơ gần đây ông đã viết về đề tài từ biệt cuộc sống.

Từng tự hào vì Dagestan của tôi, nhưng sau này Gamzatov đã đau buồn chối bỏ: “Đó không còn là Dagestan của tôi nữa” vì tình trạng băng đảng và nạn tham nhũng đang vắt kiệt dân nghèo. Bạn bè cho rằng ba nguyên nhân chính dẫn tới cái chết của Rasul Gamzatov chính là “sự tan rã Liên bang Xô viết mà ông chịu đựng một cách sâu sắc và rất con người, cái chết của vợ ông và tình trạng nghèo đói của Dagestan”.